Το 2023 είναι μία κρίσιμη χρονιά για τη συνέχιση της οικονομικής υποδούλωσης του Περού από τις πολυεθνικές. Μέσα στη χρονιά προβλέπεται η υπογραφή ανανεώσεων των αποικιακού χαρακτήρα συμβάσεων για την ενέργεια, τις τηλεπικοινωνίες και τις εξορύξεις. Επιπλέον εντός του 2023 είχε σχεδιαστεί η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που προέβλεπε δωρεάν τριτοβάθμια παιδεία.
Δεν θα μπορούσε ένα ιθαγενής αγροτικός δάσκαλος να αφεθεί να χειριστεί τόσο μεγάλα συμβόλαια. Πόσο μάλλον όταν η απομάκρυνση από το κογκρέσο και φυλάκιση του προέδρου του Περού Πέδρο Καστίγιο στις 7 Δεκεμβρίου έρχεται λίγο πριν την υπογραφή μιας μεγάλης συμφωνίας με την Κίνα για τη δημιουργία του μεγαλύτερου, ίσως, λατινοαμερικάνικου σιδηροδρόμου, ο οποίος θα ένωνε τη δυτική με την ανατολική ακτή. Αναχωρώντας από την Tumbes θα έφτανε στην Tacna και από εκεί στο Cuzco και το Puno και από το Puno θα πήγαινε στην Αργεντινή και τη Βραζιλία. Συνδεόμενο το δίκτυο αυτό απευθείας με το μεγάλο λιμάνι που χτίζουν οι Κινέζοι στο Chancay θα έδινε στους Κινέζους μια γεωπολιτική και στρατηγική παρουσία σε όλη τη Νότια Αμερική και θα εκτόπιζαν οριστικά τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ήταν κάτι το οποίο η Ουάσινγκτον δεν θα το επέτρεπε με κανένα τρόπο σημειώνει ο περουβιανός οικονομολόγος και κοινωνιολόγος José Atupaña Guanolema και υποστηρίζει ότι ο ρόλος της πρεσβείας των ΗΠΑ και της πρέσβειρας Lisa Kenna – για εννέα χρόνια αξιωματικός της κεντρικής υπηρεσίας πληροφοριών (CIA) – υπήρξε καθοριστικός. Η Kenna έσπευσε την επομένη του διορισμού της Boluarte να τη συναντήσει στο προεδρικό. Όπως σημειώνει ο Guanolema: “Υπάρχει λοιπόν ένας στρατηγικός παράγοντας πρώτης τάξης στην απομάκρυνση του Καστίγιο, και είναι ένα ακόμη επεισόδιο στον σημερινό γεωπολιτικό πόλεμο μεταξύ των ιμπεριαλιστών Γιάνκηδων και Κίνας. Τον ίδιο μήνα Δεκέμβριο, στις Ηνωμένες Πολιτείες, η χρήση του κινεζικού TikTok απαγορεύτηκε στη Βόρεια Αμερική και τον ίδιο μήνα, απαγορεύτηκε η πώληση κινεζικών κινητών τηλεφώνων”.
Η δεύτερη εξίσου σοβαρή παράμετρος στον λόγο που χρειάζεται το πολιτικό προσωπικό να είναι απόλυτα ελεγχόμενο είναι ότι το “2023 λήγουν οι παραχωρήσεις εξόρυξης, οι συμβάσεις εξόρυξης φυσικού αερίου, οι τηλεφωνικές παραχωρήσεις και αυτές οι μεγάλες εταιρείες ζητούν ανανέωση συμβολαίων και παραχωρήσεων για τα επόμενα 40 χρόνια για να συνεχίσουν να λειτουργούν, να λεηλατούν τους φυσικούς μας πόρους, χωρίς να πληρώσουν φόρους. Επιπλέον, με τις νέες μεθόδους εξόρυξης, σε 40 χρόνια, θα παραμένουν μόνο εντελώς αποστειρωμένοι αποφλοιωμένοι βράχοι, χωρίς μετάλλευμα και η χώρα δεν θα έχει ωφεληθεί από αυτό σε καμία περίπτωση” τονίζει ο Guanolema. Βεβαίως εδώ θα πρέπει να προστεθούν τα πλούσια κοιτάσματα σε σπάνιες γαίες (λίθιο στο Puno) αλλά και ουράνιο.
Στο ενδιαφέρον άρθρο του αναφέρεται μάλιστα και σε παραδείγματα, τα οποία μόνο ξένα δεν μας είναι και που αφορούν σε επενδύσεις …με χρήματα του λαού, αποστράγγισμα των φυσικών πόρων και λεηλασία ολόκληρων περιοχών. Σύμφωνα με τον νόμο εξόρυξης που θεσπίστηκε από τον Fujimori, όλα τα έξοδα που πραγματοποιούνται από εταιρείες εξόρυξης, είτε σε πρώτες ύλες, μηχανήματα κ.λπ., θα τους επιστραφούν από το περουβιανό κράτος. Αυτό σημαίνει ότι εάν μια μεταλλευτική εταιρεία ξοδέψει 120 εκατ. σε πρώτες ύλες και μηχανήματα και πρέπει να πληρώσει 100 εκατ. σε φόρους, αυτοί θα αφαιρεθούν από τα 120 εκατ που ξόδεψε και επιπλέον, το κράτος πρέπει να της χορηγήσει (ως δώρο) 20 εκατ. Οι εξορυκτικές μεταλλευτικές εταιρείες όχι μόνο δεν πληρώνουν φόρους, αλλά επιπλέον τους δίνουν και εκατομμύρια ως δώρο, χωρίς να υπολογίζεται η παράδοση γης από τις αγροτικές κοινότητες σε μεγάλες ξένες εταιρείες οδηγώντας τους αγροτικούς πληθυσμούς σε λιμοκτονία. Μάλιστα η αστυνομία έχει συμβάσεις με εταιρείες εξόρυξης και πληρώνεται από αυτές για την επιτήρηση και προστασία των εγκαταστάσεων τους.
Επίσης, “οι εταιρείες εξόρυξης απαιτούν την παράδοση των κοιτασμάτων λιθίου πριν τα εκμεταλλευτούν οι Κινέζοι. Τα κοιτάσματα ουρανίου επίσης δεν πληρώνουν φόρους και ούτε το κιλό ουρανίου, που είναι 2000 φορές πιο ακριβό από το κιλό χρυσού, δεν πληρώνει φόρους” αναφέρει ο Guanolema .
Μέλη του Κογκρέσου έχουν παρουσιάσει 37 νομοσχέδια που αποσκοπούν στη χορήγηση των ορυχείων και των κοιτασμάτων πετρελαίου του Βορρά και στην παράταση των παραχωρήσεων ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεπικοινωνιών επίσης για 40 χρόνια. Για αυτό τροποποίησαν το άρθρο 113 του Συντάγματος. “Αυτό είναι το θέμα της παραπομπής του Caastillo” καταλήγει ο Guanolema.
Αυτοί είναι και οι λόγοι ωστόσο που ο περουβιανός λαός και ιδιαίτερα τα φτωχότερα στρώματα αυτού, που είναι οι ιθαγενείς από τα βουνά του νότου, νοιώθουν προδομένοι. Για περίπου 50 ημέρες βρίσκονται στους δρόμους, επιχείρησαν την “κατάληψη της Λίμα” (La Toma de Lima), όπως ονόμασαν την πορεία τους της 19ης Δεκεμβρίου και συνεχίζουν με τη Μεγάλη Εθνική Πορεία (Gran Marcha Nacional)να καταφθάνουν από παντού. Η αστυνομική καταστολή και βία, η δολοφονική επίθεση εναντίον του – μετράνε ήδη 60 νεκρούς – όχι μόνο δεν φαίνεται να κάμπτει τη βούλησή τους, αντίθετα την ενδυναμώνει, καθώς κάθε μέρα προστίθενται και άλλοι φορείς και οργανώσεις εργαζομένων προς συμπαράστασή του, αλλά και αποφάσεις φοιτητών πανεπιστημίων, με σύνθημα την παραίτηση της ορισθείσας προέδρου Dina Boluarte, το κλείσιμο του Κογκρέσου, διεξαγωγή εκλογών και Συντατική Συνέλευση.
“Όσοι σχεδίασαν και εκτέλεσαν την ανατροπή του προέδρου Καστίγιο ποτέ δεν φαντάστηκαν, ούτε υπολόγισαν, τη λαϊκή αγροτική ανυποταξία που ξεχείλισε σαν ποτάμι μέσα και από τις εξαθλιωμένες και λεηλατημένες περιοχές”. Μία ταυτόχρονη και διαρκή μαζική συλλογική δράση, πρωτοφανή στην ιστορία της χώρας, την οποία η ελίτ της Λίμα δεν μπορεί να ερμηνεύσει και εξαντλείται σε σενάρια περί εξωτερικού δακτύλου και χρηματοδότησης. Είναι σύνηθες ιστορικά η συσσώρευση κοινωνικής αγανάκτηση να ενεργοποιείται και να συνενώνεται γύρω από κάποιον ηγέτη. Στην παρούσα περίπτωση όμως δεν υπάρχει κάποιος «caudillo» (ηγέτης), τονίζει ο Guanolema και προσθέτει ότι ένα από τα ενοποιητικά στοιχεία της λαϊκής ανυπακοής είναι η αγανάκτηση για τον πόνο που προκάλεσαν οι σφαγές και η αυξανόμενη λαϊκή ατζέντα που κερδίζει χώρο στο εθνικό πολιτικό αφήγημα μέσα από τη Marcha Nacional: Παραιτηθείτε όλοι, νέες εκλογές, νέα Συντακτική Συνέλευση, απελευθερώστε τον Καστίγιο.
Η αντιδημοκρατική απομάκρυνση από την προεδρία του Πέδρο Καστίγιο ήταν απλώς η “σταγόνα” που έφερε στην επιφάνεια την αγανάκτηση των φτωχών ιθαγενικών λαών στη συντριπτική τους πλειοψηφία αγρότες για τις καταχρηστικές ενέργειες των επιχειρηματιών του νεοφιλελεύθερου συστήματος, αλλά και την συγκαταβατική στάση έως συνεργασία με αυτό του περουβιανού πολιτικού συστήματος.
«Μπορούν να μας κάψουν, να μας βάλουν φωτιά, αλλά θα ανθίσουμε ξανά την άνοιξη, θα ξαναφυτρώσουμε σαν λουλούδια, πράσινα και όμορφα. Είμαστε τα αγριολούλουδα, αυτό είμαστε, είμαστε αυτόχθονες σπόροι δυνατών γονιών και παππούδων», λέει σε πρόσφατη συνέντευξή της η Λούρδη Χουάνκα, η πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αγροτικών, Βιοτεχνών, Ιθαγενών, Ιθαγενών και Μισθωτών Γυναικών του Περού (FENMUCARINAP).
Ο Guanolema περιγράφει την πλειοψηφία της περουβιανής διανόησης ως μουδιασμένη και σε πλήρη σύγχυση, καθώς όπως αναφέρει “σε αυτήν την τραγική και υπερφορτωμένη κατάσταση, (βρίσκεται) μεταξύ πίστης στο κράτος και των εταιρειών οι οποίες που πληρώνουν τους μισθούς τους, αλλά και ευαισθησίας απέναντι στον πόνο των αδελφών και των αδελφισσών τους στις δολοφονίες από ένα εγκληματικό κράτος.
Σε δύσκολη θέση και οι δημοσιογράφοι των εταιρικών μέσων ενημέρωση, οι οποίοι όχι λίγες φορές έχουν δεχτεί την “κόκκινη κάρτα” από τους διαδηλωτές, οι οποίοι με τα τηλέφωνα στο χέρι δίνουν τον δικό προσωπικό αγώνα ενημέρωσης. Σημειώνεται ότι η ενημέρωση στο Περού σχεδόν μονοπωλείται από την πολιτική και οικονομική εξουσία και δεν ήταν λίγες οι αιχμές κατά του αγώνα των ιθαγενών λαών, αλλά και του εκδιωχθέντος προέδρου.
Αλλά και η πολιτική ελίτ της χώρας εμφανίζεται μετά το πρώτο ξάφνιασμα και τις τρεις επιβολές “κατάστασης έκτακτης ανάγκης”, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης κυκλοφορίας, να συνειδητοποιεί ότι θα πρέπει να γίνουν βήματα πίσω. Ήδη σήμερα (27.1) αναμένεται να εξεταστεί η διεξαγωγή εκλογών εντός του 2023, παρά την απόλυτη θέση τις προηγούμενες ημέρες από την ίδια την ορισθείσα πρόεδρο Dina Boluarte περί διεξαγωγής τους όχι πριν από τον Απρίλιο του 2024.
Επιμέλεια: Μαρίνα Γ. Μεϊντάνη
