Πριν από 79 χρόνια, στις 15 Μαρτίου 1943, ξεκινά το πρώτο τρένο από τη Θεσσαλονίκη με προορισμό τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μέσα στους επόμενους μήνες, θα ακολουθήσουν 43.850 Εβραίοι συμπολίτες μας. Ελάχιστοι από αυτούς, λιγότεροι από 1.000, θα επιβιώσουν για να γυρίσουν σε μια πόλη-φάντασμα –και να βρουν σε πολλές περιπτώσεις τα σπίτια και τις περιουσίες τους κλεμμένα από Έλληνες μεσεγγυούχους και τους συνεργάτες των κατακτητών.
Για δεκαετίες, η κυρίαρχη τάξη αυτής της πόλης σιωπούσε για το ανείπωτο αυτό έγκλημα, καθώς μοιραζόταν βαριές ευθύνες για τη μοίρα της εβραϊκής κοινότητας. Κανένα μνημείο, καμιά επέτειος, καμιά αναφορά. Τα τελευταία χρόνια, καθώς οι παλιές αντιθέσεις άρχισαν να ξεχνιούνται, οι αρχές της πόλης ξεκίνησαν τις πρώτες, δειλές αναφορές. Σε αυτό το πλαίσιο καθιερώθηκε και η ετήσια πορεία μνήμης –και καλώς έγινε.
Για εμάς, ωστόσο, η μνήμη δεν είναι λόγια. Είναι ζώσα πραγματικότητα. Μνήμη είναι ο τόπος μας, η πόλη μας. Τιμούμε τη μνήμη των εκατομμυρίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος, όταν αγωνιζόμαστε ενάντια στα σημερινά στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα σύγχρονα τείχη στα σύνορα, όπου με περηφάνια φωτογραφίζεται η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, τα σημερινά πογκρόμ ενάντια στους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Τιμούμε τη μνήμη των Εβραίων συμπολιτών μας, αναζητώντας τα ίχνη της μακράς παρουσίας τους στην πόλη μας, αλλά και αναδεικνύοντας τις ευθύνες των Ελλήνων συνεργατών και όσων χτίσανε τις περιουσίες τους πάνω στα ναζιστικά λάφυρα.
Για να το πούμε ανοιχτά: είναι υποκρισία να μιλάς για μνήμη, όταν μετατρέπεις ξανά την Πλατεία Ελευθερίας, τον κατεξοχήν τόπο μαρτυρίου των Θεσσαλονικιών Εβραίων, σε πάρκινγκ. Ούτε όταν απειλείς να την κλείσεις για χρόνια ξανά σε λαμαρίνες, για να κατασκευαστεί ένα πανάκριβο πάρκινγκ αμφίβολης χρησιμότητας και βιωσιμότητας.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, συμμετέχουμε στην Πορεία Μνήμης, την Κυριακή 20 Μαρτίου, στις 11 π.μ., στην Πλατεία Ελευθερίας.
Η Πόλη Ανάποδα
