Στο παρόν κείμενο καταπιανόμαστε με την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια με την διαδικασία απόκτησης ελληνικής ιθαγένειας. Δεν θα αναφερθούμε διεξοδικά στο ιστορικό και νομικό επίπεδο αλλά θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε την κατάσταση σε ότι μας αφορά άμεσα.
Πολλοί-ές από εμάς ζούμε στην Ελλάδα τριάντα χρόνια. Για δεκαετίες εργαζόμαστε εδώ, πληρώνουμε όχι μόνο τους φόρους μας αλλά και τα χαράτσια για τις ανανεώσεις των αδειών παραμονής. Έχουμε συνεισφέρει όσο λίγες και λίγοι στο οικονομικό θαύμα των δεκαετιών του ‘90 και αρχών του 2000 (ολυμπιακοί αγώνες). Έχουμε χτυπηθεί, ίσως πιο σκληρά από όλους στην κρίση του 2010-2015, γιατί δεν είχαμε κανένα δίχτυ ασφαλείας, πολλοί-ές από εμάς εγκαταλείψαμε την Ελλάδα επιστρέφοντας πίσω στην Αλβανία ή συνεχίζοντας την μετανάστευση σε άλλες χώρες. Παρά την δύσκολη αυτή κατάσταση που έχουμε ζήσει επί δεκαετίες, το δικαίωμα στην ιθαγένεια παραμένει ένα μακρινό όνειρο για πολλούς μετανάστες-τριες, ειδικά πρώτης γενιάς.
Ειδικά την τελευταία τετραετία παρατηρούμε μια σημαντική υποχώρηση του ρυθμού απόδοσης ιθαγένειας γενικά. Από το 2016 έως το 2019 περίπου 113 χιλιάδες άνθρωποι έλαβαν ιθαγένεια, δηλαδή περίπου 28,5 χιλιάδες ανά έτος κατά μέσο όρο. Από το 2020 έως το 2022 για το οποίο υπάρχουν στοιχεία ο μέσος όρος ανα έτος είναι μόλις 12,5 χιλιάδες, λιγότερο από τους μισούς. Το γεγονός αυτό μόνο τυχαίο δεν είναι. Στα άτομα δεύτερης γενιάς που δικαιούνται ιθαγένεια λόγω σπουδών οι καθυστερήσεις ειδικά στην Αθήνα είναι τεράστιες. Οι φάκελοι αργούν να εξεταστούν έως και 4 χρόνια. Εκεί που τα πράγματα γίνονται απελπιστικά όμως είναι η πρώτη γενιά. Εδώ οι μετανάστες-τριες ερχόμαστε αντιμέτωποι με πολλαπλούς κόφτες.
Αρχικά έχουμε το τεστ ελληνομάθειας. Μια γραπτή εξέταση που απαιτεί γνώσεις ιστορίας, γεωγραφίας και λειτουργίας των θεσμών που αγνοεί η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Ερωτήσεις όπως ποιοί πολέμησαν στη μάχη της Χαιρώνειας, τι ήταν η Φεντερασιόν, πότε έγινε ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ από την Ελλάδα, πόσες φορές έχει προεδρεύσει, πότε ήταν η πρώτη φορά και πότε θα είναι η επόμενη, η ερώτηση για τον συνδυασμό φορέων που έχουν την αρμοδιότητα για τη συντήρηση του οδικού δικτύου κ.ά. ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι αιτούντες καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις που η γνώση τους ουδεμία σχέση έχει με το βαθμό ένταξης τους στην ελληνική κοινωνία (ενδεικτικές είναι οι ερωτήσεις σχετικά με την αντιστοίχιση των πηλικίων (καπέλων) των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας ή για την πόλη του εξωτερικού όπου χτίστηκε αντίγραφο του ναού του Ηφαίστου κλπ).
Αντιλαμβανόμαστε πως το κάθε κράτος έχει δικαίωμα να ελέγχει την ενσωμάτωση στην κοινωνία των ατόμων που θέλει να πολιτογραφήσει, είναι όμως αυτές οι ερωτήσεις οι κατάλληλες για να κρίνουν κάτι τέτοιο; Μήπως δίνουν πανελλήνιες για να μπουν σε πανεπιστήμιο οι μετανάστες και μετανάστριες; Ειδικά, αν αναλογιστεί κανείς πως αυτές τις ερωτήσεις, καθώς και την παραγωγή γραπτού λόγου, καλούνται να τις απαντήσουν άνθρωποι που πλέον είναι 60 χρονών, είναι σαφές πως τα πιθανά ποσοστά επιτυχίας εκμηδενίζονται.
Σα να μην έλειπε αυτό, η κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη λόγω της εισαγωγής οικονομικών κριτηρίων και μάλιστα αναδρομικά. Η λογική αυτού του κριτιρίου ήταν η απόδειξη της ενεργούς και ομαλής οικονομικής ένταξης στην ελληνική κοινωνία. Βέβαια με υπουργό εσωτερικών το Βορίδη και κυβέρνηση ΝΔ αυτό που έγινε στην πράξη ήταν η θεσμοθέτηση ενός ακόμα κόφτη. Και αυτό γιατί αρχικά το ετήσιο εισόδημα που πρέπει να εμφανίζεται είναι υψηλό, κατά δεύτερον δεν λαμβάνεται υπόψη ότι από το 2020 έως το 2022 ζήσαμε την πανδημία του Covid-19 και μεγάλο κομμάτι της οικονομίας δε λειτούργησε συνεπώς τα εισοδήματα ήταν μειωμένα. Αλλά ακόμα και χωρίς τον Covid-19 η ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια είναι σε κακό χάλι και πολλοί άνθρωποι ειδικά μεγαλύτερης ηλικίας βρέθηκαν άνεργοι. Μετά από 25 και πλέον χρόνια διαβίωσης στην Ελλάδα, άραγε δε δικαιούνται την πολιτογράφηση; Ακόμα χειρότερα, το τελευταίο διάστημα έρχονται στο φως περιπτώσεις ανθρώπων που με το προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο πληρούσαν τις προϋποθέσεις και πέρασαν και από το τεστ αλλά δεν τους δίνεται η ιθαγένεια γιατί ενώ κατέθεσαν με ένα νομοθετικό πλαίσιο, κρίνονται από ένα νέο και αυστηρότερο καταργώντας κάθε ασφάλεια δικαίου.
Από τα παραπάνω γίνεται σαφές πως ο στόχος της τρέχουσας κυβέρνησης είναι η απόδοση όσο το δυνατόν λιγότερων πολιτογραφίσεων. Θέλει να έχει μετανάστες ακόμα και στην τρίτη ηλικία ομήρους ώστε να υπάρχει εκμετάλλευση και ανασφάλεια. Δυστυχώς, λόγω και αυτής της διάκρισης και αρνητικής αντιμετώπισης δεν είναι η μοναδική, αλλά αντιθέτως συνδυάζεται με τη σκλήρυνση των όρων για την ανανέωση της άδειας παραμονής αλλά και το συνταξιοδοτικό νομοσχέδιο που δίνει σε όσους λίγους κατοχυρώσουν δικαίωμα μια σύνταξη πείνας, οι μετανάστες παραμένουν στο διηνεκές πολίτες β κατηγορίας.
Εμείς οι ίδιοι, μετανάστες και μετανάστριες, θα πρέπει να παλέψουμε για αυτά τα θεμελιώδη δικαιώματα, κανείς δε θα μας τα χαρίσει. Η δύναμη είναι στην ενότητά μας και στην κοινή πολιτική μας δράση.
Απαιτούμε:
Κατάργηση των προϋποθέσεων και της γραφειοκρατίας που αποκλείουν την απόδοση ιθαγένειας σε μετανάστες που ζουν και συνεισφέρουν δεκαετίες στην κοινωνία
Πρωτοβουλία Αλβανών Μεταναστών και Αλληλέγγυων
Shqip:
“Kurrë nuk do bëhesh grek, o i huaj!”
Politikat e shtetit grek në marrjen e nënshtetësisë
Në këtë tekst trajtojmë situatën që është krijuar vitet e fundit lidhur me procesin e marrjes së nënshtetësisë greke. Ne nuk do të hyjmë në detaje të kontekstit historik dhe juridik, por do të përpiqemi të përshkruajmë situatën duke u nisur nga një gjykim i drejtë e i paanshëm.
Shumë prej nesh jetojmë në Greqi për mëse tridhjetë vjet. Prej dekadash ne punojmë këtu, duke paguar jo vetëm taksat, por edhe tarifat për rinovimin e lejeve të qëndrimit. Janë të paktë ata që kanë kontribuar ashtu si ne në ‘mrekullinë’ ekonomike të viteve ’90 dhe fillim të viteve 2000 (lojërat olimpike). Ne u goditëm, ndoshta më shumë se kushdo, nga kriza e viteve 2010-2015 sepse nuk kishim asnjë rrjet siguracioni. Shumë prej nesh u larguan nga Greqia duke u kthyer përsëri në Shqipëri ose duke vazhduar të emigronin në vende të tjera. Pavarësisht kësaj situate të vështirë që kemi përjetuar për dekada të tëra, e drejta e nënshtetësisë mbetet një ëndërr e largët për shumë emigrante dhe emigrantë, veçanërisht për brezin e parë.
Sidomos në katër vitet e fundit vërehet një rënie e ndjeshme e ritmit të dhënies së nënshtetësisë nga shteti Grek. Nga viti 2016 deri në vitin 2019 kanë marrë nënshtetësi rreth 113 mijë persona, pra mesatarisht rreth 28.5 mijë në vit. Nga viti 2020 deri në vitin 2022 për të cilin disponohen të dhëna, mesatarja në vit është vetëm 12.5 mijë, pra më pak se gjysma. Ky fakt vetëm rastësi nuk është. Për personat e brezit të dytë, që kanë të drejtën e nënshtetësisë për arsye studimore, vonesat, veçanërisht në Athinë, janë të mëdha. Dosjet kërkojnë deri në 4 vjet për t’u shqyrtuar. Aty ku gjërat bëhen pa shpresë është brezi i parë. Këtu, ne emigrantet/ët përballemi me pengesa të shumta.
Së pari kemi provimin e gjuhës greke. Një provim me shkrim që kërkon njohuri të historisë, gjeografisë dhe funksionimit të institucioneve, të cilat shumica dërrmuese e popullsisë vendase nuk i di. Pyetje të tilla si kush luftoi në betejën e Heronias? Çfarë ishte Federata? Kur u morr presidenca e BE-së nga Greqia? Sa herë e ka kryesuar? Kur ka qenë hera e parë dhe kur do të jetë tjetra? Pyetje për koordinimin e organeve që kanë përgjegjësinë për mirëmbajtjen e rrjetit rrugor etj. Ndërsa në disa raste aplikantëve u kërkohen njohuri që nuk kanë të bëjnë me shkallën e tyre të integrimit në shoqërinë greke (tregues janë pyetjet për përputhjen e kapeleve të forcave të armatosura dhe të forcave speciale, ose për qytetin jashtë vendit ku është ndërtuar një kopje e tempullit të Hifestit etj.)
E kuptojmë se çdo shtet ka të drejtë të kontrollojë integrimin në shoqëri të individëve që ai dëshiron të natyralizojë, por a janë këto pyetje të përshtatshme për të gjykuar një gjë të tillë? A japin provime maturante emigrantët për të hyrë në universitet?
Sidomos, nëse merret parasysh se këtyre pyetjeve, si dhe provimit me shkrim, u kërkohet t’u përgjigjen njerëz që janë tashmë 60 vjeç e sipër, është e qartë se përqindjet e shkallës së suksesit janë të papërfillshme.
Sikur të mos mungonte kjo, situata përkeqësohet akoma më tepër për shkak të vendosjes së kritereve ekonomike, dhe për më tepër në mënyrë retrospektive. Logjika e këtij kriteri ishte prova e përfshirjes aktive dhe pa probleme financiare në shoqërinë greke. Natyrisht, me Voridhis si ministër i Brendshëm dhe me qeverinë e Demokracisë së Re, ajo që ndodhi në realitet ishte institucionalizimi i një pengese tjetër. Dhe kjo sepse së pari të ardhurat vjetore që duhen vërtetuar janë të larta. Së dyti, nuk merret parasysh që nga viti 2020 deri në vitin 2022 kemi përjetuar pandeminë Covid-19 dhe një pjesë e madhe e ekonomisë nuk ka funksionuar e si rrjedhojë të ardhurat financiare anë ulur. Akoma më keq, kohët e fundit kanë dalë në dritë rastet e personave që, sipas kuadrit të mëparshëm legjislativ, kanë përmbushur kërkesat dhe kanë kaluar provimin, por nuk u jepet shtetësia sepse ndërkohë të vonesave të shqyrtimit të dosjes së tyre, gjykohen në një kuadër tjetër legjislativ, nga një kornizë e re dhe më e rreptë, duke hequr çdo siguri juridike.
Në bazë të sipërpërmendurave del qartë se synimi i qeverisë aktuale është të kryejë sa më pak natyralizime. Në ketë mënyrë kërkon të mbajë peng emigrantët edhe në moshën e tretë, në mënyrë që të ushtrojë më tej shfrytëzim dhe pasiguri.
Për fat të keq, për shkak të këtij diskriminimi dhe trajtimit negativ, i cili nuk është i vetmi, por përkundrazi kombinohet me ashpërsimin e kushteve të marrjes së lejes së qëndrimit, të legjislacionit të pensioneve ku edhe atyre të paktë emigrante/të arrijnë të fitojnë të drejtën e një cope pensioni, emigrantet/ët mbeten qytetarë të përjetshëm kategorisë së dytë.
Ne vetë emigrantet/ët duhet të luftojmë për këto të drejta themelore, askush nuk do të na i dhurojë. Forca është në unitetin tonë dhe në veprimtarinë tonë të përbashkët politike.
Kërkojmë:
Heqjen e kushteve dhe burokracisë që përjashtojnë dhënien e shtetësisë për emigrantët që kanë jetuar dhe kontribuar me dekada në shoqërin greke.
Inisiativa e Emigranteve/ëve Shqiptare/ë dhe Solidarë
