Παρίσι. Της Ηρώς Σιαφλιάκη
« Ο Οκτώβριος είναι η μνήμη μου … Στην παλιά ακρόπολη του Παρισιού, η βουβή ανάμνηση των πέτρινων γεφυρών ψιθυρίζει το όνομα εκείνων που πνίγηκαν. Οι πνιγμένοι ανεβαίνουν στην επιφάνεια της μνήμης σαν αρχαία ναυάγια, τα συντρίμμια τους ανεβαίνουν ένα-ένα με τα ρεύματα και τις παλίρροιες. » Mounsi, Mémoire d’Outre-Seine, (théâtre), 2020.
Στις 17 Οκτωβρίου 1961, μια ειρηνική διαδήλωση των Αλγερινών καταστάλθηκε βίαια από την αστυνομία του Παρισιού με εντολή του νομάρχη Maurice Papon. Έντεκα χιλιάδες άνθρωποι συνελήφθησαν και περισσότερα από διακόσια σώματα πνιγμένων ανασύρθηκαν από τον Σηκουάνα και τα κανάλια του τις επόμενες μέρες. Χιλιάδες φορτώθηκαν σε λεωφορεία και απελάθηκαν στην Αλγερία.
Ήταν την εποχή που ο αλγερινός λαός αγωνιζόταν για την απελευθέρωσή του από την γαλλική αποικιοκρατία, ενώ στην Γαλλία οι Βορειοαφρικανοί υφίσταντο καθημερινή ρατσιστική καταστολή από ταξιαρχίες που δημιουργήθηκαν ειδικά γι αυτούς και σκόρπιζαν το φόβο στις φτωχές συνοικίες όπου ζούσαν, δουλεύοντας στην ανθηρή γαλλική βιομηχανία. Tο βράδυ της 17ης Οκτωβρίου, 20.000 άνθρωποι διαδήλωσαν στο Παρίσι για την ειρήνη στην Αλγερία και κατά της απαγόρευσης κυκλοφορίας που είχε επιβάλλει ο Papon, πρώην δωσίλογος που είχε οργανώσει την απέλαση των Εβραίων για λογαριασμό των Ναζί και τώρα ήταν υπεύθυνος για την καταστολή των Αλγερινών, .
Ήταν η πιο βίαιη κρατική καταστολή μιας ειρηνικής διαδήλωσης στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία. Ωστόσο, για πάνω από τριάντα χρόνια (τουλάχιστον ως τη δίκη του Papon, τον Οκτώβριο του 1997) το γεγονός ήταν « σκελετός στην ντουλάπα » κι ο επίσημος απολογισμός μιλούσε για δύο νεκρούς. Η επίσημη αναγνώριση του αποικιακού εγκλήματος έγινε από τον Φρανσουά Ολάντ μόλις το 2011.
Ο Fabrice Riceputi, στο βιβλίο του « Ici on noya les Algériens » (Εδώ πνίγουμε Αλγερίνους), παρακολουθεί τον, για τριάντα χρόνια, αγώνα του Jean-Luc Einaudi, εκπαιδευτικού που έγινε ερευνητής, αυτή την πνευματική, νομική και πολιτική μάχη ενάντια σε ένα κρατικό ψέμα. Αφιερώνει επίσης ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κεφάλαιο στη “μάχη των αρχείων” , των Εθνικών Αρχείων, που δημιουργήθηκαν το 1794 για να εγγυηθούν το δικαίωμα του λαού να γνωρίζει τι γίνεται στο όνομά του… Ο Riceputi καταγγέλλει επίσης μια γαλλική παράδοση: την “αστυνόμευση με αναγνώριση προσώπου”. “Ίσως κανένας θεσμός της Γαλλικής Δημοκρατίας δεν μαρτυρά στις πρακτικές του καλύτερα την κληρονομημένη αποικιοκρατία από την εθνική αστυνομία. (…) Δημιουργήθηκε το 1941 από το καθεστώς του Βισύ ως ένα συγκεντρωτικό όργανο φυλετικής και πολιτικής καταστολής και η οργάνωσή της παρέμεινε έκτοτε αμετάβλητη”. Σήμερα, “το αποικιοκρατικό ρατσιστικό κίνημα στη Γαλλία αντιμετωπίζει μια θεαματική ριζοσπαστικοποίηση από πλευράς των υπερασπιστών της τάξης και των υποστηρικτών του υπάρχοντος συστήματος. Έχουν πολιτογραφήσει ένα διαβόητο και κωδικοποιημένο πολιτικό λεξιλόγιο, που θυμίζει εκείνο της δεκαετίας του 1930: κοινοτισμός, ισλαμοαριστερισμός, αυτονομισμός, νέες λέξεις για να ντύσουν μια πολύ παλιά συνήθεια να βάζουν τις μη λευκές μειονότητες στην υποδεέστερη θέση τους και να προσπαθούν να τις φιμώσουν, μεταξύ άλλων και μέσω του νόμου”.
Μάλλον το ζήτημα της Αλγερίας παραμένει ανοιχτό. Από τη μία θα μπορούσαμε να θυμίσουμε τις παρατηρήσεις του Macron -που αναμεταδόθηκαν από την εφημερίδα Le Monde στις 2 Οκτωβρίου 2021- ο οποίος αμφισβήτησε την “ύπαρξη αλγερινού έθνους πριν από τη γαλλική αποικιοκρατία”. Από την άλλη και στον αντίποδα, τις τελευταίες γραμμές του πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου, ειδικά σήμερα, « Η κατασκευή του μουσουλμάνου » του Nedjib Sidi Moussa, ο οποίος δηλώνει ως πρόθεσή του « την διαλεύκανσης ορισμένων αινιγμάτων, των οποίων ο περιρρέον μαρασμός, διαποτισμένος από την αδιαλεκτική και την ανιστορική μνήμη, αντιπροσωπεύει την παράδοξη συνέχεια των συγκλίσεων χωρίς αγώνα ή τις τυποποιημένες επιθυμίες. Ας μας επιτραπεί επιτέλους να οραματιστούμε ένα λιγότερο οδυνηρό μέλλον για όλους εκείνους που, από τη Δουνκέρκη μέχρι το Ταμανρασέ, καίνε τα σύνορα που κάποιοι είναι αποφασισμένοι να υπερασπιστούν στο όνομα της ταυτότητας, του εθνικισμού, της φυλής ή της θρησκείας”.
