Το προσφυγικό μέσα από ντοκιμαντέρ και fiction ταινίες (Β’ Μέρος και Α’ Μέρος)

Του Θάνου Λεύκου Παναγιώτου

Μυθοπλαστικές ταινίες

  • Mediterranea (2015, Jonas Carpignano)

Η ταινία του Ιταλο-αμερικανού σκηνοθέτη μας αφηγείται το ταξίδι του Ayiva από την Μπουρκίνα Φάσο στη νότια Ιταλία, τις δυσκολίες εγκατάστασης και προσαρμογής, τις καθημερινές αντιξοότητες που αντιμετωπίζει μακριά από την οικογένειά του, τη σωματική και ψυχολογική βία που δέχονται πρόσφυγες και μετανάστες από τις δυνάμεις καταστολής και την έκρυθμη κατάσταση που μπορεί να δημιουργηθεί όντας εγκλωβισμένοι μέσα σε αυτό το αδιέξοδο. Ο πρωταγωνιστής προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα αν αξίζει τελικά να παραμείνει ή να επιστρέψει πίσω στην πατρίδα του, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον ίδιο και για την οικογένειά του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ότι η προσωπική ιστορία του ηθοποιού Koudous Seihon, που πρωταγωνιστεί, έχει πολλά κοινά στοιχεία με την ιστορία του ήρωα τον οποίο υποδύεται, Ayiva.

Δύο χρόνια μετά ο Carpignano επιστρέφει με το A Ciambra, όπου βλέπουμε τον Koudous Seihon, πρωταγωνιστή του Mediterranea, να παίζει πάλι τον εαυτό του(;) στο πλευρό του καταπληκτικού πιτσιρικά Pio Amato, ο οποίος είχε κάνει κι αυτός ένα πέρασμα από το Mediterranea.

  • Welcome (2009, Philippe Lioret)

Ο Lioret επιλέγει ως πρωταγωνιστή του τον καταπληκτικό Vincent Lindon και μας παραδίδει μία ταινία γλυκύτατη και εξαιρετικής δυναμικής σε κοινωνικό, πολιτικό και συναισθηματικό επίπεδο. Ο Lindon, στην προσπάθεια να συγκινήσει την «πρώην» γυναίκα του, αναπτύσσει σταδιακά μια βαθιά σχέση με τον Ιρακινό-Κούρδο πρόσφυγα Μπιλάλ φιλοξενώντας τον και μαθαίνοντάς του κολύμπι, για να μπορέσει να περάσει κολυμπώντας από το Καλέ στην απέναντι πλευρά (Αγγλία) και να βρει την κοπέλα του. Η ταινία μας προσφέρει μία ματιά στην καθημερινότητα των εγκλωβισμένων προσφύγων μέσα από μία ζεστή και ανθρώπινη προσωπική ιστορία.

Ο Lindon με μία ακόμα καταπληκτική ερμηνεία σε ταινία με κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο μας θυμίζει άλλη μία φορά γιατί θεωρείται ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους Γάλλους ηθοποιούς.

  • Le Havre (2011, Aki Kaurismaki)
  • The Other Side of Hope (2017, Aki Kaurismaki)

Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα το Le Havre και το The Other Side of Hope του Aki Kaurismaki. Όποιος έχει παρακολουθήσει συνολικά το έργο του Φιλανδού αντιλαμβάνεται ότι δεν θα υπήρχε πιο κατάλληλος άνθρωπος να μιλήσει για ένα τέτοιο θέμα. Όλες οι ταινίες του χαρακτηρίζονται από έναν ιδιόμορφο στην πρώτη ανάγνωση πεσιμισμό και μία μελαγχολία, παραδόξως συνδυασμένα με μία αισιοδοξία που προκύπτει από το πόσο βαθιά ανθρωπιστικές και γλυκές είναι οι ταινίες του. Αγαπημένος δημιουργός, τεχνικά ακολουθεί μία άκρως λιτή προσέγγιση, επιλέγοντας απλά πλάνα και ένα συμβατικό μοντάζ. Ένας αντισυμβατικός στον αντίποδα άνθρωπος του κινηματογράφου που δεν θα μπορούσε να μη μιλήσει και μάλιστα εκτενώς μέσα από το έργο του για την προσφυγική κρίση και να πάρει θέση.

  • Eden is West (2009, Κώστας Γαβράς)

Η ταινία του Κώστα Γαβρά μας αφηγείται το ταξίδι του Elias στην Ευρώπη και τις αμέτρητες δυσκολίες και βαναυσότητες που αντιμετωπίζει σ’ αυτή του την πορεία. Ένας «παρίας» που προσπαθεί να επιβιώσει αναζητώντας μία διαφυγή. Ο Γαβράς εντοπίζει τον πυρήνα του θέματος και καταφέρνει να σταθεί στο πλευρό του χαρακτήρα βάζοντας τον θεατή στη θέση του συνοδοιπόρου.

  • Visitor (2007, Tom McCarthy)

Στη συγκεκριμένη περίπτωση ξεφεύγουμε αρκετά τοπικά και χρονικά, αλλά δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί η ταινία του Tom McCarthy με τους Richard Jenkins, Hiam Abbass, Haaz Sleiman και την Danai Gurira (τη γνωρίσαμε στο αριστουργηματικό Mother of George όπου πρωταγωνιστούσε με την αψεγάδιαστη κινηματογράφηση του Bradford Young). Στο Visitor, με αφορμή την αγάπη για τη μουσική, βλέπουμε να αναπτύσσεται μια βαθιά σχέση φιλίας ανάμεσα στον Ταρέκ και τον Γουόλτερ και στη συνέχεια την ανάπτυξη ενός έρωτα που μένει στη μέση εξαιτίας της επικείμενης απέλασης του Ταρέκ, ανάμεσα στον Γουόλτερ και τη μητέρα του Ταρέκ, Mouna. Η συνάντηση δύο διαφορετικών κόσμων και η αλληλεπίδρασή που δημιουργεί ισχυρούς δεσμούς αποδεικνύουν ότι τα όνειρα και η αγάπη δεν περιορίζονται από τα στενά όρια των συνόρων και της κουλτούρας.

  • Insyriated (2017, Philippe Van Leeuw)

Η συγκεκριμένη ταινία δεν πραγματεύεται την προσφυγιά αλλά αποτυπώνει με τον πιο γλαφυρό και ρεαλιστικό τρόπο τον τρόμο και τον καθημερινό αγώνα που αντιμετώπιζαν/αντιμετωπίζουν όσοι παρέμειναν στη Συρία την περίοδο των συνεχόμενων συγκρούσεων. Για άλλη μία φορά η Hiam Abbass παραδίδει μαθήματα υποκριτικής, στο ρόλο της μητέρας-ουσιαστικά αρχηγού της οικογενείας, προσπαθώντας να κρατήσει ζωντανή την οικογένειά της μέσα σε ένα σκηνικό καταστροφής όπου ο θάνατος αποτελεί κανονικότητα. Η Hiam Abbass, έχοντας παίξει σε τόσες πολλές ταινίες σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, διατηρώντας ωστόσο ως επί το πλείστον ένα συγκεκριμένο μοτίβο στους ρόλους της (The Syrian Bride, Paradise Now, Free Zone, Munich, The Visitor, Lemon Tree, The Limits of Control κλπ. κλπ.), χειρίζεται και χτίζει με μαεστρία το χαρακτήρα της και μας επιτρέπει να τοποθετήσουμε τον εαυτό μας μέσα στο σπίτι ως παρατηρητές της διαρκούς αγωνίας και της φρίκης ενός πολέμου με πάρα πολλά θύματα.

https://new.infolibre.gr/2020/03/23/to-prosfygiko-mesa-apo-ntokimanter-kai-fiction-tainies-a-meros/

 

Μοιραστείτε το άρθρο