Του Νικόλα Χαριστού, επικ. καθηγητή Υπολογιστικής Χημείας και Εφαρμογών Πληροφορικής στη Χημική Εκπαίδευση, Τμήμα Χημείας ΑΠΘ – Μέλος της Πρωτοβουλίας Πανεπιστημιακών ΑΠΘ-ΠΑΜΑΚ
Εισαγωγική τοποθέτηση στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 7/3/2024 στη ΣΘΕ ΑΠΘ με τίτλο«Καταστολή της Πανεπιστημιακής Κοινότητας: Οι παραβιάσεις των ελευθεριών στο πανεπιστήμιο και ο νέος ποινικός κώδικας», η οποία συνδιοργανώθηκε από την Πρωτοβουλία Πανεπιστημιακών ΑΠΘ-ΠΑΜΑΚ, το Παρατηρητήριο Επιθέσεων κατά των Ελευθεριών στο Πανεπιστήμιο και τα Συντονιστικά Όργανα Καταλήψεων Φυσικού, Χημικού, Γεωλογικού, Μαθηματικού, Βιολογικού και Θεάτρου.
Καταστολή της Πανεπιστημιακής Κοινότητας
Ξέρω πως λένε ψέματα οι εφημερίδες
Γιατί γράψανε πως σου ρίξανε στα πόδια
Ξέρω πως ποτέ δε σημαδεύουνε στα πόδια
Στο μυαλό είναι ο στόχος
Το νου σου ε
Η Αυτοκρατορία Επιτίθεται
Τα τελευταία χρόνια, με την ανάληψη της εξουσίας, η κυβέρνηση έχει εξαπολύσει μια πρωτοφανή επίθεση στα δημόσια πανεπιστήμια πετυχαίνοντας σε μεγάλο βαθμό, τόσο τη συρρίκνωση των ελευθεριών της πανεπιστημιακής κοινότητας, όσο και την υποβάθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η επίθεση αυτή συντελείται με ποικίλους συνεργιστικούς τρόπους, όπως η συστημική παραπληροφόρηση, η υποχρηματοδότηση και η υποστελέχωση, η αστυνομική βία, οι εισαγγελικές έρευνες, η τηλεκπαίδευση και κυρίως μια σειρά νομοθετημάτων που περιστέλλουν την κοινωνική και κοινοτική φύση των πανεπιστημίων, καταργούν κατακτημένες ελευθερίες και τελικά ξεριζώνουν από τα πανεπιστήμια την ίδια την ουσία της ύπαρξής τους: την ελεύθερη παραγωγή και διάδοση γνώσης και ιδεών από την πανεπιστημιακή κοινότητα για το κοινό όφελος.
Άσυλο καταστολής
Το πρώτο αποφασιστικό πλήγμα ήταν η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου το 2019 με τον ν.4623,η οποία είχε στόχευση όχι την πάταξη της όποιας εγκληματικής δράσης τύγχανε να συμβαίνει στα πανεπιστήμια, που πολλές φορές συνέβαινε υπό την ανοχή – αν όχι υπό την εποπτεία – της αστυνομίας, όπως η «κατάληψη» του κάμπους του ΑΠΘ από συμμορίες διακίνησης ναρκωτικώνπριν το 2019, αλλά η καταστολή του φοιτητικού κινήματος, η διάλυσησυλλογικοτήτων και η καταστροφή των φοιτητικών στεκιών.Η πανεπιστημιακή κοινότητα είναι πλέον απροστάτευτη σε μια φαινομενικά αναίτια επερχόμενη επίθεση βίας και καταστολής από την κυβέρνηση.
Η πανδημία της εξουσίας
Η πανδημία του COVID αποτέλεσε το τέλειο – «θεόσταλτο» – δώρο για τους μηχανισμούς ελέγχου και εξουσίας, πετυχαίνοντας τη διάλυση των κοινωνικών σχέσεων, την απομόνωση του ανθρώπουκαι την ολοκληρωτική υποταγή του σε διαταγές μιας πανοπτικής και αδιαμφισβήτητης εξουσίας. Η πανδημία κατάφερε αυτό που δεν είχαν καταφέρει τόσα χρόνια οι συμμορίες, η αστυνομία και η συστημική δυσφήμηση από τα κέντρα εξουσίας: την ερημοποίηση των πανεπιστημίων και την αδρανοποίηση του φοιτητικού κινήματος. Επιπλέον αποτέλεσε ευκαιρία για την εφαρμογή και εγκαθίδρυση ενός νέου εργαλείου εξουσίας και καταστολής της πανεπιστημιακής κοινότητας και υποβάθμισης της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αυτό της τηλεκπαίδευσης, η οποία καθιστά τον μαθητευόμενο απομονωμένο και παθητικό καταναλωτή πληροφορίας και αποτρέπει την ανάπτυξη κοινοτήτων μάθησης, όπου μέσα από κοινωνικές και διαλογικές διεργασίες μπορεί να αναπτυχθεί η κριτική σκέψη και η ουσιώδης μάθηση.
Επένδυση στη βία
Το δώρο της πανδημίας ήταν πολύτιμο για να χαθεί: το φοιτητικό κίνημα δεν έπρεπε να ανασυνταχθεί, η πανεπιστημιακή κοινότητα έπρεπε να παραμείνει αδρανής, κατακερματισμένη και υποταγμένη. Τον Ιανουάριο του ‘21 η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοϊδης προχωρούν στη σημαντικότερη επένδυση της κυβέρνησης για τα πανεπιστήμια όλα αυτά τα χρόνια, και παράλληλα σε μια από τις μεγαλύτερες κοτσάνες της σύγχρονης πολιτικής αποτυχίας: ιδρύουν την Πανεπιστημιακή Αστυνομία. Τα γεγονότα που ακολουθούν στο ΑΠΘ είναι δραματικά. Ξημερώματα πρωτοχρονιάς του ‘22 ομάδα κουκουλοφόρων αστυνομικών εισβάλλουν με βαριοπούλες και καταστρέφουν ολοσχερώς το ιστορικό Στέκι στο Βιολογικό. Η πανεπιστημιακή αστυνομία, μια χούφτα φοβισμένων και ρουσφετολογικά ευλογημένων νέων και νεανίδων, χρησιμοποιούνται ως ο «λαγός» για την εισβολή και μόνιμη εγκατάσταση στο κάμπους του ΑΠΘ ενός πολυποίκιλου υπερπληθυσμού βαριά οπλισμένων αστυνομικών δυνάμεων που επιτίθενται για μήνες με ανελέητη βία σε φοιτητές και φοιτήτριες που αντιστέκονται, διεξάγουν χημικό πόλεμο σε κτίριαλειτουργικών σχολών, εκφοβίζουν εργαζόμενους και εργαζόμενες,διδάσκοντες και διδάσκουσες, παρακολουθούν, απειλούν, απάγουν και τραυματίζουν σοβαρά μέλη του φοιτητικού κινήματος, επιχειρούν ακόμα και δολοφονική επίθεση με ευθεία βολή βομβίδιου κρότου-λάμψης σε κεφάλι φοιτητή σχεδόν εξ επαφής. Όσο κι αν αυτή η πρωτοφανής, για κράτος του δυτικού πολιτισμού, αστυνομική καταστολήέσπειρε το φόβο σε πλατιές μάζες του φοιτητικού πληθυσμού – άδειες αίθουσες διδασκαλίας γεμάτες ασφυξιογόνα – τελικά το φοιτητικό κίνημα κατάφερε να ανασυνταχθεί, να αντισταθεί και να πετύχει μια ιστορική νίκη, γελοιοποιώνταςτη φασιστική και αδιέξοδη πολιτική της κυβέρνησης. Ίσως όμως όχι περισσότερο από όσο αυτογελοιοποιήθηκε ο τότε απερχόμενος αρμόδιος υπουργός για το ΑΠΘ (υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Τάκης Θεοδωρικάκος) που υπερασπιζόμενος αυτήν την αυταρχική πολιτική δήλωσε πως ντρέπεται «που το μεγαλύτερο πανεπιστημιακό κάμπους της χώρας, το ΑΠΘ, δεν έχει βιβλιοθήκη».
Μη μιλάς μη γελάς θα σε πιάσει η ΕΛΑΣ
Ωστόσο η επίθεση της κυβέρνησης στην πανεπιστημιακή κοινότητα συνεχίζεται. Με το νόμο 4957 του 2022 θεσπίζονται πειθαρχικά παραπτώματα για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες, στα οποία περιλαμβάνονται «η χρήση των στεγασμένων ή ανοικτών χώρων χωρίς την άδεια των αρμοδίων οργάνων» ή «για την εξυπηρέτηση σκοπών που δεν συνάδουν με την αποστολή́ του ιδρύματος»,τα οποία τιμωρούνται έως και με οριστική διαγραφή. Πλέον κάθε ελεύθερη κοινωνική και συλλογική φοιτητική δράση, ακόμα και χωρίς πολιτική στόχευση, ακόμα και η ψυχαγωγία, τοποθετείται στο πλαίσιο της ανομίας κρατώντας ορθάνοιχτη την πόρτα της καταστολής και της αστυνομικής βίας στα πανεπιστήμια σε ένα κλίμα μόνιμου και αδιάκριτου εκφοβισμού.
Οι γραβάτες κάνουν ντου, καταστολή από παντού
Κορύφωση, μέχρι τώρα, της επίθεσης στα δημόσια Πανεπιστήμια αποτελεί ο νέος νόμος,ο οποίος επιτρέπει σεπαραρτήματα ιδιωτικών κερδοσκοπικώνεταιριώντου εξωτερικούναεκδίδουν πτυχία πανεπιστημιακής εκπαίδευσης σύμφωνα με τα δικά τους αφανή κριτήρια. Η εναντίωση της πανεπιστημιακής κοινότητας στο νέο νόμο είναι ισχυρή, ένας μεγάλος αριθμός σχολών πανελλαδικά τελεί υπό κατάληψη και το ΑΠΘ γίνεται πάλι το φωτεινό παράδειγμα νόμου, τάξης, εκφοβισμούκαι καταστολής. Πραγματοποιούνται εισβολές πολυποίκιλων δυνάμεων της αστυνομίας στη Πρυτανεία και τη Νομική μετά από αιτήματα πανεπιστημιακών αξιωματούχων. Στήνεται επιχείρηση εκφοβισμού με φημολογούμενες εισαγγελικές έρευνες κατά των φοιτητών και φοιτητριών που κινητοποιούνται αλλά και των διδασκόντων που τους «υποκινούν» ή ακόμα και για κείνους που δεν συμμορφώνονται στις «δέσμιες» διαταγές του υπουργείου για τηλεκπαίδευση. Η τηλεκπαίδευση αναδεικνύεται σε πολύτιμο εργαλείο με διπλή δράση: καιυποβαθμίζει την εκπαίδευση και καταστέλλει τις κινητοποιήσεις. Η καταστολή υλοποιείται με τυφλή βία στις 28 Φλεβάρη, στις μεγάλες και δυναμικές διαδηλώσεις για την επέτειο του ενός χρόνου από το έγκλημα στα Τέμπη, όπου οι δυνάμεις της αστυνομίας τραυματίζουν βαριά διαδηλώτρια με ευθεία βολή βομβίδιου χημικού όπλου, κακοποιούν και συλλαμβάνουν απρόκλητα φοιτητές. Η αράχνη της κρατικής καταστολής έχει απλώσει τον ιστό τηςστα δημόσια πανεπιστήμια με όλα της τα όπλα: με τις γραβάτες και με τις αρματωσιές. Γιατί όμως τόση καταστολή στα πανεπιστήμια;
Η Ελευθερία του Κέρδους στα Συντρίμμια των Κοινών
Τα πτώματα του κέρδους
Αν αγαπάει κάτι αυτή η κυβέρνηση είναι το κέρδος, το χρήμα, και βρίσκει πάντα τον τρόπο να το εκχυλίζει μέσα από τα συντρίμμια των δημόσιων κοινών αγαθών και τα αποκαΐδια του φυσικού πλούτου της χώρας, τα οποία με αποφασιστικότητα καταστρέφει. Η ηθική του κέρδους δεν δρα απλώς παρασιτικά στην κοινωνία, δρα διαβρωτικά, καρκινικά, απονεκρώνει τα ζωντανά κύτταρα της κοινωνίας, υποβαθμίζει τα δημόσια κοινά αγαθά, απονοηματοδοτεί και αντιστρέφει τις κοινές ανθρωπιστικές και κοινωνικές αξίες, καταστρέφει ζωές και περιβάλλον για να βγάλει χρήμα. Όσο μεγαλύτερη η υποβάθμιση και η καταστροφή, τόσο μεγαλύτερο το κέρδος, τόσο ισχυρότερη η εξουσία. Έτσι, για την ελευθερία του κέρδους, η πράσινη ανάπτυξησημαίνει τεράστιες καμένες δασικές εκτάσεις, εύφορες για επενδύσεις παραγωγήςενέργειας συγγενικών προσώπων και ημετέρων. Η πολυδιαφημισμένη ως ασφαλής, σύγχρονη και κερδοφόρα ιδιωτικοποιημένη σιδηροδρομική υπηρεσία σε σύμπραξη με το κράτος δολοφονεί 57 συνανθρώπους μας, συμφοιτητές και συμφοιτήτριες μας.Η εθνικά υπερήφανη και πλουσιοπάροχα εξοπλισμένη λιμενική αρχή των επαναπροωθήσεων οδηγεί σε μαρτυρικό πνιγμό πάνω από 600 γυναικόπαιδα στα ανοιχτά της Πύλου, χωρίς να λειτουργούν τα υπερσύγχρονα συστήματα καταγραφής.
Το κέρδος της καταστολής
Όμως η λεηλασία των κοινών έχει και ανταποδοτικά οφέλη για την εξουσία που επενδύειστο χτίσιμο ενός κράτους δημόσιας καταστολής. Η αστυνομία εξοπλίζεται και αυξάνεται σε πληθυσμό αδιάκοπα με στόχο την καταστολή των κινημάτων, παρακολουθώντας παθητικά τακτικές δολοφονίες και ξεκαθαρίσματα λογαριασμών της μαφίας σε δημόσιο χώρο σε κοινή κινηματογραφική θέα. Ο νέος ποινικός κώδικας αναμένεται να αυξήσει δραματικά τον πληθυσμό των φυλακισμένων σε μια χώρα που οι φυλακές ήδη ασφυκτιούν από υπερπληθυσμό. Όμως η στέρηση της ελευθερίας, ο εγκλεισμός, η φυλάκιση και πάλι αποτελούν πεδίο εκχύλισης κέρδους, καθώς θα χτιστούν νέες φυλακές με συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ενώ σε μια σκοτεινή προοπτική δε θα μπορούσαμε να αποκλείσουμε την ίδρυση ιδιωτικών φυλακών, κατά αναλογία με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και την ερμηνεία του συντάγματος από την κυβέρνηση, αφού τέτοιες δομές ήδη λειτουργούν σε άλλες χώρες.Κι όμως, σε ένα κράτος που επενδύει γενναιόδωρα στην καταστολή, τα πανεπιστήμια βρίσκονται μόνιμα σε ένα καθεστώς υποχρηματοδότησης και υποστελέχωσης που οδηγούν στη διαρκή υποβάθμιση της τριτοβάθμιας παιδείας.
Το κέρδος των Πανεπιστημίων
Το επιχειρούμενο τελειωτικόχτύπημα της κυβέρνησης στα δημόσια Πανεπιστήμια δεν γίνεται ούτε με τα όπλα τηςαστυνομίας,ούτε με τη μέγγενη των εισαγγελέων και την ποινική ασφυξία, αλλά με το δηλητήριο του κέρδους. Σε έναν κόσμο όπου τα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι παγκοσμίωςανυπόληπτα, στην ελληνική κοινωνία πλασάρονται ωςμεσσιανικόςεκσυγχρονισμός, όχι γιατί υποστηρίζουν ή αναβαθμίζουν την παιδεία, αλλά γιατί υπηρετούν το κέρδος, στη συγκεκριμένη περίπτωση το κέρδος των μητρικών τους εταιριών. Έτσι η πανεπιστημιακή μάθηση, η έρευνα, η διδασκαλία, η πανεπιστημιακή παιδεία, από δημόσια κοινά αγαθά εκπίπτουν σε εργαλεία εξυπηρέτησης και παραγωγής ιδιωτικού κέρδους και η γνώση τρέπεται σε πρόστυχο εμπόρευμα.Αυτή η εκφυλιστική μετουσίωση αποτελεί την ουσιαστική κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, της ελεύθερης παραγωγής και διάδοσης γνώσης και ιδεών για το κοινό όφελος.Έτσι, τα αποκαλούμενα ιδιωτικά «πανεπιστήμια» μόνο πανεπιστήμια δεν θα είναι, αλλά αδειανά κουφάρια εκπαιδευτηρίων υπαλλήλων και πελατών, απλά εκδοτήρια πτυχίων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τυποποιημένων γνωστικών «δεξιοτήτων»που εξυπηρετούν το ιδιωτικό κέρδος.
Στην Κοινότητα είναι ο Στόχος, το Νου σου ε;
Η απαγορευμένη κύηση
Η ελεύθερη παραγωγή και διάδοση γνώσης και ιδεών δεν συντελείται από υπαλλήλους ούτε κατευθύνεται από κερδοσκοπικές εταιρίες, αλλά δημιουργείται από την δημόσια πανεπιστημιακή κοινότητα: τους διδάσκοντες και τις διδάσκουσες δημόσιους λειτουργούς, τους φοιτητές και τις φοιτήτριες, τους ερευνητές και τις ερευνήτριες. Η ανάπτυξη διαπροσωπικών, κοινωνικών και συλλογικών σχέσεων ανάμεσα στα υποκείμενα που συγκροτούν την πανεπιστημιακή κοινότητα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την παραγωγή γνώσης και ιδεών, καθώς τα ατομικά νοητικά μοντέλα κατασκευάζονται και συνδιαμορφώνονται μέσα από την εξωτερίκευση, την επικοινωνία, τον διάλογο, τη σύγκριση και την κριτική μεταξύ ισότιμων μελών. Όμως μια τέτοια κοινότητα μάθησης και δημιουργίας κυοφορεί τον πιο επικίνδυνο εχθρό της εξουσίας: τον οραματισμό της ελευθερίας μέσα στην ανάπτυξη συλλογικών ιστών αμφισβήτησης της εξουσίας, τη δυνατότητα ανάδυσης νέων κοινωνικών αξιών, πρακτικών και προτάσεων. Αυτός ο δυναμικός, κοινοτικός και κοινωνικός χαρακτήρας των δημόσιων πανεπιστημίων είναι που θέλει να εξαλείψει η κυβέρνηση με την ίδρυσηιδιωτικών τριτοβάθμιων εκπαιδευτηρίων, καθώς το ιδιωτικό καθεστώς διδάσκοντα-υπαλλήλου και μαθητευόμενου-πελάτη είναι αποτρεπτικό για την ανάπτυξη οποιασδήποτε κοινωνικής και κοινοτικής δράσης.
Η εξάμβλωση της ελευθερίας
Το ιδιωτικό κέρδος και οι διαβρωτικές ιδιότητές του δε θα είχαν καμία δυνατότητα να ευδοκιμήσουν σε μια κοινωνία εύφορης αλληλεγγύης και ελευθερίας. Για να αναρριχηθεί το καταστρεπτικό ζιζάνιο του κέρδους χρειάζεται ένα απαραίτητο συμπληρωματικό υποστύλωμα: την κρατική εξουσία. Και η κρατική εξουσία εγκαθιδρύεται με τον φόβο και την ύπνωση καθεμιάς και καθενός, τη διάλυση των κοινωνικών σχέσεων, τον κατακερματισμό των κοινοτήτων, τη δημιουργία στεγανών ατομικών μονάδων, παθητικών καταναλωτών πληροφορίας και οδηγιών, εκπορευόμενων από μια μονοσήμαντη πανοπτική πηγή της εξουσίας. Κι αυτό επιχειρούν να πετύχουν με όλους τους μηχανισμούς καταστολής στα πανεπιστήμια:με τους εισαγγελικούς εκφοβισμούς, την αστυνομική βία και τις αναίτιες συλλήψεις διασπείρουν τον φόβο, με την τηλεκπαίδευση καιτην εγκαθίδρυση της ηθικής του κέρδους κατακερματίζουν την κοινότητα σε απομονωμένες παθητικές ατομικότητες, συμβατές με την καθολική εξάρτηση και υπακοή στην εξουσία. Οι αποκαλούμενες απρόκλητες ή αναίτιες συλλήψεις μόνο τυχαίες και άστοχες δεν είναι. Το αντίθετο μάλιστα, είναι σχεδιασμένες και στοχευμένες να πλήξουν το αθώο υποκείμενο, το μέλος της κοινότητας που φέρει τη φλόγα της αμφισβήτησης της εξουσίας, το αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της υπεράσπισης των κοινών και της διεκδίκησης της ελευθερίας. Μέσα από την ατομική τιμωρία του τυχαίου αθώου μέλους, επιχειρείται η εξάμβλωση της κυοφορούμενης ελευθερίας, η αποσύνθεση της κοινότητας.
Αυτή είναι ο στόχος της καταστολής κι αυτήν οφείλουμε να υπερασπιστούμε: την πανεπιστημιακή κοινότητα και κάθε κοινότητα μάθησης, ελευθερίας και αλληλεγγύης.
