TΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ: Η DENÍ

Η Dení είναι ένα ιθαγενές κορίτσι, από αίμα και ρίζες Μάγιας. Είναι η κόρη μιας εξεγερμένης κι ενός εξεγερμένου, και οι δύο ζαπατίστας αυτόχθονες. Όταν γεννήθηκε, πριν από περίπου 5 χρόνια, της έδωσαν αυτό το όνομα για να τιμήσουν τη μνήμη μιας συντρόφισσας που πέθανε πριν από πολλά χρόνια.

Ο συχωρεμένος SupGaleano γνώρισε την Dení όταν αυτή ήταν Patz (μπουρεκάκι) ή tamalito (μικρός λουκουμάς), τόσο παχουλή ήταν. Στην πραγματικότητα, έτσι τη φώναζε ο Sup: «Patz». Tώρα είναι κοκαλιάρα, επειδή τρέχει από το ένα μέρος στο άλλο. Η Dení, όταν οι εξεγερμένες/οι συγκεντρώνονται για κάποια δουλειά, αυτή, σύμφωνα μ’ όσα λέει, διδάσκει αυτόνομη υγεία. Και σχεδιάζει κάποιες φιγούρες που, όπως εξηγεί στη συνέχεια, είναι γυναίκες προαγωγοί για την υγεία. Λέει ότι οι γυναίκες είναι καλύτερες προαγωγοί επειδή οι άνδρες δεν καταλαβαίνουν αυτό το «ως γυναίκες που είμαστε». Υποστηρίζει σταθερά ότι, για να είσαι προαγωγός υγείας, πρέπει να ξέρεις πώς να κάνεις ενέσεις χωρίς να πονάει. «Γιατί, τι θα γίνει αν χρειάζεσαι ένεση αλλά δεν θέλεις να την κάνεις γιατί πονάει;»

Τώρα βρισκόμαστε σε μια συνάντηση των ηγετών των ζαπατίστας. Ο πατέρας και η μητέρα της Dení δεν είναι παρόντες, αλλά το κορίτσι ήρθε μαζί με τον Tzotz και την Pelusa, που βρίσκονται κοντά στον Εξεγερμένο Υποδιοικητή Μοϊσές και, προφανώς, ακούνε προσεκτικά αυτά που λέγονται.

Κάποιος εξηγεί:

«Εδώ είναι η Dení που είναι, ας πούμε, η πρώτη γενιά. Μετά από 20 χρόνια, η Dení θα γεννήσει μια γυναίκα και θα την ονομάσει «Denilita», αυτή θα είναι η δεύτερη γενιά. Η Denilita, 20 χρόνια αργότερα, θα γεννήσει ένα κορίτσι που πρόκειται να ονομαστεί «Denilitilla», η τρίτη γενιά. Η Denilitilla, όταν γίνει 20 ετών, θα φέρει στη ζωή ένα κορίτσι που πρόκειται να αποκαλεί τον εαυτό του «Denylititilla», θα είναι η τέταρτη γενιά. Η Denilititilla, 20 ετών, πρόκειται να γεννήσει ένα κορίτσι και θα την λέει «Denilí», η πέμπτη γενιά. Η Denilí σε ηλικία 20 ετών θα αποκτήσει ένα κορίτσι που πρόκειται να ονομαστεί «Dení Κουλουπού», το οποίο θα είναι η έκτη γενιά. Η Dení Κουλουπού, 20 χρόνια αργότερα, δηλαδή μετά από 120 χρόνια από σήμερα, θα γεννήσει ένα κορίτσι που δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα λέγεται, γιατί θα είναι ήδη σε άλλο ημερολόγιο, αλλά ξέρουμε ότι θα είναι η έβδομη γενιά.

Εδώ παρεμβαίνει ο Εξεγερμένος Υποδιοικητής Μοϊσές: «Πρέπει λοιπόν να αγωνιστούμε για αυτό το κορίτσι, που θα γεννηθεί σε 120 χρόνια, για να είναι ελεύθερη και για να είναι ό,τι θέλει να είναι. Οπότε δεν αγωνιζόμαστε ώστε αυτό το κορίτσι να είναι ζαπατίστα ή κομματικιά ή οτιδήποτε άλλο, αλλά για να μπορεί να επιλέξει, όταν θα έρθει η ώρα, ποιος θα είναι ο δρόμος της. Και όχι μόνο να μπορεί να αποφασίσει ελεύθερα, αλλά και, πάνω απ’ όλα, να είναι υπεύθυνη για την απόφαση αυτή. Δηλαδή, να λαμβάνει υπόψη ότι όλες οι αποφάσεις, αυτά που κάνουμε και αυτά που σταματάμε να κάνουμε, έχουν συνέπειες. Έτσι, το θέμα είναι αυτό το κορίτσι να μεγαλώνει με όλα τα εφόδια για να παίρνει αποφάσεις και να αναλαμβάνει την ευθύνη για τις συνέπειές τους.

Δηλαδή, χωρίς να κατηγορεί το σύστημα, τις κακές κυβερνήσεις, τους γονείς, τους συγγενείς τους, τους άνδρες, τον σύντροφό της (άντρα ή γυναίκα ή οτιδήποτε άλλο), το σχολείο, τις φιλίες της. Επειδή αυτό είναι η ελευθερία: να είμαστε σε θέση να κάνουμε κάτι χωρίς πιέσεις ή εξαναγκασμό, αλλά ανταποκρινόμενοι στα γεγονότα. Δηλαδή, γνωρίζοντας τις συνέπειες από πριν».

Ο SubMoy στρέφεται για να κοιτάξει τον αποθανόντα πλέον SupGaleano, σαν να του λέει «σειρά σου». Ο εκλιπών που δεν έχει ακόμη αποβιώσει (αλλά ποιος γνωρίζει από πριν τον θάνατό του;), προβλέπει ότι μια μέρα θα πρέπει να μιλήσουμε για αυτό με ανθρώπους ξένους και ξεκινά:

«Αυτή η Dení εις την νι δεν θα μιλάει αρνητικά για τους άνδρες; Θα το κάνει, ως συνήθως. Αλλά τα επιχειρήματά της δεν πρόκειται να είναι ότι την κορόιδευαν, την περιφρονούσαν, της φέρονταν παραβιαστικά, την παρενοχλούσαν, την βίασαν, την χτύπησαν, την εξαφάνισαν, την σκότωσαν, τη διαμέλισαν. Όχι, θα είναι για κανονικά πράγματα και ζητήματα, όπως ο μαλάκας έκλασε στο κρεβάτι και βρωμάει η κουβέρτα, ή αστόχησε στο κάθισμα της λεκάνης της τουαλέτας, ή ρεύεται σα μοσχάρι, ή αγόρασε τη φανέλα της αγαπημένης του ομάδας, φόρεσε σορτσάκι, κάλτσες και αθλητικά παπούτσια και στη συνέχεια έκατσε να δει τον αγώνα με ποπ κορν με πικάντικη σάλτσα. Ή μας έπρηξε μέχρι να διαλέξει το «outfit» που θα φοράει για δεκαετίες: το αγαπημένο του πουκάμισο, το αγαπημένο του παντελόνι και τις αγαπημένες του σαγιονάρες. Ή επειδή δεν δουλεύει το τηλεκοντρόλ. Ή επειδή δεν της λέει ότι την αγαπά, αν και ξέρει ότι την θέλει, αλλά δεν είναι κακό να της το θυμίζει πού και πού».

Στο ακροατήριο, οι γυναίκες κουνάνε το κεφάλι καταφατικά λέγοντας «ως συνήθως». Και οι άνδρες χαμογελούν νευρικά.

Ο SubMoy ξέρει ότι είναι κόλλημα του SupGaleano και ότι θα περάσει τώρα σε αυτό που ονομάζεται «έμφυλη αλληλεγγύη», δηλαδή το να μιλάμε άσχημα για τις γυναίκες, οπότε διακόπτει ακριβώς όταν ο εκλιπών λέει: «Αλλά οι γυναίκες…»

«Λοιπόν», λέει ο SubMoy, «τώρα μιλάμε για ένα κορίτσι που θα γεννηθεί σε 120 χρόνια και θα επικεντρωθούμε σε αυτό». Αυτός, που διαισθάνεται ότι θα είναι πλέον εκλιπών, κάθεται, στεναχωρημένος που δεν θα μπορέσει να εκθέσει τη λαμπρή διατριβή του εναντίον των γυναικών. Ο SubMoy συνεχίζει:

«Πρέπει λοιπόν να σκεφτούμε αυτό το κορίτσι. Να βλέπουμε μακριά, λοιπόν. Και, κοιτάζοντας αυτό που φαίνεται πολύ μακρινό, πρέπει να δείτε τι πρέπει να κάνουμε για να είναι αυτό το κορίτσι ελεύθερο.

Και αυτό είναι σημαντικό, επειδή έχουμε ήδη μπροστά μας την καταιγίδα. Το είχαμε επισημάνει πριν από 10 χρόνια. Το πρώτο πράγμα που βλέπουμε είναι ότι η καταστροφή έρχεται πιο γρήγορα. Αυτό που πιστεύουμε ότι θα συμβεί μετά από 10 χρόνια, είναι ήδη εδώ.

Τα έχετε ήδη εξηγήσει εδώ. Μας έχουν ήδη πει τι βλέπουν στις περιοχές των Τσελτάλ, των Τσοτσίλ, των Τσό’ολ, των Τοχολαμπάλ, των Μάμε, των Σόκε, των Κιτσέ. Γνωρίζουν ήδη τι συμβαίνει με τη Μητέρα Γη, επειδή ζουν και εργάζονται σε αυτήν. Ξέρουν ότι ο χρόνος αλλάζει. «Το κλίμα», όπως λένε οι πολίτες. Ότι βρέχει όταν δεν πρέπει, ότι έχει ξηρασία όταν δεν πρέπει. Και άλλα, πολλά. Γνωρίζουν ότι δεν μπορούν πλέον να αποφασίσουν τον χρόνο της σποράς όπως προηγουμένως, επειδή το ημερολόγιο δεν λειτουργεί, έχει αλλάξει.

Αλλά όχι μόνο αυτό. Βλέπουμε επίσης ότι οι πληθυσμοί των ζώων αλλάζουν, εμφανίζονται σε περιοχές που δεν το συνήθιζαν και εκτός εποχής. Εδώ και στις γεωγραφικές περιοχές των αδελφών λαών, αυξάνονται οι λεγόμενες «φυσικές καταστροφές», που είναι όμως συνέπεια του τι κάνει και του τι δεν κάνει το κυρίαρχο σύστημα, δηλαδή ο καπιταλισμός. Υπάρχουν βροχές, όπως συνήθως, αλλά τώρα πιο άγριες και σε μέρη και εποχές που δεν συνέβαιναν πριν. Υπάρχουν πολύ τρομερές ξηρασίες. Και τώρα συμβαίνει το φαινόμενο, στην ίδια γεωγραφία –για παράδειγμα εδώ, στο Μεξικό– στη μία περιοχή να υπάρχουν πλημμύρες και σε μια άλλη να υπάρχει ξηρασία και να εξαντλείται το νερό. Υπάρχουν ισχυροί άνεμοι, λες και ο άνεμος βρήκε την ορμή να πει «φτάνει πια – ya basta» και θέλει να τα αναποδογυρίσει όλα. Υπάρχουν σεισμοί, ηφαίστεια, επιδημίες, όπως ποτέ άλλοτε. Λες και η Μητέρα Γη να είπε ως εδώ, δεν πάει άλλο. Λες και η ανθρωπότητα να είναι μια ασθένεια, ένας ιός που προσπαθώντας να τον αφαιρέσει ξερνάει καταστροφή.

Αλλά, πέρα από το να βλέπεις ότι η Μητέρα Γη φέρεται σα να δυσανασχετεί, σα να διαμαρτύρεται, υπάρχει κάτι ακόμα χειρότερο: το τέρας, η Λερναία Ύδρα, ο καπιταλισμός, που κλέβει και καταστρέφει σαν τρελός. Τώρα θέλει να κλέψει αυτά που προηγουμένως δεν τον ενδιέφεραν και συνεχίζει να καταστρέφει τα λίγα που έχουν απομείνει. Ο καπιταλισμός προκαλεί τώρα δυστυχία και για εκείνες/ους που τρέχουν για να του ξεφύγουν: τις μετανάστριες και τους μετανάστες.

Η πανδημία Covid, η οποία εξακολουθεί να υπάρχει, έδειξε την ανικανότητα ενός ολόκληρου συστήματος να δώσει μια πραγματική εξήγηση και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα. Ενώ εκατομμύρια πέθαναν, μερικοί έγιναν πλουσιότεροι. Ήδη εμφανίζονται άλλες πανδημίες και η επιστήμη υποχωρεί μπροστά στις ψευδοεπιστήμες και τους τσαρλατανισμούς που μετατρέπονται σε κυβερνητικά πολιτικά πρότζεκτ.

Βλέπουμε επίσης το λεγόμενο οργανωμένο έγκλημα, που είναι οι ίδιες οι κακές κυβερνήσεις, όλων των πολιτικών κομμάτων, που κρύβονται και ανταγωνίζονται για το χρήμα. Αυτό το οργανωμένο έγκλημα είναι ο κύριος διακινητής ναρκωτικών και ανθρώπων, που λαμβάνει τη μεγαλύτερη ομοσπονδιακή κυβερνητική υποστήριξη. Που απαγάγει, δολοφονεί, εξαφανίζει. Που κάνει εμπόριο με την ανθρωπιστική βοήθεια. Που εκβιάζει, απειλεί και αρπάζει τα δικαιώματα στη γη με φόρους, κι έρχεται μετά κάποιος υποψήφιος και λέει ότι τα πράγματα θα αλλάξουν τώρα, ότι τώρα θα αρχίσουν να συμπεριφέρονται καλά.

Βλέπουμε τους αυτόχθονες λαούς, οι οποίοι, μπουχτισμένοι από την καταφρόνηση, την κοροϊδία και τα ψέματα, οπλίζονται για να υπερασπιστούν τον εαυτό τους ή να επιτεθούν στους εξαποδώ (caxlanes). Και οι πολίτες είναι φοβισμένοι, γιατί αυτοί οι ίδιοι, με την άθλια συμπεριφορά τους, έθρεψαν αυτό το μίσος το οποίο τώρα υφίστανται και το οποίο πλέον δεν ελέγχουν. Όπως και στο αλαζονικό Jovel [το Σαν Κριστόμπαλ δε λας Κάσας], θερίζουν αυτό που έσπειραν.

Και βλέπουμε επίσης δυστυχώς ανταγωνισμούς μεταξύ αυτόχθονων του ίδιου αίματος και της ίδιας γλώσσας. Ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την άθλια υποστήριξη των κακών κυβερνήσεων. Ή για ν’ αρπάξουν ο ένας απ’ τον άλλο τα ελάχιστα που έχουν ή που φτάνουν σ’ αυτούς. Αντί να υπερασπίζονται τη γη, ανταγωνίζονται για ελεημοσύνη.

-*-

Για όλα αυτά είχαμε προειδοποιήσει τους πολίτες και τους αυτόχθονες αδελφούς μας πριν από σχεδόν 10 χρόνια. Υπήρξαν κάποιες/οι που έδωσαν προσοχή και υπήρξαν πολλοί που δεν έλαβαν τίποτα υπόψη. Ή αντέδρασαν θεωρώντας ότι όλη αυτή η φρίκη είναι πολύ μακριά, σε χρόνο και απόσταση. Όμως βλέπουν μόνο αυτό που είναι μπροστά τους. Δεν βλέπουν μακρύτερα. Ή βλέπουν, αλλά δεν τους νοιάζει.

Όπως γνωρίζουμε, όλα τα τελευταία χρόνια προετοιμαζόμαστε για αυτό το σκοτάδι. 10 χρόνια ετοιμαζόμαστε για αυτές τις μέρες του πόνου και της θλίψης, που έρχονται για όσες/ους από εμάς είμαστε όλα τα χρώματα της γης. 10 χρόνια αυτοκριτικής κι επανεξέτασης για το τι κάνουμε και τι δεν κάνουμε, τι λέμε και γιατί παραμένουμε σιωπηλοί, τι σκεφτόμαστε και βλέπουμε. Έχουμε προετοιμαστεί παρά τις προδοσίες, τις συκοφαντίες, τα ψέματα, τους παραστρατιωτικούς, τον κλοιό παραπληροφόρησης και απόκρυψης, την περιφρόνηση, τη δυσαρέσκεια και τις επιθέσεις από εκείνους που μας κατηγορούν για το ότι δεν τους υπακούμε.

Το κάναμε σιωπηλά, χωρίς θόρυβο, ήρεμα και γαλήνια, επειδή κοιτάξαμε πολύ μακριά, όπως μας δίδαξαν οι πρόγονοί μας. Και εκεί έξω μας φώναζαν να κοιτάξουμε μόνο εδώ, μόνο σε ένα ημερολόγιο και σε μια γεωγραφία. Αυτό που θέλουν να μας κάνουν να βλέπουμε είναι πολύ μικρό. Όμως εμείς, ως ζαπατίστας που είμαστε, το βλέμμα μας έχει τις διαστάσεις της καρδιάς μας, και το ταξίδι μας δεν είναι μια μέρα, ένας χρόνος, μια κυβερνητική εξαετία. Το βήμα μας είναι μακρύ και αφήνει ίχνη, ακόμα κι αν δεν τα προσέχουν τώρα ή τα αγνοούν και περιφρονούν τον δρόμο μας.

Το γνωρίζουμε καλά ότι δεν ήταν εύκολο. Και τώρα όλα είναι χειρότερα, και ούτως ή άλλως πρέπει να δούμε αυτό το κορίτσι σε 120 χρόνια. Με άλλα λόγια, πρέπει να αγωνιστούμε για κάποιον που δεν πρόκειται να γνωρίσουμε. Ούτε εμείς, ούτε τα παιδιά τους, ούτε τα παιδιά των παιδιών τους και ούτω καθεξής. Και πρέπει να το κάνουμε επειδή είναι καθήκον μας ως ζαπατίστας που είμαστε.

Έρχονται πολλές κακοτυχίες, πόλεμοι, πλημμύρες, ξηρασίες, ασθένειες και ενώ εξελίσσεται αυτή η κατάρρευση πρέπει να κοιτάξουμε μακριά. Εάν οι μετανάστες είναι τώρα χιλιάδες, σύντομα θα είναι δεκάδες χιλιάδες, μετά εκατοντάδες χιλιάδες. Έρχονται μάχες και θάνατος μεταξύ αδελφών, μεταξύ γονιών και παιδιών, μεταξύ γειτόνων, μεταξύ φυλών, μεταξύ θρησκειών, μεταξύ εθνικοτήτων. Οι μεγάλες κατασκευές θα καούν και κανείς δεν θα είναι σε θέση να πει γιατί, ποιος, ή για ποιον λόγο. Και φαίνεται ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί και όχι το αντίθετο.

Αλλά, όπως και όταν δουλεύουμε τη γη, την ώρα που φυτεύουμε, βλέπουμε την τορτίγια, τις ταμάλες, το ποσόλ στα σπίτια μας, έτσι πρέπει και τώρα να δούμε αυτό το κορίτσι.

Αν δεν κοιτάξουμε τώρα αυτό το κορίτσι που είναι ήδη με τη μητέρα της, αλλά να το δούμε μετά από 120 χρόνια, τότε δεν θα καταλάβουμε τι πρέπει να κάνουμε. Δεν θα μπορέσουμε να το εξηγήσουμε στις ίδιες τις συντρόφισσες και τους συντρόφους μας. Και πολύ λιγότερα θα καταλάβουν οι λαοί, οι οργανώσεις και τα αδέρφια άλλων γεωγραφιών.

Μπορούμε να επιβιώσουμε από την καταιγίδα ως κοινότητες ζαπατίστας που είμαστε. Όμως τώρα δεν είναι μόνο αυτό, αλλά πρέπει να ξεπεράσουμε αυτήν και τις άλλες καταιγίδες που έρχονται, να ξεπεράσουμε τη νύχτα και να φτάσουμε σε εκείνο το πρωινό, 120 χρόνια από τώρα, που ένα κορίτσι θα αρχίσει να μαθαίνει ότι να είσαι ελεύθερη σημαίνει επίσης να είσαι υπεύθυνη για αυτήν την ελευθερία.

Γι’ αυτό, κοιτάζοντας εκείνο το κορίτσι εκεί μακριά, θα κάνουμε τις αλλαγές και τις προσαρμογές που συζητούμε και συμφωνούμε από κοινού όλα αυτά τα χρόνια και για τις οποίες έχουμε συμβουλευτεί όλους τους ζαπατιστικούς λαούς.

Εάν κάποιος πιστεύει ότι πρόκειται να λάβουμε ένα βραβείο ή κάποιο άγαλμα ή θέση σε ένα μουσείο ή θα καταγραφούμε με χρυσά γράμματα στην ιστορία ή θα λάβουμε κάποια αμοιβή ή ευχαριστίες, λοιπόν, ήρθε η ώρα να ψάξει κάπου αλλού. Επειδή το μόνο που πρόκειται να λάβουμε είναι ότι, όταν πρόκειται να πεθάνουμε, θα μπορούμε να πούμε «έκανα αυτό που μου αναλογούσε» και θα ξέρουμε ότι αυτό δεν θα είναι ψέμα.

-*-

Σιώπησε ο Εξεγερμένος Υποδιοικητής Μοϊσές, σαν να περίμενε κάποιον να αποχωρήσει. Κανείς δεν το έκανε. Συνέχισαν να συζητούν, να συνεισφέρουν, να σχεδιάζουν. Έφτασε η ώρα του φαγητού και ρώτησαν αν πρόκειται να υπάρχει χρόνος για ξεκούραση.

Ο Εξεγερμένος Υποδιοικητής Μοϊσές απάντησε: «Μετά από λίγο, σε 120 χρόνια».

-*-

Θα είμαι ειλικρινής, ως συνήθως. Εγώ, ο καπετάνιος, μπορεί να ονειρεύομαι εκείνη τη στιγμή που ένα κορίτσι θα γεννηθεί χωρίς φόβο, θα είναι ελεύθερη και υπεύθυνη γι’ αυτό που κάνει και γι’ αυτό που δεν κάνει. Μπορώ επίσης να το φανταστώ. Θα μπορούσα ακόμη να γράψω ένα παραμύθι ή μια ιστορία γι’ αυτό. Αλλά αυτές οι γυναίκες και οι άνδρες που έχω μπροστά και στο πλευρό μου, ιθαγενείς ζαπατίστας με ρίζες Μάγιας, οι αρχηγίνες και οι αρχηγοί μου, δεν ονειρεύονται, ούτε φαντάζονται αυτό το κορίτσι. Το βλέπουν, το κοιτάζουν. Και ξέρουν τι πρέπει να κάνουν έτσι ώστε αυτό το κορίτσι να γεννηθεί, να βαδίζει, να παίζει, να μαθαίνει και να μεγαλώνει σε έναν άλλο κόσμο… σε 120 χρόνια.

Όπως όταν κοιτάζουν το βουνό. Υπάρχει κάτι στο βλέμμα τους, σαν να κοιτάζουν πέρα από τον χρόνο και το διάστημα. Κοιτάζουν την τορτίγια, τις ταμάλες και το ποσόλ στο τραπέζι. Και γνωρίζουν ότι δεν είναι γι’ αυτές/ούς, αλλά για ένα κορίτσι που δεν μπορούν καν να πουν ποιοι θα είναι οι γονείς της, επειδή δεν έχουν γεννηθεί. Ούτε αυτοί, ούτε οι γονείς τους, ούτε οι παππούδες τους, ούτε οι προπάπποι τους, ούτε οι προ-προπάπποι τους, και ούτω καθεξής, για 7 γενιές. Εφτά γενιές που αρχίζουν να μετράνε από αυτήν την Dení, την Dení της Πρώτης Γενιάς.

Πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε. Μόνο που θα πάρει λίγο χρόνο, αλλά όχι πολύ.

Λίγο περισσότερο από έναν αιώνα.

Από τα βουνά του νοτιανατολικού Μεξικού.

Εξεγερμένος Καπετάνιος Μάρκος.

Μεξικό, Νοέμβριος 2023.

Υ.Γ. – Κάθε βόμβα που πέφτει στη Γάζα πέφτει επίσης στις πρωτεύουσες και στις κύριες πόλεις του κόσμου, μόνο που δεν το έχουν συνειδητοποιήσει ακόμα. Από τα ερείπια θα γεννηθεί η φρίκη του αυριανού πολέμου.

Υ.Γ. ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΑΡΚΕΤΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ (στις παραμονές του, πριν από περίπου 120 χρόνια):

– «Δεν θα ήταν καλύτερο να κηρύξετε με ειλικρίνεια τον πόλεμο;

Ο καθηγητής απάντησε απλά: – Η κυβέρνησή μας θέλει, χωρίς αμφιβολία, να είναι οι άλλοι που θα τον κηρύξουν. Ο ρόλος του θύματος είναι πάντα ο πιο ευχάριστος και δικαιολογεί όλες τις επόμενες αποφάσεις, ανεξάρτητα από το πόσο ακραίες μπορεί να φαίνονται. Έχουμε ανθρώπους που ζουν καλά και δεν θέλουν πόλεμο. Είναι βολικό να τους κάνουμε να πιστέψουν ότι είναι οι εχθροί που μας επιτίθενται, έτσι ώστε να αισθάνονται την ανάγκη να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Μόνο τα ανώτερα πνεύματα μπορούν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι οι μεγάλες πρόοδοι επιτυγχάνονται μόνο με το σπαθί και ότι ο πόλεμος, όπως είπε ο μεγάλος μας Treitschke,[1] είναι η υψηλότερη μορφή προόδου». Οι τέσσερις ιππότες της Αποκάλυψης (1916), του Vicente Blasco Ibáñez (Ισπανία 1867-1928).

[1] [ΣτΜ] Heinrich Gotthard Freiherr von Treitschke (1834-1896), υποστηρικτής της αυταρχικής πολιτικής εξουσίας και της ενότητας της Γερμανίας μέσω της πρωσικής εξουσίας.