COVID-19 Οι αριθμοδείκτες κρουσμάτων – θυμάτων ανά ήπειρο: ΗΠΑ – ΚΑΝΑΔΑΣ πολύ ψηλά. Λατινική Αμερική 1η σε θανάτους. ΑΣΙΑ 1η σε κρούσματα. ΑΦΡΙΚΗ και ΩΚΕΑΝΙΑ κινούνται σε χαμηλά επίπεδα.
Έγινε η αρρώστια συνήθειά μας
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ ΤΟΥ ΚΟΡΟΝΟΪΟΥ – ΜΕΡΟΣ 2ο: Εξέλιξη κατά ηπείρους
Του Γιάννη Γκλαρνέτατζη
Αφού είδαμε τη εξέλιξη της αρρώστιας σε όλο τον κόσμο στο προηγούμενο άρθρο, σ’ αυτό θα δούμε τι γίνεται ανά ήπειρο. Εδώ θα επεκτείνουμε λίγο την περίοδο μελέτης καθώς θα συμπεριλάβουμε και το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου. Όπως είπαμε τα δεδομένα τα παίρνουμε από τον ιστότοπο worldometers. Εκεί ο πλανήτης χωρίζεται σε έξι ηπείρους (Βόρεια Αμερική, Νότια Αμερική, Ασία, Αφρική, Ευρώπη, Ωκεανία). Στη Βόρεια Αμερική περιλαμβάνονται οι ΗΠΑ κι ο Καναδάς, οι λατινοαμερικανικές χώρες της Κεντρικής Αμερικής (από το Μεξικό ως τον Παναμά) και όλα τα νησιά της Καραϊβικής. Για διάφορους λόγους (πολιτιστικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς κλπ.) θεωρήσαμε καλύτερο να εξετάσουμε μαζί όλες τις χώρες και περιοχές της Λατινικής Αμερικής (δηλ. την Κεντρική Αμερική, την Καραϊβική και τη Νότια Αμερική) και χωριστά το δίδυμο ΗΠΑ – Καναδάς. Έτσι, όμως, αφήσαμε εκτός οποιασδήποτε ηπείρου δυο εξαρτημένα εδάφη τη δανική Γροιλανδία και τα γαλλικά νησιά Σαιν Πιέρ και Μικελόν, που βρίσκονται στη Βόρεια Αμερική, αλλά νομίζουμε ότι το κακό είναι μικρό, καθώς μαζί είχαν στις 15.5 δώδεκα κρούσματα και στις 15.9 είκοσι πέντε, χωρίς να καταγράφουν κανένα θύμα.
Στους πίνακες και τα διαγράμματα που ακολουθούν οι αριθμοί (κρουσμάτων και θυμάτων) αφορούν τη 15η και την τελευταία ημέρα κάθε μήνα, 30η ή 31η (Μ15 = 15 Μαΐου, Μ31 = 31 Μαΐου, Ιν15 = 15 Ιουνίου, Ιν30 = 30 Ιουνίου, Ιλ15 = 15 Ιουλίου, Ιλ31 = 31 Ιουλίου, Α15 = 15 Αυγούστου, Α31 = 31 Αυγούστου και Σ15 = 15 Σεπτεμβρίου), ενώ οι σχετικές μεταβολές το πρώτο ή δεύτερο μισό του κάθε μήνα αντίστοιχα (2ο Μ = 16-31 Μαΐου, 1ο Ιν = 1-15 Ιουνίου, 2ο Ιν = 16-30 Ιουνίου, 1ο Ιλ = 1-15 Ιουλίου, 2ο Ιλ = 16-31 Ιουλίου, 1ο Α = 1-15 Αυγούστου, 2ο Α = 16-31 Αυγούστου και 1ο Σ = 1-15 Σεπτεμβρίου).
Α. Κρούσματα
Πριν δούμε την εξέλιξη των κρουσμάτων κατά ήπειρο, να πούμε ότι τα συνολικά κρούσματα παγκοσμίως έχουν ξεπεράσει πλέον τα τριάντα εκατομμύρια, σημειώνοντας το πρώτο δεκαπενθήμερο του τρέχοντος μήνα μια αύξηση 4.089.643, που βρίσκεται στα ίδια επίπεδα με τα προηγούμενα τρία δεκαπενθήμερα (από τα μέσα Ιουλίου και μετά, όπως έχουμε γράψει στο πρώτο άρθρο της σειράς).
Πίνακας 1: Συνολικός αριθμός κρουσμάτων ανά ήπειρο.
Διάγραμμα 1: Συνολικός αριθμός κρουσμάτων ανά ήπειρο.
Με βάση τα νούμερα του πίνακα και τις καμπύλες του διαγράμματος βλέπουμε ότι ενώ η Ευρώπη στα μέσα Μαΐου έχει τα περισσότερα κρούσματα καταλήγει να βρίσκεται τέταρτη καθώς διαδοχικά την ξεπερνούν οι ΗΠΑ+Καναδάς στα μέσα Ιουνίου, η Λατινική Αμερική στα τέλη του ίδιου μήνα κι η Ασία λίγο αργότερα. Η καμπύλη της, βέβαια, μοιάζει κάπως ημιτονοειδής, δηλαδή παραβολική στην αρχή κι υπερβολική στο τέλος ή, με απλά λόγια, τα κρούσματα αυξάνονται πιο αργά αρχικά και πιο γρήγορα από τον Ιούλιο και μετά όπως θα δούμε και στον πίνακα και το διάγραμμα με τις σχετικές μεταβολές, για να καταλήξει πάνω από τα τέσσερα εκατομμύρια.
Το δίδυμο ΗΠΑ-Καναδά ακολουθεί κι αυτό μια μάλλον ημιτονοειδή καμπύλη αν και με αντίστροφο τρόπο, δηλαδή αρχικά υπερβολική (γρήγορος ρυθμός) και κατόπιν κάμπτεται σε παραβολική (πιο αργός ρυθμός αύξησης) με αποτέλεσμα ενώ είναι πρώτη σε κρούσματα από τα μέσα Ιουνίου μέχρι τα τέλη Ιουλίου στη συνέχεια να υποσκελίζεται αρχικά από τη Λατινική Αμερική κι ύστερα από την Ασία, πλησιάζοντας, στα μέσα Σεπτεμβρίου, τα επτά εκατομμύρια.
Οι γραμμές της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας ακολουθούν πιο σαφή υπερβολική τροχιά, αν κι η πρώτη παρουσιάζει κάμψη στο τέλος, και γενικά κινούνται κοντά η μία στην άλλη. Η Λατ. Αμερική ξεκινάει τέταρτη και προσπερνά την τρίτη, μέχρι τότε, Ασία στα μέσα Ιουνίου. Έπειτα κι οι δύο προσπερνάνε την Ευρώπη (τέλη Ιουνίου κι αρχές Ιουλίου, αντίστοιχα) και πιάνουν τις ΗΠΑ+Καναδά (τέλη Ιουλίου και μέσα Αυγούστου, αντίστοιχα). Εντέλει, η μεν Λατ. Αμερική έχει τα περισσότερα συνολικά κρούσματα όλο τον Αύγουστο μέχρι τις αρχές Σεπτέμβρη οπότε και υποσκελίζεται από την Ασία, κυρίως εξαιτίας του αριθμού κρουσμάτων της Ινδίας, όπως θα δούμε σε επόμενο άρθρο. Στα μέσα Σεπτεμβρίου, πλέον, η μεν Λατ. Αμερική πλησιάζει τα οκτώμισι εκατομμύρια η δε Ασία τα εννιά.
Ευτυχώς για την Αφρική ο αριθμός των κρουσμάτων παραμένει σχετικά χαμηλός (στο τέλος της εξεταζόμενης περιόδου δεν είναι καν ενάμισι εκατομμύριο) με ρυθμούς αύξησης που είναι χαμηλοί και στα τέλη του καλοκαιριού ακόμη χαμηλότεροι. Η γραμμή της Ωκεανίας είναι, ως συνήθως, χωρίς διακυμάνσεις επειδή οι αριθμοί της είναι πολύ μικροί (τριάντα χιλιάδες κρούσματα στις 15 Σεπτεμβρίου, όταν οι άλλες ήπειροι έχουν εκατομμύρια).
Πίνακας 2: Νέα κρούσματα ανά ήπειρο.
Διάγραμμα 2: Νέα κρούσματα ανά ήπειρο.
Η Ασία, λοιπόν, έχει μια γενικά σταθερή αύξηση του ρυθμού ανόδου των κρουσμάτων (κάπως πιο απότομη στο δεύτερο μισό του Ιουλίου), αλλά ήδη από το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου έχει τη μεγαλύτερη αύξηση απ’ όλες τις άλλες ηπείρους (1.750.000 το πρώτο μισό του Σεπτεμβρίου) με αποτέλεσμα να τις ξεπερνάει όλες και σε συνολικό αριθμό κρουσμάτων. Η Λατινική Αμερική έχει τον μεγαλύτερο αριθμό νέο κρουσμάτων στο μεγαλύτερο διάστημα της εξεταζόμενης περιόδου, παρουσιάζει όμως μια σχετικά σταθερή αύξηση κρουσμάτων τον Αύγουστο (μέγιστο κοντά στο ένα εκατομμύριο τριακόσιες χιλιάδες το πρώτο δεκαπενθήμερο αυτού του μήνα πέφτοντας κοντά στο ένα εκατομμύριο το πρώτο του Σεπτεμβρίου) κι έτσι μένει τελικά δεύτερη.
Οι ΗΠΑ-Καναδάς έχουν περίπου σταθερή αύξηση κρουσμάτων το δεύτερο μισό του Μαΐου και το πρώτο του Ιουνίου, κατόπιν παρουσιάζουν μια εκτίναξη του ρυθμού αύξησης, φτάνοντας στο μέγιστο στο δεύτερο μισό του Ιουλίου (σχεδόν ένα εκατομμύριο εκατό χιλιάδες νέα κρούσματα), ενώ έκτοτε έχουν σημαντική μείωση του ρυθμού αύξησης, φθάνοντας έτσι στην τρίτη θέση το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου ελάχιστα κάτω από την Ευρώπη (η διαφορά τους δεν είναι ούτε χίλια νέα κρούσματα). Η Ευρώπη, τώρα, παρουσιάζει μια εικόνα αντίστροφη της αμερικανοκαναδικής αλλά όχι με τόσο μεγάλες διαφορές. Δηλαδή, ο ευρωπαϊκός ρυθμός νέων κρουσμάτων αρχικά μειώνεται ή παραμένει σχεδόν σταθερός, φτάνοντας σ’ ένα ελάχιστο περίπου εκατόν εβδομήντα χιλιάδων το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου, ενώ όλο τον Ιούλιο την ξεπερνά ακόμη κι η Αφρική σε ρυθμό αύξησης κρουσμάτων. Κατόπιν, όμως, ο ρυθμός αυξάνεται συνεχώς (πιο απότομα από τα μέσα Αυγούστου) κι η αύξηση το πρώτο μισό του Σεπτεμβρίου (σχεδόν εξακόσιες χιλιάδες) είναι η μέγιστη για την ήπειρό μας κατά το εξεταζόμενο διάστημα.
Η Αφρική παρουσιάζει μια σχετικά αργή άνοδο στην αύξηση του ρυθμού κρουσμάτων μέχρι που φτάνει στο μέγιστό της το δεύτερο μισό του Ιουλίου (πλησιάζει τις τριακόσιες χιλιάδες), ενώ αυτόν τον μήνα, όπως είπαμε, ξεπερνά και την Ευρώπη. Κατόπιν, όμως, ο ρυθμός αύξησης παρουσιάζει κάμψη πέφτοντας σχεδόν στις εκατό χιλιάδες στο πρώτο μισό του Σεπτεμβρίου. Για την Ωκεανία να πούμε ότι σημειώνει το μέγιστό της το δεύτερο μισό του Ιουλίου κι έκτοτε παρουσιάζει κάμψη. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου ήταν η περίοδος που σημειώθηκαν οι μέγιστες τιμές του ρυθμού αύξησης για ΗΠΑ-Καναδά, Αφρική και Ωκεανία, ενώ είχαμε τη δεύτερη μεγαλύτερη (και με πολύ μικρή διαφορά από τη μέγιστη) για τη Λατινική Αμερική. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το συγκεκριμένο διάστημα να είναι αυτό με τον μεγαλύτερο ρυθμό αύξησης κρουσμάτων παγκοσμίως, όπως είδαμε και στο προηγούμενο άρθρο, μέχρι βεβαίως το πρώτο μισό του Σεπτεμβρίου που το ξεπερνά, ενώ σ’ αυτό το τελευταίο διάστημα η Ασία κι η Ευρώπη σημειώνουν τις μέγιστες τιμές νέων κρουσμάτων κατά την εξεταζόμενη περίοδο.
Πηγαίνοντας, τώρα, στους αριθμούς των ασθενών που νοσηλεύονται σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση να πούμε ότι έχουμε ένα σοβαρό πρόβλημα καταγραφής. Συγκεκριμένα αυτός ο αριθμός για τη Ρωσία παραμένει σταθερός στα 2.300 άτομα από τις 23 Απριλίου! Κάτι τέτοιο, προφανώς, είναι απίθανο να συμβαίνει οπότε υπονομεύεται όλη η καταμέτρηση των σχετικών αριθμών για την Ευρώπη. Τους παραθέτουμε, παρ’ όλα αυτά κι επικεντρώνουμε στις διαφορές που ελπίζουμε ότι έχουν κάποια αξία.
Πίνακας 3: Αριθμός ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση ανά ήπειρο.
Διάγραμμα 3: Αριθμός ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση ανά ήπειρο.
Εδώ βλέπουμε την αμερικανοκαναδική γραμμή να έχει σκαμπανεβάσματα φθάνοντας στο μέγιστό της στα τέλη Ιουλίου (είναι η μοναδική περιοχή που ξεπερνά τις είκοσι χιλιάδες), ενώ κατόπιν έχει γρήγορη μείωση. Η λατινοαμερικανική καμπύλη ανεβαίνει σταθερά μέχρι τα μέσα Ιουλίου φθάνοντας τις δεκαπέντε χιλιάδες και κατόπιν κάνει ένα άλμα κοντά στη γραμμή των είκοσι χιλιάδων όπου παραμένει έκτοτε. Σ’ αυτά τα επίπεδα έχει φθάσει κι η Ασία ήδη από τα τέλη Ιουνίου μετά από γρήγορη αύξηση τον Μάιο και πιο αργή τον Ιούνιο. Η Ευρώπη παρουσιάζει μια παραβολική τροχιά μείωσης μέχρι τα τέλη Ιουλίου πλησιάζοντας τη γραμμή των πέντε χιλιάδων ως ασύμπτωτη (με κάθε επιφύλαξη, όπως προαναφέραμε), ενώ ύστερα παρουσιάζει μια αργή άνοδο. Τέλος, η αφρικανική γραμμή παρουσιάζει μια πολύ αργή άνοδο και διατηρείται πολύ χαμηλά.
Πίνακας 4: Μεταβολές αριθμού ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση ανά ήπειρο.
Διάγραμμα 4: Μεταβολές αριθμού ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση ανά ήπειρο.
Εδώ ξεχωρίζουν τα μέγιστα (οι κορυφές στο διάγραμμα) της Λατινικής Αμερικής και των ΗΠΑ-Καναδά το δεύτερο μισό του Ιουλίου, περίοδο που έχουμε δει να κορυφώνονται διάφορα νούμερα σχετικά με την αρρώστια. Επίσης, βλέπουμε τη μεγάλη αύξηση της Ασίας το δεύτερο μισό του Μαΐου (μακράν η μεγαλύτερη σε οποιαδήποτε περιοχή όλο αυτό το διάστημα) αλλά κι οι επίσης μεγάλες άνοδοι της ίδιας ηπείρου όλον τον Ιούνιο. Το ίδιο διάστημα η Ευρώπη παρουσιάζει σημαντικές μειώσεις του σχετικού αριθμού. Στο τέλος της εξεταζόμενης περιόδου βλέπουμε ότι οι μεταβολές του αριθμού των ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση ανά ήπειρο συγκλίνουν περίπου στο μηδέν, λίγο πάνω, λίγο κάτω. Βασική εξαίρεση αποτελεί η μεγάλη μείωση σε ΗΠΑ-Καναδά (ξεπερνάει τις τρεισήμισι χιλιάδες), ενώ μικρή εξαίρεση αποτελεί κι η Ευρώπη που παρουσιάζει άνοδο περίπου εννιακοσίων ασθενών, αριθμός που αποτελεί και το μέγιστό της.
Β. Θύματα
Όσον αφορά τα θύματα τα στοιχεία έχουν ως εξής.
Πίνακας 5: Συνολικός αριθμός θυμάτων ανά ήπειρο.
Διάγραμμα 5: Συνολικός αριθμός θυμάτων ανά ήπειρο.
Βλέπουμε τη Λατινική Αμερική που ξεκινάει από χαμηλό αριθμό θυμάτων (σχεδόν ίσο με της Ασίας στις 15.5) αλλά αυξάνεται ραγδαία φθάνοντας τις ΗΠΑ-Καναδά στα μέσα Ιουλίου και την Ευρώπη στα τέλη του ίδιου μήνα, ενώ έκτοτε είναι πρώτη και με διαφορά σε θανάτους ξεπερνώντας τους τριακόσιες χιλιάδες στο τέλος. Η ευρωπαϊκή γραμμή παρουσιάζει παραβολικά χαρακτηριστικά κι ενώ φαινόταν πως βρίσκει την ασύμπτωτό της κοντά στις διακόσιες χιλιάδες, από τα μέσα Αυγούστου εμφανίζει μια ελαφρά μεγαλύτερη άνοδο. Εντούτοις η άνοδος του αριθμού των θυμάτων σε ΗΠΑ-Καναδά είναι σαφώς ταχύτερη και ήδη έχουν πλησιάσει την Ευρώπη σε απόσταση τεσσάρων χιλιάδων οπότε αργά ή γρήγορα, αλλά λογικά μέσα στον Σεπτέμβρη, θα την ξεπεράσουν. Η Ασία αν και στην αρχή έχει μικρή άνοδο από τις αρχές Ιουλίου και μετά ανεβαίνει όλο και πιο γρήγορα κι φθάνοντας σχεδόν τις εκατόν εβδομήντα χιλιάδες θύματα όλο πλησιάζει Ευρώπη κι ΗΠΑ-Καναδά. Η Αφρική παραμένει και πάλι πολύ χαμηλά με αργή άνοδο (τριάντα τρεις χιλιάδες στις 15.9) ενώ στην Ωκεανία ο αριθμός των θανάτων δεν είναι καν τετραψήφιος.
Πίνακας 6: Μεταβολές αριθμού θυμάτων ανά ήπειρο.
Διάγραμμα 6: Μεταβολές αριθμού θυμάτων ανά ήπειρο.
Ξεκινάμε με τη Λατ. Αμερική που κρατάει τα θλιβερά σκήπτρα του μεγαλύτερου ρυθμού αύξησης θυμάτων όλη την περίοδο των τεσσάρων μηνών που εξετάζουμε. Ο αριθμός των νέων θανάτων παρουσιάζει συνεχή αύξηση από τα μέσα Μαΐου μέχρι τα τέλη Ιουλίου (το δεύτερο μισό αυτού του μήνα είναι κι η μέγιστη τιμή των 45.000 νέων θυμάτων) ενώ στη συνέχεια παρουσιάζει κάμψη, παραμένοντας υψηλά κοντά στις 37.000 τα δύο τελευταία δεκαπενθήμερα. Η Ασία, από την άλλη, παρουσιάζει μια σχεδόν αδιάλειπτη άνοδο του αριθμού των νέων θανάτων (μόνο το πρώτο μισό του Αυγούστου είναι λίγο μικρότερος του προηγούμενου δεκαπενθημέρου). Η γραμμή της, μάλιστα, παρουσιάζει βαθμίδες («σκαλοπάτια») και καταλήγει να ξεπεράσει τις 25.000 συγκλίνοντας με τη Λατ. Αμερική.
Η γραμμή των ΗΠΑ-Καναδά ανεβοκατεβαίνει, όπως συμβαίνει και με άλλες μεταβολές δεικτών. Σημειώνει το απόλυτο μέγιστό της στην αρχή της περιόδου (σχεδόν είκοσι χιλιάδες), μειώνεται μέχρι ένα ελάχιστο (δέκα χιλιάδες το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου), κατόπιν έχει απότομη άνοδο φθάνοντας σε ένα τοπικό μέγιστο το δεύτερο μισό του ίδιου μήνα, για πέσει αργά στις 12.500 νέα θύματα τον Σεπτέμβριο.
Στα δεδομένα της Ευρώπης, τώρα, έχουμε το «παράλογο» της μείωσης του συνολικού αριθμού των θανάτων που εκφράζεται με τον αρνητικό αριθμό της διαφοράς το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου. Αυτό οφείλεται στην αναθεώρηση προς τα κάτω του αριθμού των θυμάτων από το Ηνωμένο Βασίλειο που στις 12.8 έδωσε συνολικό αριθμό θανάτων από κορονοϊό 41.329 (δηλαδή 5.300 λιγότερους από την προηγούμενη μέρα). Προφανώς αυτού του είδους οι αναθεωρήσεις δημιουργούν έλλειψη εμπιστοσύνης στα δεδομένα, αλλά δεν δημιουργούν σημαντικές διαφορές στους αριθμούς σε μακρά διάρκεια. Έτσι η ευρωπαϊκή γραμμή έχει το μέγιστό της κι αυτή στην αρχή (πάνω από 13.000) και κατόπιν σημειώνει μείωση του αριθμού των νέων θανάτων, η οποία όμως ανακόπτεται τις τελευταίες τριάντα ημέρες με αποτέλεσμα ο αριθμός των νέων θυμάτων το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου να υπερβαίνει αυτόν του δευτέρου μισού του Ιουλίου. Οπότε αν παραβλέψουμε την «ανωμαλία» του πρώτου μισού του Αυγούστου η ευρωπαϊκή καμπύλη έχει μια πιο ομαλή εξέλιξη, ανεβαίνοντας αργά αλλά σταθερά το τελευταίο διάστημα, όπως κι οι άλλοι δείκτες.
Η Αφρική παρουσιάζει μια αργή άνοδο με το μέγιστό της και σ’ αυτόν τον δείκτη το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου (λίγο πάνω από τα 5.500 νέα θύματα και τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό δείκτη εκείνη την περίοδο), ενώ κατόπιν πέφτει πάλι αργά. Τέλος στην Ωκεανία, που όπως σ’ όλα μένει πολύ χαμηλά, έχουμε επίσης μια «ανωμαλία» το πρώτο μισό του Ιουνίου αλλά είναι πολύ μικρή για να της δώσουμε ιδιαίτερη σημασία.
Πίνακας 7: Ποσοστά θνητότητας (θύματα/κρούσματα) ανά ήπειρο.
Διάγραμμα 7: Ποσοστά θνητότητας (θύματα/κρούσματα) ανά ήπειρο.
Στους πίνακες και τα διαγράμματα που σχετίζονται με τη θνητότητα περιλαμβάνουμε και την εξέλιξη συνολικά στον πλανήτη επειδή μπορεί να γίνει σύγκριση με τις ηπείρους αφού μιλάμε για ποσοστά κι όχι για απόλυτους αριθμούς. Βλέπουμε, λοιπόν, την καμπύλη της παγκόσμιας θνητότητας να ξεκινά από το 6,7% στις 15.5 και να παρουσιάζει μια υπερβολική τροχιά πτώσης πλησιάζοντας σαν ασύμπτωτη τη γραμμή του 3%, καταλήγοντας συγκεκριμένα στο 3,2% στις 15.9. Ξεχωρίζει, βέβαια, η γραμμή της Ευρώπης που βρίσκεται πάντα πάνω από όλες τις άλλες ηπείρους και τον κόσμο συνολικά. Παράλληλα είναι κι αυτή που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη μεταβολή, μια μείωση πάνω από τέσσερις μονάδες που είναι πιο έντονη από τα μέσα Ιουλίου και μετά.
Χαρακτηριστική είναι κι η αμερικανοκαναδική ημιτονοειδής καμπύλη, παραβολική αρχικά, υπερβολική μετά τις 15.7 κι αυτή. Αρχίζοντας από 6% καταλήγει στο τέλος αργά-αργά στο 3% (οι τιμές της από τις 31.7 είναι μικρότερες του 3,5%), αφού μια φορά ξεπερνά και δυο φορές ισοφαρίζει το παγκόσμιο ποσοστό θνητότητας, ενώ γενικά είναι αυτή που βρίσκεται κοντύτερα στον παγκόσμιο δείκτη (για την ακρίβεια αυτό δείχνει τη μεγάλη επίδραση που έχει σ’ αυτόν, καθώς οι ΗΠΑ είναι σταθερά πρώτες, και με μεγάλη διαφορά, τόσο σε κρούσματα όσο και σε θύματα). Και η Λατινική Αμερική, επίσης, κινείται σχετικά κοντά στο παγκόσμιο ποσοστό με το οποίο έχει την ίδια τιμή στις 15.7 (πάλι αυτή η ημερομηνία), όντας προηγουμένως πιο χαμηλά και κατόπιν πιο ψηλά. Η συνολική της πτώση είναι η μισή της ευρωπαϊκής, από 5,7% σε 3,7%.
Οι άλλες τρεις ήπειροι έχουν ποσοστά θνητότητας που είναι πάντα μικρότερα των αντίστοιχων παγκοσμίων ενώ κι οι διακυμάνσεις τους είναι επίσης μικρότερες από αυτές των τριών προηγούμενων περιοχών. Η Ασία ξεκινάει και καταλήγει λίγο κάτω από την Αφρική αν και την ξεπερνάει ελάχιστα (0,2%) στις δυο ημερομηνίες του Ιουλίου. Από 3,3% πέφτει στο 1,9% στις 15.9 κι από τις 31.8 έχει τη χαμηλότερη θνητότητα απ’ όλες τις ηπείρους. Η Αφρική παρουσιάζει τη μικρότερη διακύμανση, μόλις 0,9%, καθώς η θνητότητα σ’ αυτήν την ήπειρο μειώνεται από τις 15.5 (3,3%) μέχρι τις 31.8 (2,1%) ενώ ύστερα ανεβαίνει λίγο μέχρι το τέλος της περιόδου που εξετάζουμε, φθάνοντας στο 2,4%, σημειώνοντας και τη μεγαλύτερη διαφορά από την Ασία. Ακόμη, η Αφρική, όπως κι η Ωκεανία, είναι οι μόνες ήπειροι όπου το ποσοστό θνητότητας παρουσιάζει αύξηση και μάλιστα και στις δυο προς το τέλος. Η Ωκεανία, λοιπόν, είναι η μόνη φορά που κάνει αισθητή την παρουσία της καθώς μιλάμε για ποσοστά. Ξεκινώντας από την τελευταία θέση με μόλις 1,4% στις 15.5, σημειώνει την ελάχιστη τιμή της στις 15.7 (η γνωστή ημερομηνία καμπής), ενώ έκτοτε το ποσοστό θνητότητας ανεβαίνει, και μάλιστα πιο έντονα μετά τις 31.8, φθάνοντας στο τέλος το 2,8%, διπλάσιο του αρχικού, μεγαλύτερο από το αντίστοιχο της Ασίας και της Αφρικής και πολύ κοντά σ’ αυτό των ΗΠΑ-Καναδά.
Πίνακας 8: Μεταβολές ποσοστού θνητότητας ανά ήπειρο.
Διάγραμμα 8: Μεταβολές ποσοστού θνητότητας ανά ήπειρο.
Βασικό χαρακτηριστικό των μεταβολών του ποσοστού θνητότητας είναι ότι οι περισσότερες τείνουν στο μηδέν. Φαίνεται, λοιπόν, πως η θνητότητα αρχίζει λίγο-πολύ να σταθεροποιείται. Οι μόνες εξαιρέσεις είναι η Ωκεανία (προς τα πάνω) κι η Ευρώπη (προς τα κάτω). Ειδικά η Ωκεανία έχει και τη μέγιστη αύξηση (0,8% το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου), αλλά και δυο ακόμα σχετικά μεγάλες αυξήσεις (0,4% το αμέσως προηγούμενο και το αμέσως επόμενο δεκαπενθήμερο). Η Αφρική είναι η άλλη ήπειρος που παρουσιάζει αυξήσεις του ποσοστού θνητότητας τα τρία τελευταία δεκαπενθήμερα με μέγιστη το 0,2% του πρώτου μισού του Αυγούστου, αν και ξεκίνησε με μειώσεις της τάξης του 0,5%.
Κι η Ασία ξεκίνησε με μείωση 0,5% το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαΐου και συνέχισε μόνο με μειώσεις, αν και πολύ μικρές από 0,2% και κάτω όλο το υπόλοιπο διάστημα, όντας η ήπειρος με τις μικρότερες μεταβολές. Η Λατινική Αμερική είχε κι αυτή τη μέγιστη απόλυτη τιμή μεταβολής στην αρχή (0,6%) αλλά γρήγορα παρουσίασε μείωση της μεταβολής, που από το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου είναι στο 0,2% ή και χαμηλότερα. Οι ΗΠΑ-Καναδάς, αντιθέτως, ξεκινούν με πολύ μικρή μεταβολή (μόλις 0,1%) για να φτάσουν στο -0,9% το πρώτο μισό του Ιουλίου (η μεγαλύτερη μείωση αλλά κι η μεγαλύτερη απόλυτη τιμή μεταβολής απ’ όλες τις ηπείρους αυτό το διάστημα). Μετά, όμως, ο ρυθμός μείωσης έπεσε φθάνοντας και πάλι το 0,1% τα δύο τελευταία δεκαπενθήμερα. Τέλος η Ευρώπη αρχίζει με σχετικά μεγάλη μείωση του ποσοστού θνητότητας (0,6%), κατόπιν ο ρυθμός μείωσης ελαττώνεται για να αυξηθεί και πάλι από το δεύτερο μισό του Ιουλίου και μετά και να φτάσει το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου σε μια μείωση 0,7%, αποτελώντας την προς τα κάτω εξαίρεση της τάσης πολύ μικρής έως μηδενικής μεταβολής του ποσοστού θνητότητας.
Γ) Συνοψίζοντας
Πριν αναφερθούμε περιληπτικά σε κάθε ήπειρο δεν μπορούμε παρά να σημειώσουμε ότι ο Ιούλιος, κι ιδιαίτερα το δεύτερο δεκαπενθήμερό του, αποτελούν μια περίοδο καμπής στο χρονικό διάστημα των τεσσάρων μηνών που εξετάζουμε. Συγκεκριμένα, όπως είδαμε και στο προηγούμενο άρθρο για την εξέλιξη του κορονοϊού παγκοσμίως, από εκείνο το δεκαπενθήμερο ο ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων για όλο τον πλανήτη είναι περίπου τέσσερα εκατομμύρια, ενώ τότε έχουμε και τον μέγιστο αριθμό ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση αλλά και τη μεγαλύτερη αύξηση θανάτων. Ως προς τις ηπείρους, τώρα, την ίδια περίοδο έχουμε τη μέγιστη αύξηση αριθμού κρουσμάτων για ΗΠΑ-Καναδά και Αφρική και τη δεύτερη μεγαλύτερη (και πολύ κοντά στη μέγιστη τιμή) για τη Λατινική Αμερική. Επίσης, τη μέγιστη τιμή ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση για τις ΗΠΑ-Καναδά, αλλά την ελάχιστη για την Ευρώπη, καθώς και τη μέγιστη αύξηση της σχετικής τιμής πάλι για ΗΠΑ-Καναδά αλλά και για τη Λατινική Αμερική, ενώ τη μέγιστη μείωση αυτής της τιμής για την Ασία. Ακόμη, τη μέγιστη αύξηση θυμάτων για Λατινική Αμερική και Αφρική και τη δεύτερη μεγαλύτερη για ΗΠΑ-Καναδά (τοπικό μέγιστο). Τέλος, στις 31.7 έχουμε την ελάχιστη θνητότητα στην Αφρική, ενώ στις 15.7 το ίδιο συμβαίνει για την Ωκεανία και την ίδια στιγμή η θνητότητα της Λατινικής Αμερικής συναντά την παγκόσμια (πριν είναι μικρότερη, μετά μεγαλύτερη) κι αλλάζει η μορφή της αμερικανοκαναδικής καμπύλης. Επιπλέον, το πρώτο μισό του Ιουλίου συμβαίνει η μεγαλύτερη μείωση του ποσοστού θνητότητας σε ΗΠΑ-Καναδά κι Ωκεανία κι η μικρότερη στην Ευρώπη. Πολλά, κι ενίοτε αντιφατικά, καταγράφηκαν τον μεσαίο μήνα αυτού του καλοκαιριού.
Επίσης, δυο ειδών μεταβολές με την πάροδο του χρόνου τείνουν, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, κοντά στο μηδέν, δηλαδή οι σχετικοί δείκτες οδεύουν προς κάποια σταθεροποίηση. Πρόκειται για τις μεταβολές του αριθμού των ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση καθώς και του ποσοστού θνητότητας.
Η γηραιά μας ήπειρος, λοιπόν, παρουσιάζει μια σαφή εικόνα ύφεσης και νέας έξαρσης της ασθένειας. Για να το πούμε απλά το δεύτερο κύμα έχει ξεκινήσει για την Ευρώπη. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από τους πίνακες και τα διαγράμματα των μεταβολών των δεικτών. Γιατί σε απόλυτους αριθμούς στα κρούσματα από πρώτη γίνεται τέταρτη, στα θύματα από πρώτη δεύτερη και πάει για τρίτη και στους ασθενείς σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση από δεύτερη τέταρτη. Όμως ενώ μέχρι τον Ιούλιο μειωνόταν οι αριθμοί των νέων κρουσμάτων και ο αριθμός των ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση, από τότε και μετά αυξάνονται. Ειδικά τα νέα κρούσματα εκείνο τον μήνα ήταν λιγότερα κι απ’ της Αφρικής, ενώ τον Σεπτέμβριο πλέον ξεπερνούν κι αυτά των ΗΠΑ-Καναδά. Όσον αφορά τα θύματα η μείωση της μεταβολής τους κρατά ως τον Αύγουστο, οπότε ξεκινά η άνοδος. Το μόνο θετικό είναι ότι το ποσοστό θνητότητας μειώνεται έντονα (ενώ μάλιστα στις άλλες ηπείρους η μεταβολή του τείνει να είναι ελάχιστη ή και αυξητική), παραμένοντας –βεβαίως– σταθερά υψηλότερο από όλες τις υπόλοιπες περιοχές.
Οι ΗΠΑ-Καναδάς βρίσκονται στο τέλος της εξεταζόμενης περιόδου στην τρίτη θέση στους συνολικούς αριθμούς κρουσμάτων, ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση, θυμάτων (αν κι εδώ σύντομα θα είναι στη δεύτερη θέση), αλλά και ποσοστού θνητότητας. Οι μεταβολές των δεικτών τους, όμως, παρουσιάζουν μάλλον τις περισσότερες διακυμάνσεις κι ενίοτε κινούνται κάπως κατοπτρικά σε σχέση με την Ευρώπη αλλά με μεγαλύτερη ένταση. Δηλαδή στις περισσότερες περιπτώσεις οι κορυφώσεις των μεταβολών συμβαίνουν τον Ιούλιο, όταν οι ευρωπαϊκές μεταβολές σημειώνουν ελάχιστα. Τότε, ιδιαίτερα το δεύτερο μισό αυτού του μήνα, έχουν τη μέγιστη αύξηση νέων κρουσμάτων (πάνω από εκατομμύριο), τον μέγιστο συνολικό αριθμό ασθενών σε βαριά ή κρίσιμη κατάσταση, καθώς και τη μέγιστη αύξηση αυτού του αριθμού και, τέλος, τοπικό μέγιστο με τη δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση θυμάτων. Έκτοτε οι αυξήσεις τόσο των κρουσμάτων όσο και των θυμάτων επιβραδύνονται παραμένοντας όμως πολύ ψηλά. Η μεταβολή των ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση παρουσιάζει μείωση, ενώ το ποσοστό θνητότητας αυτής της περιοχής είναι αυτό που βρίσκεται σταθερά κοντά στο αντίστοιχο παγκόσμιο κι η μείωσή του –μετά από ένα μέγιστο το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου– τείνει να μηδενιστεί. Φαίνεται να είναι σε φάση ύφεσης, που ήρθε πολύ αργότερα απ’ ότι στην Ευρώπη, όμως καθώς έρχεται ο χειμώνας ίσως είναι ένα πολύ μικρό διάλειμμα.
Η Λατινική Αμερική μπορεί να μην είναι πλέον πρώτη σε συνολικό αριθμό κρουσμάτων, όπως ήταν από το τέλος Ιουλίου, αλλά ο ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων παραμένει υψηλός (πάνω από εκατομμύριο από το δεύτερο μισό του Ιουλίου), αν και παρουσιάζει μια κάμψη τον Σεπτέμβριο. Ο αριθμός των ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση αφού αυξανόταν αρχικά σταθερά κι έκανε ένα άλμα το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου, έκτοτε παραμένει σχεδόν αμετάβλητος σε υψηλά επίπεδα. Στον συνολικό αριθμό θανάτων βρίσκεται πρώτη από τον Αύγουστο, αλλά όλο το τετράμηνο που εξετάσαμε έχει πάντα –και μακράν– τη μεγαλύτερη αύξηση αυτού του δείκτη, αύξηση που αν και στο τέλος κάμπτεται λίγο παραμένει πάνω από τις 35.000 το δεκαπενθήμερο. Τέλος είναι η μόνη ήπειρος της οποίας το ποσοστό θνητότητας ενώ αρχικά ήταν μικρότερο στη συνέχεια ξεπέρασε το αντίστοιχο παγκόσμιο και τα τελευταία δεκαπενθήμερα η μεταβολή του είναι πολύ μικρή.
Στην Ασία, απ’ όπου ξεκίνησαν όλα, έχουμε σαφέστατα έξαρση τους τελευταίους μήνες. Η πολυπληθέστερη ήπειρος είναι πλέον πρώτη σε συνολικό αριθμό κρουσμάτων και ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση. Επίσης, το πιο σημαντικό (και ανησυχητικό) στοιχείο είναι ότι οι αριθμοί νέων κρουσμάτων και νέων θανάτων αυξάνονται συνέχεια σε όλο το εξεταζόμενο τετράμηνο, ξεπερνώντας το 1.750.000 ο πρώτος και τις 25.000 ο δεύτερος για το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου. Το θετικό για την Ασία είναι το πολύ χαμηλό ποσοστό θνητότητας που έχει (από τα μέσα Αυγούστου το χαμηλότερο απ’ όλα) και το οποίο επιπλέον μειώνεται, με πάρα πολύ αργό ρυθμό βέβαια.
Η πιο «τυχερή» ήπειρος σχετικά με τον κορονοϊό είναι, ίσως, η Αφρική. Από τη μια παραμένει πολύ χαμηλά, σχετικά με τις άλλες περιοχές, σε συνολικό αριθμό κρουσμάτων, ασθενών σε σοβαρή ή κρίσιμη κατάσταση και θυμάτων. Από την άλλη και οι ρυθμοί αύξησης των κρουσμάτων και των θυμάτων είναι πολύ χαμηλοί και παρότι παρουσίασαν μια κάποια έξαρση στα τέλη Ιουλίου –όταν ξεπέρασαν προσωρινά τους ευρωπαϊκούς– στη συνέχεια είχαν κάμψη. Το μόνο λίγο ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι το ποσοστό θνητότητας, το οποίο μένει κάτω από το 2,5%, εμφανίζει τον τελευταίο ενάμισι μήνα οριακή αύξηση.
Η Ωκεανία, εντέλει, είναι λογικό να βρίσκεται χαμηλά καθώς είναι μια μικροσκοπική και σχετικά απομακρυσμένη από τις υπόλοιπες ήπειρος. Στο ποσοστό θνητότητας, όμως, στο οποίο μπορεί να συγκριθεί καλύτερα, φαίνεται να τα πηγαίνει άσχημα τα τελευταία δεκαπενθήμερα. Έτσι, αν και παραμένει κάτω από τον αντίστοιχο δείκτη για όλο τον κόσμο, το διπλασιάζει έχοντας συνεχή άνοδο από το δεύτερο μισό του Ιουλίου, η οποία πλησιάζει σχεδόν τη μονάδα (0,8% για την ακρίβεια), τιμή που είναι η μεγαλύτερη αύξηση αυτού του ποσοστού όλο το τετράμηνο και για όλες τις ηπείρους.
