Είναι ένα σλόγκαν που ακούγεται συχνά τις ημέρες της πανδημίας, που το μεταχειρίζονται ορισμένοι πολιτικοί, ορισμένα μέσα ενημέρωσης, δημοσιογράφοι και ορισμένοι πολίτες με αφέλεια. Αν θυμάστε καλά, το ίδιο σλόγκαν κυκλοφορούσε και μετά το τρομοκρατικό χτύπημα των δίδυμων πύργων στις ΗΠΑ. Βεβαίως και η επόμενη ημέρα δεν ήταν ίδια για την πλειοψηφία των πολιτών στο επίπεδο των προσωπικών ελευθεριών, της ελεύθερης μετακίνησης, των στοιχειωδών δημοκρατικών δικαιωμάτων κλπ. Ωστόσο ήταν απολύτως ίδια, ίσως και καλύτερη, για τη λειτουργία όσων ασκούν εξουσία στις κοινωνίες, όσων διαθέτουν τα μέσα χειραγώγησης των δημοκρατικών ή μη θεσμών, όσων επιχειρούν κερδοσκοπικά και των συν αυτοίς.
Το ότι επαναχρησιμοποιείται και τις ημέρες της πανδημίας όχι μόνο μοιάζει με κακό οιωνό, αλλά ακούγεται και απειλητικό για τις κοινωνίες των πολιτών. Χρησιμοποιείται επίσης και στα πλαίσια μιας επιθετικής πολιτικής για την προστασία της υγείας. Ωστόσο στις πανδημίες που προηγήθηκαν δεν τελείωσε η παρουσία της ανθρωπότητας, η ανθρώπινη δραστηριότητα συνεχίστηκε, οι κοινωνίες αναπτύχθηκαν.
Αλλά γιατί τόση σπουδή για την πανδημία και την υγεία; Γιατί αυτή απουσιάζει και υπολείπεται σε άλλες περιπτώσεις, π.χ. η υγεία περιοχών και κοινοτήτων που πλήττονται από τη φτώχεια, τους πολέμους κ.ά.; Γιατί δεν λαμβάνονται αντίστοιχα μέτρα και για άλλες λοιμώδεις επιδημίες, π.χ. για την εποχική γρίπη, που σκοτώνει περισσότερους;
Οι συνεχείς τοποθετήσεις πολιτικών (π.χ. Τραμπ, Τζόνσον, Μέρκελ, Μακρόν κ.ά.), οι συνεχείς ανταποκρίσεις «έγκυρων» δημοσιογραφικών μέσων και «επώνυμων, αναγνωρισμένων» δημοσιογράφων εκφράζουν την αγωνία πρώτα για την οικονομία και τη λειτουργία της αγοράς και σε δεύτερο επίπεδο -ίσως ως άλλοθι- για την υγεία των πολιτών. Άλλωστε τη διαπίστωση αυτή την επιβεβαίωναν καθημερινά με τις πολιτικές πράξεις τους.
Υπάρχει μια ιστορία. Από την ώρα που η οικονομία επιβλήθηκε στη φιλοσοφία και η οικονομία της αγοράς επιβλήθηκε στις κοινωνίες, υπονομεύονται συνέχεια η κοινωνική συνοχή, οι δημοκρατικές ελευθερίες, τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Αυτή η ιστορία συνεχίζεται, αυτή τη φορά με όχημα την επιβολή της προστασίας της δημόσιας υγείας, μέσω της ιατρικής και των δήθεν πολιτικών υγείας, στην αστική -έστω και κουτσουρεμένη- δημοκρατία και τις δημοκρατικές ελευθερίες. Είναι η συνέχιση της κλιμάκωσης της επίθεσης των καπιταλιστικών κέντρων ενάντια στις κοινωνίες και την υπόστασή τους. Και αυτή πραγματοποιείται με το μέσο του φόβου, του φόβου του θανάτου από την πανδημία. Στην προσπάθεια αυτή, επικουρικά σλόγκαν -«μένουμε σπίτι», όταν αποδείχθηκε ότι πολλοί «επώνυμοι» έμειναν στα εξοχικά τους, «απέναντι στην πανδημία είμαστε όλοι ίσοι», όταν αποδείχθηκε ότι κάποιοι έχοντες ήταν πιο ίσοι από τους υπόλοιπους, «είναι πόλεμος», όταν κάθε πόλεμος έχει τους εφιάλτες του και τις κερκόπορτές του- επιμένουν στον φόβο, θυμίζοντας ότι ο θάνατος δεν κάνει διακρίσεις. Αλλά δεν θυμίζουν και δεν σημειώνουν ότι οι κοινωνίες που χειραγωγούν βρίθουν από διακρίσεις και ότι η πανδημία αποτελεί επιχειρηματική ευκαιρία για αυτούς, με τις υπερτιμολογήσεις, την αισχροκέρδεια κλπ., ως σύγχρονοι μαυραγορίτες και εκμαυλιστές των δημοκρατικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Υπάρχει και μια άλλη ιστορία. Οι κοινωνίες, οι πολίτες, μεγαλούργησαν όταν υπερνίκησαν τους φόβους τους. Αυτό συνέβη με την κατάργηση της δουλείας, αυτό συνέβη με τη νίκη ενάντια στο ναζισμό και σε τόσα άλλα παραδείγματα. Είναι ζήτημα γνώσης, κατανόησης και τελικά αποδέσμευσης από την απειλή του φόβου η επιλογή προτεραιότητας στην ελευθερία και τη δημοκρατία απέναντι στην προτεραιότητα της υγείας. Μιας υγείας των πολιτών που υπονομεύεται καθημερινά από τα αποτελέσματα της επιχειρηματικής δραστηριότητας (ποιότητα τροφίμων, ποιότητα περιβάλλοντος, ποιότητα απασχόλησης κλπ.), παρέχεται με ταξικά κριτήρια και αποτελεί μέσο πολιτικής.
Η επιδίωξή τους για την επόμενη ημέρα έχει γίνει ήδη γνωστή: αναθεώρηση των εργασιακών σχέσεων προς το χειρότερο, περιορισμός των δημοκρατικών ελευθεριών, παραπέρα πτώχευση των κοινωνιών και των πολιτών.
Απομένει η αντίσταση των πολιτών, οι οποίοι έτσι κι αλλιώς έχουν ημερομηνία θανάτου -όπως όλοι- ως ανέκκλητη σύμβαση ζωής. Η ποιότητα της ζωής τους όμως, η ελευθερία και τα δικαιώματά τους αποτελούν αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα και συνθήκη.
Τάκης Γκόρμπας
