Hirak: “Η επανάσταση των χαμόγελων” στην Αλγερία απέναντι στην πανδημία Covid-19

Της Μαρίνας Γ. Μεϊντάνη

Μια ειρηνική επανάσταση απέναντι στη διαφθορά και στο κατεστημένο ξεκίνησε ακριβώς ένα χρόνο πριν από την έλευση της πανδημίας, στις 22 Φεβρουαρίου 2019. Ένα σταθερό ραντεβού κάθε Παρασκευή στους δρόμους των μεγαλύτερων πόλεων της Αλγερίας ακολουθείται πιστά για έναν χρόνο και ενώνει εκατοντάδες χιλιάδες πολιτών, αδιαμεσολάβητα, χωρίς ηγέτες και χωρίς κομματικές ποδηγετήσεις. Φοιτητές, γιατροί, δικηγόροι, μικρομεσαίοι, εργαζόμενοι και εργάτες, μέχρι και μαθητές, και με το γυναικείο κίνημα να πρωτοστατεί στους αγώνες. Όλοι συμφωνούν -χωρίς εθνικά, φυλετικά και πολιτικά σύμβολα- να ενώσουν τη φωνή τους για ελευθερία, κοινωνική δικαιοσύνη και λαϊκή κυριαρχία. Αφορμή, η ανακοίνωση διεκδίκησης της προεδρίας, για πέμπτη φορά, από τον γηραιό και άρρωστο πρόεδρο Abdelaziz Bouteflika.

Αυτή η αντίδραση κατά της διεφθαρμένης εξουσίας (le pouvoir), η οποία καταχράται τον οικονομικό πλούτο της χώρας, “ανοίγεται” σε αιτήματα διαφορετικών ομάδων. Θέτει στο προσκήνιο ζητήματα ισότητας για τις γυναίκες, σε μια κοινωνία που τα τελευταία χρόνια αραβοποιείται και ισλαμοποιείται όλο και περισσότερο. Zητά μερίδιο από τον εθνικό πλούτο και λύση στο πρόβλημα της ανεργίας, της υγείας, της εκπαίδευσης.

Πριν από έναν χρόνο περίπου, στις 14 Μαρτίου, το σύμβολο πλέον του αγώνα της ανεξαρτησίας και των φεμινιστικών αγώνων στην Αλγερία, η Djamila Bouhired, ενισχύει με τα λόγια της τη νέα γενιά που κατεβαίνει στους δρόμους: “Οι μεγαλύτεροι από εσάς απελευθέρωσαν την Αλγερία από την αποικιακή κυριαρχία, και εσείς επιστρέφετε στους Αλγερινούς τις ελευθερίες και την υπερηφάνεια τους που καταστράφηκαν μετά την ανεξαρτησία”.

Στις 2 Απριλίου ο γηραιός πρόεδρος Bouteflika αποσύρεται από τη διεκδίκηση της προεδρίας. Οι κινητοποιήσεις όμως συνεχίζονται σταθερά κάθε Παρασκευή. Ένας μεγάλος αριθμός αξιωματούχων καθαιρούνται και διώκονται για διαφθορά τους επόμενους μήνες, μεταξύ αυτών και ο αδελφός του πρώην προέδρου.

Οι εκλογές που ορίστηκαν για τις 16 Δεκεμβρίου συναντούν εκ νέου την αντίδραση των πολιτών, που διεκδικούν το απόλυτο ξεκαθάρισμα του τοπίου και δεν βολεύονται με μία αλλαγή φρουράς στην εξουσία. Καλούν σε μποϊκοτάρισμα των εκλογών και απαιτούν κοινωνική δικαιοσύνη, ανεξαρτησία και ελευθερία. Μετρούν τις δυνάμεις και ο νέος πρόεδρος εκλέγεται με τη συμμετοχή μόλις του 8% του εκλογικού σώματος, σύμφωνα με το Rally for Culture and Democracy, ή με λιγότερο από 40% σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις. Όποια κι αν είναι η αλήθεια, ακόμη και η κυβερνητική εκδοχή, αντικατοπτρίζει μία πραγματικότητα πρωτόγνωρη για τη χώρα. Το καθεστώς διώκει τους διαδηλωτές που κατεβαίνουν στους δρόμους και όσους εκφράζονται “εκτός γραμμής” στο διαδίκτυο. H Ένωση για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εκτιμά πως “τουλάχιστον μεταξύ 200 και 300” βρίσκονται σήμερα στις φυλακές και, σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή για την Απελευθέρωση των Κρατουμένων (CNLD), 50 και πλέον εξ αυτών διώκονται για θέματα ελευθερίας έκφρασης και συνδέονται με το κίνημα Hirak. Μεταξύ αυτών και ανταποκριτές ξένων πρακτορείων.

Οι κινητοποιήσεις συνεχίζονται, οι διαδηλωτές διεκδικούν την απελευθέρωση των συναγωνιστών τους και δεν συμβιβάζονται με ημίμετρα που ουσιαστικά λειτουργούν προς επιβίωση του ίδιου διεφθαρμένου συστήματος. Μέχρι που ανταμώνουν με τον κορονοϊό. Στις 20 Φεβρουαρίου, δύο ημέρες πριν από την πρώτη επέτειο της επανάστασης, σημειώνεται το πρώτο κρούσμα Covid-19 στην χώρα. Και ο κορονοϊός αναδεικνύεται σε… σωτήρα του καθεστώτος.

Η αλληλεγγύη απέναντι στον Covid-19

Η πανδημία και τα μέτρα για απαγόρευση των κινητοποιήσεων φαίνεται να παγώνουν, προς το παρόν, την εξέγερση. Όταν στις 17 Μαρτίου ο νέος πρόεδρος Abdelmadjid Tebboune, στενός συνεργάτης του απερχόμενου προέδρου, απαγορεύει όλες τις διαδηλώσεις και πορείες, το κίνημα για πρώτη φορά συμμορφώνεται και αναστέλλει τις κινητοποιήσεις της Τρίτης και Παρασκευής μετά από 56 συνεχόμενες βδομάδες. “Για να ζήσεις ελεύθερος, θα πρέπει πρώτα να είσαι ζωντανός” υποστηρίζει ο Saïd Sadi, του RCD, που μετέχει στις ειρηνικές κινητοποιήσεις, καθώς η χώρα μετρά τα περισσότερα θύματα από άλλες βορειοαφρικανικές χώρες.

Παράλληλα, στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης πολλοί Αλγερινοί υποστηρίζουν πως: “Δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε τους δρόμους. Αυτή θα είναι η ευκαιρία που ονειρεύτηκε το καθεστώς ώστε να τερματίσει μαζικά και οριστικά τις διαμαρτυρίες και θα το εκμεταλλευτεί για να συλλάβει ακτιβιστές”.

“Στην πραγματικότητα, αυτό ακριβώς συνέβη”, θα πει σε συνέντευξή του πριν δέκα μέρες ο Αλγερινός δημοσιογράφος Selma Kasmi στην καθηγήτρια Muriam Davis του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Santa Cruz και θα εξηγήσει πως πλέον το Hirak συνεχίζει τον αγώνα μέσω εθελοντικών δράσεων αλληλεγγύης. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα άτομα και οι σελίδες που σχετίζονται με το Hirak και έχουν πολλούς ακολούθους έχουν αναδειχθεί σε κομβικής σημασίας για ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις ανάγκες σε νοσοκομεία, περιοχές και γειτονιές. Έτσι προσφέρουν μία απευθείας επικοινωνία και συντονισμό βοήθειας, για παράδειγμα για τις οικογένειες που βρίσκονται στις πιο επισφαλείς καταστάσεις και έχουν ένα ελάχιστο εισόδημα”.

Έχουν αναπτυχθεί διάφορες μορφές αλληλεγγύης, θα σημειώσει ο Selma Kasmi, “σε επίπεδο οικογενειών, γειτονιών και χωριών, οι άνθρωποι απολυμαίνουν (το περιβάλλον τους), ράβουν μάσκες και συλλέγουν χρήματα για να βοηθήσουν τους πιο άπορους. Κάποιοι ανοίγουν τα γκαράζ, τα σπίτια τους ή τις αίθουσες υποδοχής για να καλωσορίσουν τους άστεγους ή προσφέρουν διαμονή για όσους εργάζονται στον τομέα της υγείας. Άλλοι ετοιμάζουν γεύματα για να τα προσφέρουν σε αυτούς που εργάζονται στα νοσοκομεία και στην αστυνομία”.

“Όσοι έχουν επαγγελματική κατάρτιση οργανώνονται σε δίκτυα για να ενισχύσουν τις διοικητικές λειτουργίες των υφιστάμενων δομών υγείας. Άτομα που ανήκουν σε διάφορες οργανώσεις πολιτών χρησιμοποιούν τα υπάρχοντα δίκτυα και τις επαφές τους για να παρέχουν στο ιατρικό προσωπικό τον απαραίτητο εξοπλισμό, σε περίπτωση ενδεχόμενης έλλειψης. Κάποια νοσοκομεία παραμένουν ανοικτά χάρη σ’ αυτές τις πράξεις αλληλεγγύης, στις οποίες συμβάλλουν Αλγερινοί ακόμη κι από το εξωτερικό. Επίσης, κάποιοι επιχειρηματίες αγόρασαν εξελιγμένο ιατρικό εξοπλισμό για νοσοκομεία. Καταστηματάρχες και επαγγελματίες από τον χώρο της διατροφής έφτιαξαν τροχόσπιτα για να παρέχουν τροφή σε αγροτικές περιοχές, ή ακόμη και σε πόλεις όπως η Blida, όπου έχει καταγραφεί ο υψηλότερος αριθμός πληγέντων από την ασθένεια.”

“Αυτές οι δράσεις αλληλεγγύης που αναλαμβάνουν οι πολίτες συχνά είναι παράλληλες με κρατικές δράσεις. Για παράδειγμα, μέλη πολιτικών ενώσεων -πολλοί από τους οποίους συμμετέχουν στο Hirak– βοηθούν τους δήμους στην απολύμανση, όπως και στη μεταφορά ιατρικού υλικού από την Κίνα. Οι εθελοντές κάνουν παραγγελίες σε κινεζικές εταιρείες για τα απαραίτητα εφόδια και ταξιδεύουν προσωπικά στην Κίνα για να μεταφέρουν το υλικό πίσω στην Αλγερία. Αντιμέτωποι μ’ αυτήν την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία, οι πολιτικές διαφορές παραμερίζονται για λίγο”, θα σημειώσει ο Kasmi. “Το πιο σημαντικό όμως από όλα είναι κανένας να μη μείνει μόνος και αβοήθητος σ’ αυτή την κρίση, που αποτελεί μία από τις βασικές κατακτήσεις του αγώνα του τελευταίου χρόνου”, όπως σημειώνει ο επίσης διωκόμενος Mohamed Tadjadit.

Δημοσιογράφοι, μπλόγκερ και διαδηλωτές στη φυλακή

Την ίδια ώρα το καθεστώς συνεχίζει να φυλακίζει όσους ασκούν κριτική και σχολιάζουν εναντίον του. Τελευταίο θύμα ο Walid Kechida. Την περασμένη Δευτέρα συνελήφθη από τις αρχές της Αλγερίας και αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης έως και πέντε έτη. Διώκεται για δημοσιεύσεις του στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης με την κατηγορία της “προσβολής του προέδρου της Δημοκρατίας” και της “προσβολής των επιταγών του Ισλάμ”. Είναι ένας ακόμη από τους υποστηρικτές του κινήματος Hirak στην Αλγερία που οδηγείται στη φυλακή. Σύμφωνα με την τελευταία αναφορά της Εθνικής Επιτροπής για την Απελευθέρωση των Κρατουμένων (CNLD), περίπου 50 άτομα έχουν τεθεί υπό κράτηση στις αλγερινές φυλακές για πράξεις που σχετίζονται με το Hirak εν μέσω της πανδημίας Covid-19, που αποτελεί έναν επιπρόσθετο κίνδυνο για τους κρατούμενους.

Από την έναρξη του λαϊκού κινήματος Hirak κατά του καθεστώτος στις 22 Φεβρουαρίου 2019, οι ακτιβιστές διώκονται τακτικά για τις δημοσιεύσεις τους στα κοινωνικά δίκτυα, ενώ το καθεστώς ποινικοποιεί την άσκηση κριτικής, χαρακτηρίζοντάς την ως fake news, κλείνοντας ιστοτόπους και φυλακίζοντας δημοσιογράφους. Όπως ο δημοσιογράφος Khaled Drareni, του Radio M  και ανταποκριτής του France 24, και η  ανεξάρτητη ιστοσελίδα Interlignes, που κατηγορήθηκε ότι χρηματοδοτείται από το εξωτερικό.

Η ομάδα “Hirak Memes” στο Facebook μετρά περισσότερα από 16.000 μέλη και υποστηρίζει ότι είναι “ανοιχτή σε όλες τις τάσεις, τόσο εκείνων που είναι υπέρ όσο και εκείνων που είναι ενάντια στην Επανάσταση” . “Δεν είμαστε τέλειοι () Αλλά θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα ενοποιητικό κλίμα για να σπάσουμε τη σιωπή και να ανοίξουμε έναν δημοκρατικό διάλογο”, αναφέρει η ομάδα.

Οι αρχές της Αλγερίας πρέπει να σταματήσουν άμεσα τις αυθαίρετες διώξεις με στόχο τη σιωπή ακτιβιστών και δημοσιογράφων του Hirak εν μέσω πανδημίας Covid-19, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία, ζητώντας παράλληλα την απελευθέρωση όσων κρατούνται. Μόνο από τις 7 Μαρτίου έως τις 13 Απριλίου, τουλάχιστον 20 ακτιβιστές είτε κλήθηκαν για ανάκριση από την αστυνομία είτε συνελήφθησαν και κρατούνται προδικαστικά είτε καταδικάστηκαν για κατηγορίες που απορρέουν από την άσκηση του δικαιώματος της ελευθερίας του λόγου ή της ειρηνικής συνάθροισης σε έξι πόλεις της Αλγερίας, σύμφωνα με τους δικηγόρους για τα ανθρώπινα δικαιώματα

Μοιραστείτε το άρθρο