Βαρύ το μέλλον για τους πολίτες, με έλεγχο και περιορισμό ελευθεριών – δικαιωμάτων

«Κατάσταση πολέμου» στα ανθρώπινα, δημοκρατικά και εργασιακά δικαιώματα. «Εκπαίδευση» των πολιτών στις απαγορεύσεις και επιτήρηση-παρακολούθηση της καθημερινότητας, αλλά και της βιοσωματικής κατάστασης. Περιορισμός της κοινωνικοποίησης και συνεχής καταστροφή του περιβάλλοντος. Μια διαρκής έκτακτη ανάγκη…

Ο πολίτης την επόμενη ημέρα της πανδημίας, στον δημόσιο και τον ιδιωτικό χώρο

Η επόμενη ημέρα της πανδημίας… Ποια είναι αυτή και ποιος την καθορίζει; Την κατάσταση πανδημίας κήρυξε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), αντιθέτως η λήξη της –με τα σταδιακά μέτρα χαλάρωσης– δρομολογείται με διαφορετικούς ρυθμούς και μέτρα από τις κυβερνήσεις κρατών και όχι από τον ΠΟΥ! Προκύπτουν έτσι δύο σαφή συμπεράσματα: το ένα ότι η προκήρυξη της πανδημίας τους εξυπηρέτησε όλους και το δεύτερο ότι οι παγκόσμιοι θεσμοί έχουν πλέον συμβολικό χαρακτήρα.

Το διάστημα αυτό, της κατάστασης των «σύγχρονων ελεύθερων πολιορκημένων» όπως το χαρακτήρισε ο πρωθυπουργός της χώρας, εφαρμόστηκαν ή δρομολογήθηκαν συγκεκριμένα μέτρα ελέγχου της κοινωνίας και των πολιτών. Ορισμένα από αυτά:

  • Δράση της κυβέρνησης με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου (ΠΝΠ) χωρίς να έχει παύσει η λειτουργία της Βουλής. Βεβαίως είχε προηγηθεί η περίοδος των μνημονίων, όπου η διακυβέρνηση έτρεχε με ΠΝΠ, δηλαδή η κοινή γνώμη ήταν ήδη εκπαιδευμένη. Ακραία περίπτωση στη δημοκρατική ΕΕ η περίπτωση Όρμπαν, με υπερεξουσίες σχεδόν ισότιμες ενός ακραίου αυταρχικού καθεστώτος. Μάλλον δεν θα είναι η εξαίρεση, ούτε η τελευταία περίπτωση.
  • Αν την ιστορία τη γράφουν οι νικητές, σε περιόδους κρίσης η διαχείριση των πολιτικών και η αξιοποίηση των κυνικών κερδοσκοπικών επιχειρηματικών ευκαιριών σε βάρος της κοινωνίας ανήκει σε αυτούς που έχουν ουσιαστική εξουσία. Η αναστολή επιχειρηματικών λειτουργιών, οι απολύσεις και τα συναφή, συνοδεύονται από επιχειρούμενη τηλεργασία, τηλεκπαίδευση, «διά βίου μάθηση» με περιστατικά ιλαροτραγωδίας, ΚΕΚ, voucher κ.ά., πλέον της εκ περιτροπής εργασίας, της μαύρης εργασίας κλπ.
  • Η κολακεία πάντα αποτελούσε ιταμή συμπεριφορά, ωστόσο πάντα αποτελούσε έκφραση της δουλικής συμπεριφοράς προς όσους κατείχαν την εξουσία, αλλά και έκφραση της εξουσίας «να γλείφει εκεί που φτύνει» από πεποίθηση και επιλογή. Οι πυροσβέστες στο Μάτι, οι ένστολοι στα σύνορα στον Έβρο, το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, με ευκολία χαρακτηρίζονται ήρωες. Ακόμη και ο «προδότης» Γλέζος αναγνωρίζεται πλέον ως ήρωας. Μία ισοπεδωτική γενίκευση του ηρωισμού, η οποία διευκολύνει –όποτε κρίνεται σκόπιμο– να λοιδορούνται κοινωνικές ομάδες ή και κοινωνίες ολόκληρες. Κοντινή μνήμη, οι «τεμπέληδες Έλληνες» σύμφωνα με τους εταίρους της ΕΕ, «χαραμοφάηδες» όσοι διεκδικούσαν από τους εσωτερικούς κοινωνικοπολιτικούς εταίρους. Αλλά και η συκοφάντηση ολόκληρης της κοινωνίας, με το «μαζί τα φάγαμε», απ’ αυτούς που εκθειάζουν την πειθαρχία σήμερα της ελληνικής κοινωνίας.
  • Η επίκληση της «κατάστασης πολέμου», στην οποία όλοι ακολουθούμε το εθνικό και κοινωνικό συμφέρον. Γι’ αυτό το λόγο βλέπουμε το δικαίωμα στη λογοκρισία που θεωρούν πως έχουν, τον περιορισμό λειτουργίας της Βουλής, την εξαφάνιση –επί της ουσίας– της αντιπολίτευσης, έναν προσχηματικό λόγο όπου η επίκληση της «κατάστασης πολέμου» αφορά τη σταθερή επιθετική στάση απέναντι στα ανθρώπινα, δημοκρατικά και εργασιακά δικαιώματα.

Ο σταθερός στρατηγικός στόχος τους για την περιστολή έως και ακύρωση των όποιων δικαιωμάτων της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, η οποία πλέον έχει διαμορφωθεί σε χειραγωγούμενη δημοκρατία, αξιοποιεί κάθε δυνατότητα και ευκαιρία. Πρόσφατα η αφορμή ήταν τα μνημόνια, όπου επιδιώχθηκε και σε μεγάλο βαθμό επιτεύχθηκε η υπονόμευση εργασιακών δικαιωμάτων και ελευθεριών, με παράλληλη φτωχοποίηση του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού. Σήμερα αφορμή είναι η πανδημία, όπου επιχειρείται η περιστολή ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Μέτρα για τα οποία εξ αντικειμένου δεν μπορεί κανείς αρχικά να έχει αντίρρηση (περιορισμός κυκλοφορίας, κίνησης και έλεγχος στο πλαίσιο αντιμετώπισης της πανδημίας), ωστόσο εντάσσονται στους μεσοβραχυπρόθεσμους σχεδιασμούς τους.

Με βασικό εργαλείο τον φόβο και τον παροξυσμό της συμμαχίας κυβερνήσεων και μέσων ενημέρωσης την περίοδο της πανδημίας, επιχειρείται σειρά μέτρων για την επόμενη ημέρα. Μέτρα που αφορούν τον πολίτη, τον απασχολούμενο, τόσο στον ιδιωτικό χώρο (κατοικία, εργασία, αναψυχή κλπ.) όσο και στον δημόσιο (κοινωνικός χώρος, διακίνηση, υπηρεσίες κλπ.). Για παράδειγμα:

  • O έλεγχος της κίνησης των πολιτών. Εγκλεισμός των πολιτών στα σπίτια τους. Προτιμήθηκε αντί των μαζικών τεστ. Το επιχείρημα ήταν η μη εξάπλωση της πανδημίας. Ακολούθησε η κολακεία για την πειθαρχία των πολιτών, την οποία στη συνέχεια ακολούθησε η απαγόρευση κάθε μετακίνησης το διήμερο Κυριακή και Δευτέρα του Πάσχα. Επιχείρημα, η δυνητική απειθαρχία του 1% που αποτέλεσε εύρημα μιας –συγκυριακής;– δημοσκόπησης. Προφανώς δεν ήταν η αδυναμία ελέγχου του 1%, αλλά η επιβολή καθολικών απαγορευτικών μέτρων κίνησης, καθώς και η «εκπαίδευση» και ο έλεγχος της αντίδρασης των πολιτών. Βεβαίως μαζικά είχαν ήδη μετακινηθεί πολίτες σε εξοχικές κατοικίες και κατέχοντες θώκους εξουσίας σε ξενοδοχεία. Ωστόσο, η κεντρική στόχευση αφορούσε και αφορά την «εκπαίδευση» των πολιτών σε σχετικές απαγορεύσεις και στην κλιμάκωσή τους στο μέλλον. Οι μεγαλύτεροι έχουν βιώσει τις απαγορεύσεις κίνησης την περίοδο της γερμανικής κατοχής. Οι αμέσως επόμενες γενιές, τις σημειακές απαγορεύσεις κίνησης στη διάρκεια της δικτατορίας (στρατιωτικός νόμος, γεγονότα Νομικής, Πολυτεχνείο). Οι επόμενες γενιές δεν είχαν βιώσει αντίστοιχο γεγονός, και να η ευκαιρία για την «εκπαίδευση» σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, με μέτρα ελέγχου και καταστολής. Στο μέλλον και σε επίκληση έκτακτης ανάγκης, η τεχνολογία θα είναι παρούσα. Ένα υποχρεωτικό «βραχιολάκι» θα σε παρακολουθεί εντός της επιτρεπόμενης ζώνης κίνησής σου. Εάν την παραβιάζεις, το πρόστιμο θα βεβαιώνεται αυτόματα στη ΔΟΥ. Σε κάθε περίπτωση θα εποπτεύεσαι και θα είσαι υπό διαρκή έλεγχο.

    Banksy – What Are You Looking – At Marble Arch Street London
  • Η υπονόμευση των ατομικών ελευθεριών των πολιτών. Αποτελεί επίσης στρατηγικό στόχο, με προγράμματα και εφαρμογές ελέγχου της ζωής των ανθρώπων να τρέχουν ήδη. Εξελίσσονται οι μηχανισμοί επιτήρησης και παρακολούθησης όχι μόνο της καθημερινότητας των πολιτών, αλλά και της βιοσωματικής τους κατάστασης. Ήδη προέκυψαν καταγγελίες για αρχειοθέτηση (φακέλωμα) όσων νόσησαν με κορονοϊό. Ήδη εδώ και χρόνια, σύμφωνα με πάμπολλες καταγγελίες, διακινούνται –για την ακρίβεια πωλούνται– προσωπικά δεδομένα πολιτών. Ποια θα είναι η τύχη της επικοινωνίας δεκάδων πολιτών με τον αρμόδιο αριθμό παροχής άδειας μετακίνησης πολιτών, που μάλιστα χειρίζεται ιδιωτική εταιρεία; Η Ανεξάρτητη Αρχή Προσωπικών Δεδομένων πρέπει να παρακολουθεί επισταμένα και να επεμβαίνει όποτε κρίνει, διαθέτει όμως αυτή τη δυνατότητα;
  • Η καταστρατήγηση εργασιακών δικαιωμάτων. Η προσπάθεια επιτήρησης των εργαζομένων στους χώρους απασχόλησης μέσω ηλεκτρονικής παρακολούθησης είναι παλιά. Ωστόσο τώρα, με το πρόσχημα της πανδημίας, γίνεται επιδίωξη αναβάθμισής της. Η τηλεργασία σε χώρες αναπτυγμένες τεχνολογικά υφίσταται ήδη και αφορά είτε εργαζόμενους σε συνεχή κίνηση είτε απασχολούμενους από απόσταση λόγω του αντικειμένου της εργασίας τους. Αυτό ωστόσο που επιχειρείται είναι αρκετά διαφορετικό και ταυτίζεται πλήρως με την υπονόμευση των εργασιακών δικαιωμάτων. Πρόσφατα καταγγέλθηκε ότι επιχείρηση που προχώρησε σε σχέση τηλεργασίας με τους απασχολούμενούς της επέβαλε τοποθέτηση κάμερας εντός της κατοικίας τους, όπου δημιουργήθηκε το «γραφείο» τους, για την παρακολούθησή τους από την ίδια την επιχείρηση. Προτείνονται στους τηλεργαζόμενους πρόσθετες ιδιωτικές συμβάσεις εργασίας, εκτός πλαισίου των ήδη εργασιακών σχέσεων και με ερωτηματικό για τη νομιμότητά τους. Τους ζητείται η διαμόρφωση κατάλληλου χώρου εντός της κατοικίας τους για την καθημερινή ανταπόκριση στα καθήκοντά τους. Δηλαδή η επιχείρηση μειώνει το λειτουργικό της κόστος (από τη μείωση του ανάλογου χώρου κάλυψης, κόστους δικτύων, ενέργειας κ.ά.), το οποίο μεταφέρει στον εργαζόμενο, χωρίς καμιά υποχρέωσή της! Δημιουργούνται ενδεχομένως εμπράγματες απαιτήσεις της επιχείρησης, εφόσον σε ιδιωτικό χώρο που δεν της ανήκει εκτελούνται εργασίες και παρέχονται υπηρεσίες για λογαριασμό της. Στο πρόσφατο παράδειγμα, η επιχείρηση απαίτησε «καθαρό» χώρο γραφείου και μόνο ένα μπουκάλι νερό. Αποτελεί δείγμα απαίτησης εργασιακής συμπεριφοράς και στον χώρο κατοικίας, όπου αύριο ή μεθαύριο θα απαιτείται και η τοποθέτηση συγκεκριμένης μάρκας ηλεκτρονικού εξοπλισμού, συγκεκριμένης μάρκας αναψυκτικού κλπ., αντλώντας επιπλέον υπεραξία.
  • Η προσπάθεια διαφοροποίησης του χαρακτήρα των κοινωνικών σχέσεων. Οι στρατηγικές και οι πολιτικές εγκλεισμού –είτε λόγω προσωπικής επιλογής από φόβο, είτε λόγω επιβολής έκτακτων αναγκών, είτε λόγω συνθηκών απασχόλησης– επιδιώκουν την εσωστρέφεια των πολιτών. Η διαφοροποίηση των κοινωνικών σχέσεων στο οικογενειακό περιβάλλον, στο φιλικό περιβάλλον, μέσω skype κλπ. συμβάλλει στην ουσιαστική αποξένωση των συναισθημάτων και στην παύση της κοινωνικοποίησης. Η διαφοροποίηση και η απουσία των κοινωνικών σχέσεων στους χώρους εργασίας οδηγεί στο έλλειμμα σχέσεων αμοιβαίας αλληλεγγύης και εμπιστοσύνης των εργαζομένων.

Αν τα παραπάνω φαίνονται απειλητικά για τις ατομικές ελευθερίες και τα δικαιώματα, δεν θα είναι στο μεσοβραχυπρόθεσμο μέλλον παρά μόνο τα ελάχιστα. Σημαντικό τμήμα των προγραμμάτων και εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης, των μεγάλων δεδομένων και άλλων σχετικών τεχνολογιών κατευθύνεται στην υπονόμευση των δημοκρατικών και ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων. Ήδη δημοσιεύθηκε η ΚΥΑ που επιτρέπει στην Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων τη δημοπράτηση του φάσματος για την ανάπτυξη δικτύων 5G. Η επιτήρηση και η αρχειοθέτηση δεδομένων των πολιτών μέσω των κινητών τηλεφώνων, του διαδικτύου κλπ. θα αποτελεί καθημερινή πρακτική. Σ’ αυτή την κατεύθυνση είναι ήδη εκπαιδευμένη η κοινωνία και οι πολίτες. Ήδη αρκετοί διαθέτουν και προσφέρουν καθημερινά προσωπικές πληροφορίες: πού βρίσκονται, με ποιους κλπ. Η ικανοποίηση κάποιων εραστών –όχι χρηστών– της τρέχουσας τεχνολογίας από τη δυνατότητα να εκδίδουν μόνοι τους τα εισιτήριά τους, να κάνουν check in, να πραγματοποιούν τραπεζικές και διατραπεζικές λειτουργίες και άλλα συναφή, οδήγησε στη μεταφορά εργασιών και λειτουργικού κόστους αυτών των επιχειρήσεων στον πολίτη, χωρίς αυτό να συνοδεύεται από την αντίστοιχη μείωση της δαπάνης παροχής υπηρεσιών. Αυτή την περίοδο της πανδημίας, ο πολίτης –υποχρεωτικά– μόνος του παρακολουθούσε και κοινοποιούσε την κίνησή του. Αύριο τι;

Βασική επιδίωξη αποτελούν: Ο περιορισμός της ιδιωτικής ζωής, της ατομικής ελευθερίας και βούλησης, του ατομικού και οικογενειακού ασύλου. Η μεταφορά στην καθημερινή δημοσιοποιούμενη συλλογική κοινωνική ευθύνη. Ο περιορισμός του ιδιωτικού χώρου έναντι του δημόσιου, όπου παρέχεται η δυνατότητα μεγαλύτερης επιτήρησης και επηρεασμού. Ο συνδυασμός συνεχούς παρακολούθησης του πολίτη, υπονόμευσης ατομικών και εργασιακών ελευθεριών και δικαιωμάτων. Η ενίσχυση της κοινωνικής αποξένωσης και ο περιορισμός της άμεσης κοινωνικοποίησης μέσω επαφής. Η συνεχής καταστροφή του περιβάλλοντος με ευθύνη τους, που θα ευνοεί τη δημιουργία κρίσεων, απειλών και άλλων ακραίων καταστάσεων, οι οποίες με τη σειρά τους θα διευκολύνουν τη λήψη αποφάσεων έκτακτης ανάγκης.

Όπως εξελίσσεται η τεχνολογία, αναπόφευκτα θα κατακτά συνεχώς επιπλέον χώρους στην ατομική και συλλογική δραστηριότητα των πολιτών. Το ζήτημα είναι οι κοινωνίες και οι πολίτες να δημιουργούν, να εφευρίσκουν τρόπους και εφαρμογές όπου οι σύγχρονες τεχνολογίες θα χρησιμοποιούνται και ως δικά τους εργαλεία για την αντιμετώπιση όλων αυτών των συντηρητικών πολιτικών. Να διαμορφώνουν, να προτείνουν και να διεκδικούν σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο, που θα κατοχυρώνει τις ατομικές και εργασιακές ελευθερίες και δικαιώματα.

Για παράδειγμα, η τηλεργασία αποτελεί μια πραγματικότητα… Ομάδες προοδευτικών δυνάμεων –εργαζόμενοι, επιστήμονες– ας ασχοληθούν με τη διαμόρφωση ενός θεσμικού πλαισίου για τη λειτουργία της και ας το διεκδικήσουν. Να μην αναμένουν τη διαμόρφωσή του από τη θεσμική εξουσία –αυτή θα εξυπηρετεί την εργοδοσία– ή από τη συνδικαλιστική νομενκλατούρα – αυτή θα απουσιάζει. Το μέλλον είναι βαρύ, η αντιπαράθεση θα απαιτήσει συνεχή κλιμάκωση των μέσων για την ανάδειξη επαρκών πολιτικών προστασίας του πολίτη και των κοινωνιών. Η πρόσφατη επιδίωξη βιντεοκάλυψης των μαθημάτων στο δημοτικό με ευθύνη των δασκάλων, όπου απουσιάζει κάθε αναφορά και εφαρμογή της νομοθεσίας για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, ή το ξύλο των ΜΑΤ στους νέους στην Αγία Παρασκευή, την Κυψέλη, την πλ. Καλλιθέας – Άνω Πόλη με το πρόσχημα του πάρτι, απλά επιβεβαιώνουν τη σπουδή για άμεση εφαρμογή αυτών των επιθετικών πολιτικών ενάντια στην κοινωνία.

Τάκης Γκόρμπας

Μοιραστείτε το άρθρο