Συνωστισμό στα κρατητήρια, όπου βρίσκονται ασυνόδευτοι ανήλικοι σε καθεστώς προστατευτικής φύλαξης, έχουν προκαλέσει τα μέτρα για την προστασία από την πανδημία. Προτάσεις της ΑΡΣΙΣ για δημιουργία μεταβατικών δομών, με γνώμονα την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών.
Σοβαρές παρενέργειες στο ήδη προβληματικό καθεστώς προστατευτικής φύλαξης των ασυνόδευτων ανηλίκων στα κρατητήρια των αστυνομικών τμημάτων έχουν προκαλέσει τα αναγκαία μέτρα προστασίας από την πανδημία του κορονοϊού Covid-19.
Από τη στιγμή που εφαρμόστηκαν τα μέτρα που έλαβε η πολιτεία με βάση τις οδηγίες των επιστημόνων, οι αρμόδιες οργανώσεις αποφάσισαν την αναστολή τοποθετήσεων ασυνόδευτων παιδιών στις περισσότερες δομές φιλοξενίας, ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος μετάδοσης του κορονοϊού.
Ωστόσο, αν και το προστατευτικό αυτό μέτρο εφαρμόστηκε με κριτήριο το βέλτιστο συμφέρον των παιδιών που ήδη φιλοξενούνται σε δομές, έχει συγχρόνως ως αποτέλεσμα τον συνωστισμό ασυνόδευτων ανηλίκων σε χώρους κράτησης, όπου πραγματοποιείται προστατευτική φύλαξη.
Συγκεκριμένα, στη Βόρεια Ελλάδα, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία βρίσκονται συνολικά 63 ασυνόδευτοι ανήλικοι σε καθεστώς προστατευτικής φύλαξης, εκ των οποίων 47 στα κρατητήρια της Διεύθυνσης Αλλοδαπών Θεσσαλονίκης, 15 στο Τμήμα Διαχείρισης Μετανάστευσης Μυγδονίας και ένας στο Τμήμα Διαχείρισης Μετανάστευσης Θεσσαλονίκης στο Κορδελιό, ενώ σε όλη την Ελλάδα ο αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών σε προστατευτική φύλαξη είναι 331, και όσο η κατάσταση παραμένει η ίδια, αναμένεται ο αριθμός αυτός να αυξηθεί σημαντικά.
Τονίζουμε ότι οι συνθήκες διαβίωσης των ασυνόδευτων ανηλίκων σε καθεστώς προστατευτικής φύλαξης στα κρατητήρια αστυνομικών τμημάτων εξαρχής δεν πληρούσαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις υγιεινής. Το γεγονός αυτό καθίσταται ακόμη πιο ανησυχητικό σε συνθήκες πανδημίας, η οποία απαιτεί τη συστηματική τήρηση των βασικών κανόνων υγιεινής, αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι εφικτό εντός των χώρων κράτησης.
Επιπλέον, επισημαίνουμε τις επιβλαβείς και καταστροφικές επιπτώσεις που έχει στον ψυχισμό των ανηλίκων η συνθήκη παρατεταμένου εγκλεισμού. Υπάρχουν ανήλικοι που βρίσκονται σε καθεστώς προστατευτικής φύλαξης από τις 22 Ιανουαρίου, επί 90 ολόκληρες ημέρες, οι οποίοι δεν προβλέπεται να εξέλθουν σύντομα.
Τα ασυνόδευτα παιδιά, τα οποία σε κάθε περίπτωση αποτελούν εξαιρετικά ευάλωτη ομάδα, και πριν τη σημερινή δυσχερή συνθήκη λόγω της πανδημίας έμεναν μέχρι και δύο μήνες σε κράτηση στα αστυνομικά τμήματα μέχρι να τοποθετηθούν σε δομές φιλοξενίας. Στην παρούσα κατάσταση, θα αντιμετωπίσουν μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα εγκλεισμού, ενώ και τα κρατητήρια στα αστυνομικά τμήματα σύντομα θα εξαντλήσουν τη χωρητικότητά τους, κάνοντας έτσι χειρότερες τις ήδη πολύ κακές συνθήκες κράτησης.
Ήδη πριν από την εφαρμογή των μέτρων και την αναστολή των επισκέψεών μας στα κρατητήρια ήρθαμε σε επαφή με ανηλίκους οι οποίοι εμφάνιζαν σοβαρές ψυχολογικές και ψυχιατρικές δυσκολίες, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, συμπτώματα έντονου στρες και είχαν ανάγκη για ψυχιατρική παρακολούθηση.
Η ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων, έχοντας ήδη υποβάλει σχετικό υπόμνημα, απευθύνει έκκληση προς την ελληνική πολιτεία και όλους τους αρμόδιους φορείς να μην αφήσουν σε επ’ αόριστον “καραντίνα” στα κρατητήρια τους δεκάδες ασυνόδευτους ανήλικους που βρίσκονται σε καθεστώς προστατευτικής φύλαξης και να συνδράμουν στην άμεση διαμόρφωση των κατάλληλων προϋποθέσεων προκειμένου να τοποθετηθούν το συντομότερο σε ασφαλείς δομές φιλοξενίας, και ειδικότερα:
Να συστηματοποιηθεί η διενέργεια τεστ για τον κορονοϊό Covid-19 και στους ασυνόδευτους ανηλίκους, καθώς και τακτικών εξετάσεων για μεταδοτικά νοσήματα (ψώρα, φυματίωση), οι οποίες προαπαιτούνται για την τοποθέτηση σε δομές φιλοξενίας, αλλά και των λοιπών εξετάσεων (ψυχιατρικών, παθολογικών κ.ά.), όταν προκύπτουν κατά περίπτωση στη διάρκεια της προστατευτικής φύλαξης.
Να προβλεφθεί η δημιουργία μεταβατικών δομών ή εναλλακτικών της κράτησης μέτρων, ώστε οι ανήλικοι να τίθενται σε μία μορφή καραντίνας πριν την τοποθέτησή τους.
Σε κάθε περίπτωση, να υπάρξει μέριμνα από την πολιτεία για τις ιδιαίτερα ευάλωτες περιπτώσεις παιδιών (παιδιά με δυσκολίες ψυχικής υγείας, πρόσφατη τραυματική εμπειρία, νεαρό ηλικίας). Θεωρούμε κρίσιμο οι περιπτώσεις αυτές να αποτελέσουν προτεραιότητα στην προσπάθεια υποστήριξης των ασυνόδευτων ανηλίκων ως ακριβώς αυτές που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο στην παρούσα φάση.
Απευθύνουμε έκκληση στην ελληνική πολιτεία και σε όλους τους αρμόδιους φορείς στην παρούσα επείγουσα συνθήκη να λάβουν υπόψη τους σοβαρούς κινδύνους για τους ασυνόδευτους ανήλικους, καθώς και να πάρουν τα απαραίτητα μέτρα τα οποία θα είναι εναρμονισμένα με το βέλτιστο συμφέρον τους και τις διεθνείς συνθήκες και συμβάσεις, οι οποίες έχουν κυρωθεί με ουσιαστικούς νόμους και έχουν αποκτήσει αυξημένη τυπική ισχύ. Η ουσιαστική προστασία, άλλωστε, των πιο ευάλωτων κοινωνικά ομάδων κατά τη διάρκεια μιας περιόδου κρίσης πρέπει να είναι μέλημα όλων μας.
Σε κάθε περίπτωση, για την ΑΡΣΙΣ το διακύβευμα είναι η οριστική κατάργηση της κράτησης ανηλίκων σε αστυνομικά τμήματα και κέντρα κράτησης (και όχι η επ’ αόριστον επιμήκυνσή της όπως προκύπτει σήμερα), η οποία με διαδοχικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει χαρακτηριστεί ως παράνομη και εξευτελιστική μεταχείριση.
Για περισσότερες πληροφορίες: Σοφία Παπαδοπούλου, συντονίστρια των παρεμβάσεων της ΑΡΣΙΣ για την υποστήριξη των ασυνόδευτων παιδιών που κρατούνται στο πλαίσιο του καθεστώτος προστατευτικής φύλαξης. Τηλέφωνο: 6949053141
Οι παρεμβάσεις της ΑΡΣΙΣ στα αστυνομικά τμήματα που είναι επιφορτισμένα με την τέλεση του καθεστώτος προστατευτικής φύλαξης γίνονται από τις ομάδες Κοινωνικής Εργασίας στο Δρόμο (streetwork) της ΑΡΣΙΣ στα πλαίσια του έργου “Child Protection, Detention Monitoring, Persons with Specific Needs Support and Legal Aid” που υλοποιείται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
