20 χρόνια Caracoles Zapatistas
Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός, ένας άλλος κόσμος είναι υπαρκτός!
Eduardo Galeano
Caracol. Σημαίνει σαλιγκάρι. Σπείρα. Σημαίνει το κοχύλι μπουρού, το ομιχλοκέρας, το μεγάλο κοχύλι κοχλίας που χρησιμοποιούσαν οι ναυτικοί σαν χωνί, για να ακουστούν, όταν η ομίχλη και η φουρτούνα έσβηνε τον ορίζοντα.
Σημαίνει τόπος που πάει κι έρχεται η φωνή και μοιράζεται ο λόγος.
Σημαίνει υπομονή. Σημαίνει δεν σταματάω να προχωράω προς το άλλο. Σημαίνει δεν σταματάω να προφυλάσσω το μέσα. Σημαίνει δεν εγκαταλείπω τον αγώνα για ζωή.
Σύμβολο αιώνων για τους πολιτισμούς Μάγια, το διάλεξαν οι Ζαπατίστας για να σηματοδοτήσουν τον κόσμο που φτιάχνουν: «τα Caracoles για μας είναι ένα μικρό κομμάτι από τον κόσμο που ονειρευόμαστε, τον κόσμο τον φτιαγμένο από πολλούς κόσμους. Είναι πόρτες για να μπαίνει κανείς στις κοινότητες, πόρτες για να βγαίνουν οι κοινότητες προς τα έξω. Είναι παράθυρα για να δείτε μέσα και για να βλέπουμε εμείς έξω, κοχύλια για να φτάνει μακριά ο λόγος μας και για να ακούμε το λόγο που έρχεται από μακριά….».
Ένας συμβολισμός που δίνει μορφή και σώμα στο όραμά τους για το χτίσιμο αυτονομίας σε έναν πραγματικό τόπο και χρόνο: στην Τσιάπας, στο παρόν. Ένας δρόμος που πρέπει να χαραχτεί με την υπομονή σαλιγκαριού. Μία άλλη αντίληψη για τον τρόπο άσκησης της εξουσίας: από τα κάτω προς τα πάνω.
Ένας συμβολισμός που δίνει, επίσης, μορφή και σώμα στο όραμά τους για τον παγκόσμιο αγώνα για έναν άλλο κόσμο: «…λένε ότι το σαλιγκάρι αντιπροσωπεύει την έξοδο της καρδιάς για να περπατήσει στον κόσμο, τον κόσμο που οι πρώτοι άνθρωποι ονόμασαν ζωή. Λένε ότι το σαλιγκάρι βοηθούσε το αυτί να ακούει ακόμα και την πιο μακρινή λέξη.» Ο κόσμος… «ένα μεγάλο σαλιγκάρι. Ξεκινώντας από το διεθνές, το βλέμμα και οι σκέψεις πάνε προς τα μέσα, περνώντας διαδοχικά από το εθνικό, το περιφερειακό και το τοπικό, μέχρι να φτάσουν σε… μια φράση που για πολλούς είναι παραλήρημα, αλλά για τους άνδρες και τις γυναίκες ζαπατίστας είναι λόγος για αγώνα: “ένας κόσμος όπου χωράνε πολλοί κόσμοι”».
***
Τα πέντε πρώτα Caracoles, ως μορφή οργάνωσης της αντίστασης και ως θεσμοί και δίκτυα αυτοδιακυβέρνησης, γεννήθηκαν είκοσι χρόνια πριν. Τον Αύγουστο του 2003. Στόχος «…να δοκιμαστούν οργανωτικές μορφές που θα επιτρέψουν να μη μείνει η αυτονομία και το “κυβερνώ υπακούοντας” στη σφαίρα των αφηρημένων ιδεών». Μια καινούργια δομή οργάνωσης που έβαζε σε πράξη δίκτυα συνάρθρωσης των εξεγερμένων κοινοτήτων, συντονισμένα μεταξύ τους και αυτοκυβερνούμενα.
Σήμερα, μετά την ανάκτηση καινούργιων εδαφών από τους Ζαπατίστας Αύγουστο του 2019, τα Caracoles είναι δώδεκα. Είναι οι φυσικοί τόποι, οι έδρες των τοπικών αυτόνομων κυβερνήσεων των λαών Ζαπατίστας: των Συμβουλίων Καλής Διακυβέρνησης.
Κάθε Caracol απαρτίζεται από κάποιους από τους 30 Αυτόνομους Εξεγερμένους Ζαπατιστικούς Δήμους. «Ραχοκοκαλιά» αυτής της οργανωτικής δομής, αυτού του τρόπου άσκησης της εξουσίας και οργάνωσης της αυτοδιακυβέρνησης, αποτελούν οι εξεγερμένες κοινότητες και οι συνελεύσεις τους που έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στις σημαντικές αποφάσεις.
Οι ενδιάμεσες δομές και αρχές, σε οποιοδήποτε επίπεδο (εκπρόσωποι των κοινοτήτων στα Αυτόνομα Συμβούλια για την υγεία, την εκπαίδευση, τη δικαιοσύνη, την οργάνωση της παραγωγής και της οικονομίας, οι εκπρόσωποι των κοινοτήτων στους Αυτόνομους Δήμους, τα μέλη των Συμβουλίων Καλής Διακυβέρνησης, οι Επιτροπές Επαγρύπνησης) βασίζονται στη συνεχή εναλλαγή, στην κυκλικότητα, στην ανακλητότητα, στη δέσμευση να υπηρετούν –και όχι να υπηρετούνται– χωρίς κανένα υλικό όφελος και χωρίς καμία χρηματική αμοιβή.
Αυτή η οργανωτική μορφή, πέρα από την εκπλήρωση των καθηκόντων της διακυβέρνησης, εξασφαλίζει τη μαθητεία όσο το δυνατόν περισσότερων μελών των κοινωνιών τους στη διαχείριση των συλλογικών υποθέσεων, κάνοντας πράξη το «κυβερνώ υπακούοντας» και την άμεση δημοκρατία.
Και εξασφαλίζει ταυτόχρονα ένα μηχανισμό καταστροφής της συσσώρευσης της εξουσίας σε ολίγους «ειδικούς της διακυβέρνησης» και «επαγγελματίες της πολιτικής».
Και πάνω απ’ όλα έχει χτίσει, είκοσι χρόνια τώρα, υγεία για χιλιάδες ανθρώπους, έχει χτίσει παιδεία για χιλιάδες επί χιλιάδων παιδιά και ενήλικες και επιχειρεί και καταφέρνει μέσα σε έναν ωκεανό προβλημάτων –γιατί δεν μιλάμε για μια υπέροχη νησίδα ελευθερίας μέσα στον καπιταλισμό, για μια περιοχή που υφίσταται συνεχή πόλεμο από την εξουσία πρόκειται– μια οικονομία της αντίστασης που επιτρέπει στους ανθρώπους να ζουν με αξιοπρέπεια. Έχει χτίσει «από το όνειρο ζωή».
***
Στα είκοσι χρόνια της πορείας τους τα Caracoles, τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης και οι Αυτόνομοι Εξεγερμένοι Ζαπατιστικοί Δήμοι είναι η ζωντανή απόδειξη πως οι αποκάτω μπορούν να κυβερνάνε. Η ζωντανή απόδειξη πως μπορεί να γίνει και αλλιώς, πως το TINA (There Is No Alternative) είναι ένα ψέμα. Η ζωντανή απόδειξη πως μπορεί να υπάρξουν, μέσα από τον αγώνα κοινών, συνηθισμένων, καθημερινών ανθρώπων, και άλλες μορφές οργάνωσης της ζωής μας που κάνουν τις «ουτοπίες» πραγματικότητα.
Με την υπομονή λοιπόν ενός σαλιγκαριού, ας κάνουμε τις ουτοπίες μας πραγματικότητα.
