Στη Χιλή “Η ελπίδα κέρδισε τον φόβο”. Οι δρόμοι του Σαντιάγο άρχισαν να ξεχειλίζουν από κόσμο ήδη από νωρίς την Κυριακή το βράδυ και όσο επιβεβαιωνόταν η νίκη του αριστερού πρώην ηγέτη του φοιτητικού κινήματος του 2019 Γκάμπριελ Μπόριτς. Δεν υπήρξε κανένα οριακό αποτέλεσμα, δεν δόθηκε καμία ευκαιρία για εικασίες, ούτε για υπαινιγμούς για νοθεία: ο βουλευτής Gabriel Boric, 35 ετών, του αριστερού συμφώνου Approve Dignity, κέρδισε συντριπτικά, με 12 μονάδες και με ένα εκατομμύριο ψήφους διαφορά, στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Χιλή και θα αναλάβει την προεδρία της χώρας στις 11 Μαρτίου 2022.
Η απροσδόκητα μεγάλη νίκη του έναντι του ακροδεξιού αντιπάλου του γεμίζει με ελπίδα για γύρισμα σελίδας όχι μόνο τη Χιλή αλλά όλη τη λατινοαμερικανική ήπειρο.
Ο Μπόριτς, με 55,86 τοις εκατό των ψήφων (4 εκατομμύρια 600 χιλιάδες προτιμήσεις), νίκησε τον υποψήφιο του Χριστιανοκοινωνικού Μετώπου, Χοσέ Αντόνιο Καστ, ακροδεξιό, χριστιανό φονταμενταλιστή και υπερασπιστή της δικτατορίας Αουγκούστο Πινοσέτ, ο οποίος συγκέντρωσε 44,14 τοις εκατό (3 εκατομμύρια 641 χιλιάδες). Ο τελευταίος αναγνώρισε γρήγορα τη νίκη του αντιπάλου του και τον συνεχάρη. Ψήφισε το 54 τοις εκατό (8 εκατομμύρια 252 χιλιάδες ψήφοι) του εκλογικού καταλόγου, η υψηλότερη συμμετοχή εδώ και πολλά χρόνια.
Ο Μπόριτς θα ηγηθεί μιας κυβέρνησης που θα πρέπει να αντιμετωπίσει μια σύνθετη ατζέντα με επείγοντα κοινωνικά αιτήματα – συντάξεις και αξιοπρεπείς κατώτατους μισθούς, χιλιάδες ανθρώπους που περιμένουν χειρουργεία στα νοσοκομεία, μία τεράστια ανεργία κυρίως στους νέους, ελλείψεις εκατοντάδων χιλιάδων κοινωνικών κατοικιών – και, επιπλέον, την προσδοκία ενός νέου Συντάγματος που είναι υπό διαμόρφωση. Από το κοινωνικό ξέσπασμα του Οκτωβρίου 2019, το οποίο κατέστησε ορατό τον επείγοντα χαρακτήρα των πολύ βαθιών διαρθρωτικών αλλαγών, τίποτα δεν άλλαξε πραγματικά στη Χιλή. Όλα τα αιτήματα συνεχίζουν να αναβάλλονται και σωρεύουν μια απρόβλεπτη κοινωνική ένταση.
Καθώς η καταμέτρηση προχωρούσε και η νίκη ήταν αδιαμφισβήτητη, οι δρόμοι άρχισαν να πλημμυρίζουν από κόσμο. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι από τις πιο φτωχές και λαϊκές γειτονιές άρχισαν να βγαίνουν στους δρόμους, να πανηγυρίζουν .
«Η Χιλή αποφάσισε σήμερα να γράψει ιστορία», «Η ελπίδα νίκησε τον φόβο», «Οι άνθρωποι είναι ενωμένοι για να μην ξαναπέσουμε ποτέ», ήταν η κοινή αίσθηση που μοιραζόταν ο κόσμος στους δρόμους του Σαντιάγο.
Στο κέντρο του Σαντιάγο, μια τεράστια διαδήλωση γέμισε την Alameda, την κύρια αρτηρία της πρωτεύουσας, όπου ο Μπόριτς εκφώνησε τον νικητήριο λόγο του από μια σκηνή.
🛑Para los que nunca han visto una marea humana celebrando la caída del fascismo, aquí la tienes #Chile hace unas horas ✊🏿✊✊🏼
🔥🏴 #AntifascistaSiempre 🌳 pic.twitter.com/GNsTFmLMdp
— ©halecos Amarillosᴳᴸᴼᴮᴬᴸ 🍀ʷAͤNͣOͬNͤYˡMͤOᵍUͥSͦⁿ (@ChalecosAmarill) December 20, 2021
Οι πρώτες δεσμεύσεις
Ο εκλεγμένος πρόεδρος, ο οποίος θα ορκιστεί στις 11 Μαρτίου, είπε ότι ήρθε η ώρα για μια ριζική αναμόρφωση της κοινωνίας της Χιλής και της οικονομίας της.
«Άνδρες και γυναίκες από τη Χιλή, αποδέχομαι αυτή την εντολή ταπεινά και με τρομερό αίσθημα ευθύνης γιατί στεκόμαστε στους ώμους γιγάντων», είπε μπροστά σε ένα τεράστιο πλήθος.
«Γνωρίζω ότι το μέλλον της χώρας μας θα διακυβευτεί τον επόμενο χρόνο. Γι’ αυτό θέλω να σας υποσχεθώ ότι θα είμαι ένας πρόεδρος που θα φροντίζει τη δημοκρατία και δεν θα τη θέτει σε κίνδυνο. Ένας πρόεδρος που θα ακούει περισσότερο παρά θα μιλάει, που θα αναζητά ενότητα, που θα φροντίζει τις καθημερινές ανάγκες των ανθρώπων και που θα μάχεται σκληρά ενάντια στα προνόμια των λίγων και που θα εργάζεται καθημερινά για τις οικογένειες της Χιλής».
«Η ιστορία δεν ξεκινά από εμάς, νιώθω κληρονόμος μιας μακράς τροχιάς. Εκείνων που από διαφορετικές θέσεις ακούραστα επιδίωξαν τη δικαιοσύνη, τη διεύρυνση της δημοκρατίας, την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την προστασία των ελευθεριών. Αντιμετωπίζουμε μια αλλαγή στον ιστορικό κύκλο και δεν μπορούμε να τη χάσουμε» ήταν από τα πρώτα λόγια του μετά τη νίκη».
«Οι εποχές που έρχονται δεν θα είναι εύκολες, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις κοινωνικές, οικονομικές και υγειονομικές συνέπειες της πανδημίας και επίσης τους λόγους μιας κοινωνικής επιδημίας που εξακολουθούν να υπάρχουν και να ισχύουν. Είμαστε ξεκάθαροι ως προς αυτό, γνωρίζουμε ότι τα αιτήματα για δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια παραμένουν στις καρδιές των πολιτών. Θα είναι δύσκολο, αλλά θα προχωρήσουμε με σύντομα αλλά σταθερά βήματα, διδασκόμενοι από την ιστορία μας».
«Η οικονομική ανάπτυξη που βασίζεται στην ανισότητα έχει πόδια από πηλό, μόνο με την κοινωνική συνοχή, την επανένωση και το κοινό έδαφος, μπορούμε να προχωρήσουμε προς την αληθινή βιώσιμη ανάπτυξη».
«Μια ουσιαστική δημοκρατία δεν περιορίζεται μόνο στην ψήφο, θα επιδιώξουμε μια δημοκρατία όπου οι γειτονιές και οι κοινωνικές οργανώσεις έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο, γιατί μια δημοκρατία χωρίς τον λαό δεν είναι πραγματικά δημοκρατία».
Μίλησε και για τους αυτόχθονες «θα προχωρήσουμε σε μια νέα σχέση με τους αυτόχθονες πληθυσμούς, αναγνωρίζοντας το δικαίωμά τους να βλέπουν τον κόσμο από άλλες γλωσσικές και πολιτισμικές προοπτικές και να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στη φροντίδα για το περιβάλλον θα είναι ένα από τα καθήκοντά μας».
Για τα ανθρώπινα δικαιώματα: “ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι μια ακλόνητη δέσμευση. Για κανένα λόγο δεν μπορούμε να έχουμε ποτέ έναν πρόεδρο που να κηρύσσει τον πόλεμο στους δικούς του ανθρώπους”. Για τα θύματα των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των εποχών, “δεν θα κουραστούμε να αναζητούμε την αλήθεια, τη δικαιοσύνη, την αποκατάσταση και τη μη επανάληψη”.
Ήδη σήμερα ο επικεφαλής της πολιτικής εκστρατείας του Γκάμπριελ Μπόριτς, γερουσιαστής Τζόρτζιο Τζάκσον δεσμεύτηκε με απόσυρση των κατηγοριών για τις κοινωνικές διαμαρτυρίες του 2019, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο Μπόριτς θα μπορούσε να προτείνει νόμο αμνηστίας εάν χρειαστεί.
Ο Γκάμπριελ Μπόριτς
Σε ηλικία 14 ετών, ο Γκάμπριελ Μπόριτς – δισέγγονος ενός Κροάτη μετανάστη και αχόρταγος αναγνώστης του Μαρξ και του Χέγκελ – σχημάτισε μια μαθητική ένωση στην πόλη Πούντα Αρένας της Χιλής.
Στα 21 του, και μέχρι τότε φοιτητής Νομικής, οδήγησε μια καθιστική διαμαρτυρία στην πανεπιστημιούπολη για 44 ημέρες στο Σαντιάγο, την πρωτεύουσα της Χιλής, για να εκδιώξει έναν ανώτερο καθηγητή που κατηγορείται για λογοκλοπή και διαφθορά. Δύο χρόνια αργότερα, το 2011, αναδείχθηκε επικεφαλής μιας μαζικής φοιτητικής εξέγερσης ενάντια στα κερδοσκοπικά ιδιωτικά πανεπιστήμια και το 2013 έγινε μέλος του Κογκρέσου στην απομακρυσμένη περιοχή καταγωγής του.
Βαρόμετρο για τη Λατινική Αμερική
Οι εξελίξεις στη Χιλής θα παρακολουθούνται στενά από ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, για την οποία η Χιλή εδώ και καιρό αποτελεί προάγγελο περιφερειακών τάσεων.
Ήταν η πρώτη χώρα στη Νότια ή Κεντρική Αμερική που ξέφυγε από την κυριαρχία των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και επιδίωξε τον σοσιαλισμό με την εκλογή του Σαλβαδόρ Αλιέντε το 1970. Στη συνέχεια, άλλαξε πορεία τρία χρόνια αργότερα, όταν το πραξικόπημα του Πινοσέτ εγκαινίασε μια περίοδο δεξιάς στρατιωτικής διακυβέρνησης που ξεκίνησε γρήγορα ένα πείραμα ελεύθερης αγοράς σε όλη την περιοχή. «Η Χιλή ήταν η γενέτειρα του νεοφιλελευθερισμού και θα γίνει και ο τάφος του!» είχε φωνάξει ο Μπόριτς σε μία προεκλογική του ομιλία.
Βεβαίως οι προθέσεις ακόμη κι αν θεωρούνται δεδομένες έχουν πολύ δρόμο για να υλοποιηθούν. Και οι εκλογικές νίκες έχει αποδειχθεί τόσο στη λατινοαμερικανική ήπειρο όσο και αλλού ότι από μόνες τους δεν αλλάζουν την ιστορία.
Μ.Γ.Μ
