Του Αποστόλη Σέληνα*
«Μια φυλή ιθαγενών στην Αμαζονία χρησιμοποιούσε τροχισμένες πέτρες για να κόψει ξύλα. Κάποιοι ιεραπόστολοι που τους επισκέφθηκαν, τους πρόσφεραν ατσάλινα μαχαίρια για να τους βοηθήσουν σε αυτό. Ύστερα από χρόνια οι ιεραπόστολοι επέστρεψαν και τους ρώτησαν πόσο τους βοήθησαν τα μαχαίρια. Είναι καταπληκτικά, απάντησαν οι Ινδιάνοι. Κόψαμε ξύλα δέκα φορές πιο γρήγορα. ‘Οπότε θα κόψετε ξύλα πολύ περισσότερα από ό,τι παλιότερα’ απάντησαν οι ιεραπόστολοι. ‘Για ποιο λόγο; Κόψαμε όσα και τις άλλες φορές, μόνο που τώρα χάρη σε εσάς, έχουμε πολύ περισσότερο χρόνο για να χαρούμε».
Κάρλος Τάιμπο, “Η πρόταση της αποανάπτυξης”, σελίδα 106
Ζούμε εν μέσω μιας πανδημίας από έναν καινούργιο ιό (κορονοϊό) που επιβάλλει στην ανθρωπότητα ένα είδος εγκλεισμού και αλληλοαποκλεισμού, πρωτόγνωρο στην παγκόσμια ιστορία. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που σε μεγάλο βαθμό έχουν σταματήσει πολλές εργασίες και λειτουργίες του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, καθώς και πολλές άλλες – κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές κλπ.
Ίσως για πρώτη φορά βρισκόμαστε (κάτω από την απειλή του ιού και του προστίμου) αναγκαστικά περιορισμένοι, αποστασιοποιημένοι από πολλές καθημερινές συνήθειες και εξαρτήσεις που μας επέβαλλε ο μέχρι τώρα «πολιτισμένος τρόπος ζωής μας». Παράλληλα και μαζί με τον φόβο και τον τρόμο από την επέλαση του κορoνοϊού (που τροφοδοτείται από τα ΜΜΕ και τα social media) , όλο και περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν και αυτόν της έλλειψης εργασίας, της φτώχειας, της εγκατάλειψης, της εξαθλίωσης, καθότι η δημόσια περίθαλψη υπολειτουργεί και το οικονομικό σύστημα επίσης. Συγχρόνως βιώνουμε μια περιστολή-αναστολή των βασικών δημοκρατικών, συνταγματικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων μας – τα οποία και αυτά έχουν μετατεθεί στο αβέβαιο μέλλον μας.
Αυτός ο ΙΟΣ, είτε είναι ανθρώπινη πλάνη ή κατασκευασμένη, είτε τον έστειλε η μητέρα ΦΥΣΗ, μας δίνει μία ευκαιρία και ένα διάλειμμα να στοχαστούμε και να σκεφτούμε το πραγματικό ΜΕΛΛΟΝ μας. Ίσως είναι μία ευκαιρία, μία ιστορική στιγμή να δούμε πιο καθαρά την κατάσταση στην οποία έχουμε οδηγηθεί εμείς ως κοινωνία (ή ως κοινότητα) και τα αποτελέσματα της αχαλίνωτης ζωής μας επάνω στον πλανήτη, τη ΜΑΝΑ ΓΗ. Μία ευκαιρία να σταματήσει το ρολόι του χρόνου να μετράει αντίστροφα προς μία άλλη μορφή ζωής πολύ δυσοίωνη, προς έναν «Αρμαγεδδώνα».
Μία ευκαιρία να βρούμε την πυξίδα που θα μας οδηγήσει σε μία κατεύθυνση προς έναν κόσμο συμβιωτικό με το φυσικό μας περιβάλλον, δίκαιο, χωρίς μεγάλες ανισότητες, δημοκρατικό και ειρηνικό. Είναι μία ευκαιρία ΤΩΡΑ να πάρουμε τις αποφάσεις που αφορούν τις ζωές μας, να ξεφύγουμε από την υποταγή, την ηττοπάθεια και τη μοιρολατρία και να πάμε προς τις αρχές μιας κοινότητας που ορίζεται από τη συνεργασία, την αλληλεγγύη, την αλληλοβοήθεια και το μοίρασμα (συναισθηματικό, υλικό, πνευματικό).
Αυτός ο κόσμος, όπως τον ξέραμε, δεν μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει με αυτόν τον τρόπο, διότι είναι εγκληματικός και άδικος. Η κλιματική κρίση, η οικολογική καταστροφή, οι τεράστιες πυρκαγιές, οι πόλεμοι, η μετανάστευση και η προσφυγιά, όπως και η τεράστια κοινωνική ανισότητα και η εξαθλίωση των λαών στις αναπτυσσόμενες χώρες, είναι μερικά μόνο από τα σοβαρά αποτελέσματα της κυριαρχίας και της συσσώρευσης του κεφαλαίου και του χρήματος. Το ποτήρι όμως ξεχείλισε και η φύση έχει αρχίσει να μας στέλνει μηνύματα μήπως και συνετιστούμε, όπως ακραία καιρικά φαινόμενα, περιβαλλοντικούς πρόσφυγες και τώρα ίσως και τον κορονοϊό, το λιώσιμο των πάγων και άλλα πολλά. Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτός ο τεχνητός κόσμος που χτίζουμε με οδηγό μόνο την απληστία μας και την ψευτοευδαιμονία μας δεν μπορεί να επιβιώσει σε αυτό τον πλανήτη. Δεν είμαστε εμείς οι ΚΥΡΙΑΡΧΟΙ και δεν μπορούμε να φερόμαστε αλαζονικά όπως γουστάρουμε.
Ο άνθρωπος έχει το προνόμιο να σκέφτεται, και αυτό τον έκανε να ξεχωρίζει και να διαφέρει από τους άλλους ζώντες οργανισμούς του πλανήτη. Με αυτό το μέσο μπόρεσε να δημιουργήσει πολιτισμούς και να αλλάξει τις συνθήκες διαβίωσής του στη ΓΗ.
Οι πολιτισμοί που δημιούργησε η ανθρωπότητα κατά το απώτερο παρελθόν, και τώρα, ευτυχώς δεν είναι ίδιοι. Έχουν ο καθένας διαφορετικά χαρακτηριστικά, διαφορετικό δίκαιο, σχέσεις ιδιοκτησίας και εξουσίας, διαφορετική οικολογική συμπεριφορά. Αυτό μπορούμε να το δούμε και να το συγκρίνουμε και στον ελλαδικό χώρο, εάν δούμε τις παραδόσεις, τα έθιμα, το εθιμικό δίκαιο των κατοίκων (αυτόχθονων) σε κάθε μεριά της Ελλάδας. Ιστορικά, οι αυτόχθονες κάτοικοι (όπως και αυτοί του Αμαζονίου) είχαν (και κάποιοι έχουν ακόμα) αναπτύξει την ικανότητα και τη φαντασία να ζουν από αυτά που τους δίνει ο τόπος τους, χωρίς να παραβιάζουν τη συνθήκη επιβίωσής τους, την οικολογική και κοινωνική ισορροπία. Απαιτείται σήμερα να ξαναβρούμε αυτή την οικολογική συνθήκη επιβίωσης – επιπρόσθετα όμως αυτό πρέπει να είναι νόμος, κουλτούρα, τρόπος συμπεριφοράς, ηθικός κανόνας. Φυσικά όλο αυτό δεν μπορεί να συνυπάρξει μέσα σε μία κοινωνία αδικίας και ανισότητας, οικονομικού χρέους, υποταγής και δουλικότητας. Θέλουμε να ορίζουμε εμείς τις ζωές μας με ίση πρόσβαση στον φυσικό και κοινωνικό πλούτο και ισότιμη συμμετοχή στις αποφάσεις που αφορούν σε αυτόν.
Δηλαδή θέλουμε πραγματική άμεση Δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη, άρα συμμετοχή στα κοινά δρώμενα. Αυτό θα ξεκινήσει από τις σχέσεις μας, τις περιεκτικές και ουσιαστικές, που θα μας ωθήσουν σε συλλογικές συνεργασίες και αγώνες για μία καλύτερη ποιότητα ζωής όχι μόνο για εμάς αλλά για όλους. Να ξαναβρούμε αυτό που χάσαμε – αίσθημα κοινωνικής ευθύνης για ένα καλύτερο αύριο. Το όραμα για μία καλύτερη ζωή που θέλουμε και αγαπάμε. Είναι τώρα μία στιγμή σιωπής για τον καθένα μας και την ανθρωπότητα σαν σύνολο, να σκεφτούμε ότι όπου υπάρχουν κοινωνικές εντάσεις και πόλεμοι, εκεί χρειάζεται να σταματήσουν το κακό, ο πόλεμος και η στρατιωτική επέμβαση. Να επέλθει ΕΙΡΗΝΗ και ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ και ΑΥΤΟΔΙΑΘΕΣΗ σε όλους τους λαούς, τα κράτη και τα κινήματα που αγωνίζονται για το σκοπό αυτό. Γιατί μόνο έτσι δεν θα δημιουργούνται προσφυγικά ρεύματα και αυτοί που έχουν φύγει θα επανέλθουν στις εστίες τους.
Ο καθένας μας δεν είναι ανεξάρτητος, ξένος από αυτά που συμβαίνουν σε όλη την ανθρωπότητα. Μέσω της παγκοσμιοποιημένης διασποράς αγαθών, τεχνολογιών και της κατανάλωσής τους συμμετέχουμε (άλλος σε μικρό, άλλος σε μεγάλο βαθμό), στο δράμα των λαών του λεγόμενου τρίτου κόσμου, όπως και στην ανισότητα και οικολογική καταστροφή στις υπό ανάπτυξη χώρες, αλλά και στη δική μας χώρα.
Η πανδημία μάς δίνει την ευκαιρία για ένα στοίχημα που πρέπει να βάλουμε πρώτα με τον εαυτό μας, διότι αν δεν βελτιωθούμε οι ίδιοι, πώς θα το απαιτήσουμε από τους άλλους; Ένα στοίχημα που πρέπει να το κερδίσουμε όχι μόνο σε σχέση με την απειλή του κορονοϊού, αλλά και σε σχέση με την υπόλοιπη ζωή μας. Μία ευθύνη που δεν αφορά μόνο εμάς αλλά και τους απογόνους μας, διότι θα έπρεπε να γνωρίζουμε αυτό που κάνουν όλα τα όντα στη φύση: διαβιούν καταναλώνοντας από το πλεόνασμα και όχι από το απόθεμα.
*Οικοπαραγωγός, μέλος της ομάδας πολιτών για τη διάσωση του υγροβιότοπου του Κολοβρέχτη (Εύβοια)
