Ο επιχειρηματικός τομέας, μέσα από την καταλήστευση των ταμείων ασκούσε μια φοβερά παρασιτική πίεση πάνω στο δημοσιονομικό ζήτημα της χώρας, υπερκερδοφορώντας ο ίδιος και χρεώνοντας ουσιαστικά την δική του κερδοφορία στις πλάτες ταμείων και εργαζομένων.
Περνάει πλέον τη κερδοφορία και την πραγμάτωση υπεραξίας, όχι μόνο από τη σφαίρα του φαρμάκου -αυτό που θα γίνει τώρα δηλαδή με το εμβόλιο που θα παράγουν οι μεγάλες εταιρίες – ή από τον ιατρικό εξοπλισμό και τα κάθε λογής αναλώσιμα υλικά, αλλά πλέον και από την ίδια τη παροχή της υπηρεσίας καταργώντας αυτό που είχε το κράτος πρόνοιας στη Δυτική Ευρώπη σε αντίθεση με την Αμερική.
Είναι ζωτικό για το κεφάλαιο (γι’ αυτό και ασκούνται αυτές οι πολιτικές) να κρατήσει αυτούς τους χώρους αναπαραγωγής του κέρδους και ειδικά στον τομέα υγείας, επειδή αφορά ανελαστική ανάγκη των ανθρώπων και ο πολίτης πληρώνει πολύ εύκολα για ζητήματα υγείας σε σχέση με άλλα αγαθά.
Επομένως για μια διαφορετική κοινωνική πορεία, αξιοποιώντας όλη αυτή την σημερινή αηδία του κόσμου απέναντι στον ιδιωτικό τομέα, είμαστε σε θέση να θέσουμε και το στρατηγικό ζήτημα της συνολικής κρατικοποίησης του τομέα.
Του Θοδωρή Ζδούκου, γιατρού ΕΣΥ και μέλους του ΚΙΑ Θεσσαλονίκης
Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας θα μπορούσε όπως έχει ειπωθεί ήδη από πολλούς να παίξει στην πανδημία έναν ιδιαίτερο ρόλο, αν βέβαια ήταν και αυτή επαρκώς στελεχωμένη. Τόσο για να κάνει τα τεστ, τα οποία όφειλαν να είναι δωρεάν και να μην τα πληρώνει ο κόσμος. Να υπάρχει ουσιαστικά για κάθε πληθυσμό περιφερειακού ιατρείου και όχι μόνο σε κέντρα υγείας όπως συμβαίνει στα δικά μας. Να υπάρχει, ένας χώρος όπου θα γίνονται οι λήψεις των τεστ από κατάλληλα εξοπλισμένο προσωπικό και κατάλληλα προστατευμένο με τα αντίστοιχα μέτρα ατομικής προστασίας. Έτσι θα μπορούσε να αποφευχθεί από νωρίς η διασπορά στη κοινότητα σε σημαντικό βαθμό. Αλλά φυσικά αν ήταν κατάλληλα στελεχωμένη η πρωτοβάθμια θα μπορούσε να κάνει και πολύ καλύτερη παρακολούθηση των περιστατικών, τόσο αυτών που προκύπτουν τώρα δηλαδή αυτών που αναγκαστικά γυρίζουν πιο πρώιμα πίσω και έχουν ανάγκες νοσηλείας και φροντίδας και όσο και αυτών της νοσηρότητας εκτός covid η οποία παραμελείται μέσα στις συνθήκες της κρίσης, αλλά και φυσικά για να παρακολουθούμε τους αρρώστους πριν πάνε στο νοσοκομείο για να αναγνωρίζουμε έγκαιρα το κρίσιμο στάδιο που ο άλλος αρχίζει να ρίχνει το οξυγόνο του και να κάνει τη δύσπνοια (γιατί ο covid-19 κάνει κάτι το τρομερό: ρίχνει το οξυγόνο στο αίμα χωρίς ο άλλος να αισθάνεται δύσπνοια πολλές φορές) και όταν τελικά στραβώνει είναι πριν τη διασωλήνωση και χάνεται, δεν προλαβαίνουμε να κάνουμε τίποτα. Άρα πρέπει έγκαιρα να αναγνωρίσεις αυτή την ιδιαιτερότητα που έχει και αυτό θέλει πολύ στενή παρακολούθηση.
Εμείς στo KY N. Μηχανιώνας ας πούμε κάναμε ένα πρωτόκολλο όπου τηλεφωνούμε καθημερινά στους αρρώστους που διαγιγνώσκουμε θετικούς, αλλά χωρίς να είναι για το νοσοκομείο, παρακολουθούμε την πορεία τους, αλλά καταλαβαίνετε πως όταν είμαστε λίγοι και τα περιστατικά γίνονται πάρα πολλά, αυτό πιά από ένα σημείο και πέρα γίνεται πρακτικά αδύνατο, όπως αντίστοιχα είναι τεχνικά αδύνατον να κάνει σοβαρή νοσηλεία ένας γιατρός με πενήντα αρρώστους (γι’ αυτούς οι οποίοι είναι βαριά με συνεχείς αιμοληψίες, παρακολούθηση του οξυγόνου, διεγερτική κατάσταση που οδηγεί να βγάζει την φλεβική του γραμμή, να πετάει τις συσκευές παροχής οξυγόνου κλπ.). Γι’ αυτό λοιπόν φωνάζουμε εδώ και μήνες, αλλά φωνάζαμε και πριν τη πανδημία γιατί υπάρχει και η άλλη νοσηρότητα, γιατί η κατάσταση δεν ήταν ιδανική πριν και χειροτέρευσε τώρα. Ήταν άσχημη πριν για τη πρόσβαση του κόσμου μαζικά σε ποιοτικές και αποτελεσματικές και με ανθρώπινο τρόπο δοσμένες υπηρεσίες υγείας, αλλά αυτό εκρήγνυται τώρα με τις συνθήκες της πανδημίας.
Είχαμε λοιπόν θυμίζω 6.000 οργανικά κενά σε γιατρούς πριν από την κρίση της πανδημίας και 20.000 με 25.000 σε νοσηλευτές, τραυματιοφορείς, πληρώματα ασθενοφόρων, οδηγούς, επισκέπτες υγείας κλπ. Ζητούσαμε λοιπόν να γίνουν αυτές οι μαζικές προσλήψεις, εννοείται μόνιμοι αφού καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες αυτοί οι άνθρωποι. Δεν υπάρχει πιο πάγιο και διαρκές από αυτό το πράγμα! Φυσικά αυτή η ανάγκη πολλαπλασιάζεται με τις τωρινές συνθήκες. Έτσι λοιπόν ουσιαστικά θέλουμε πολύ περισσότερο προσωπικό και από αυτό που ζητούσαμε πριν. Το δεύτερο είναι ότι απαιτούνταν ένας σχεδιασμός που τον επισημάναμε πολλοί άνθρωποι από τον Μάρτιο, ότι είναι άλλο πράγμα να δρας τελευταία στιγμή και σε συνθήκες απελπισίας και άλλο πράγμα να πάρεις έγκαιρα όλα τα μέτρα ούτως ώστε να αντιμετωπίσεις και όλες τις παραμέτρους της πανδημίας, που δεν τις ξέρουμε βέβαια από την αρχή καθότι είναι ένα καινούργιο φαινόμενο, αλλά και για όλη την υπόλοιπη νοσηρότητα για να μη καταλήξουμε στη λεγόμενη αποφεύξιμη θνησιμότητα και αναπηρία. Δηλαδή να έχουμε απώλειες που θα μπορούσαμε να έχουμε αποφύγει με ένα πιο οργανωμένο σύστημα.
Γι’ αυτό λέγαμε ότι η επίταξη του ιδιωτικού τομέα όπως και των στρατιωτικών νοσοκομείων και η τοποθέτηση τους σε ενιαίο κρατικό σχεδιασμό ήταν ζωτική ανάγκη να γίνει από νωρίς για διάφορους λόγους. Πρώτον για να έχεις οργανώσει όλα τα τμήματα και να έχεις εκπαιδεύσει το όποιο προσωπικό έχεις, για να μπορούν να ανταπεξέλθουν πραγματικά σε αυτό το νέο φαινόμενο. Δεύτερον, να μπορείς να έχεις προγραμματίσει τα οξυγόνα και τις ανάγκες σε όλα τα αναλώσιμα. Το Ιπποκράτειο για να καταλάβετε έχει σήμερα σε μια μέρα τόσες ανάγκες σε παροχή οξυγόνου όσες είχε πριν τη πανδημία σε ένα μήνα. Πολλές φορές πέφτει η παροχή και η πίεση στα ροόμετρα γιατί ακριβώς δεν μπορεί να ανανεωθεί με τον σωστό τρόπο από κάτω με τις μποτίλιες που πρέπει να γεμίζει συνεχώς και να ανανεώνει η τεχνική υπηρεσία. Υπάρχουν ένα σωρό πράγματα που θα έπρεπε να γίνουν έγκαιρα και με ετοιμότητα για διάφορα δυσμενή σενάρια.
Γι’ αυτό δεν ισχύει φυσικά η δήλωση Μητσοτάκη που έλεγε για πεταμένα λεφτά και του Πέτσα ότι η επίταξη θα γίνει μόνο τη τελευταία στιγμή και θα την κάνουμε τώρα. Τώρα, με τον τρόπο που την κάνουν και δεν συζητάω το ότι θα πληρώσουν στους ιδιώτες, δηλαδή δεν είναι επίταξη ουσιαστικά είναι πληρωμένη ενοικίαση που θα δούμε με τι τίμημα θα γίνει στο τέλος. Επίταξη σημαίνει δεσμεύω τις υποδομές του ιδιώτη επιχειρηματία, να το ξαναπούμε για να γίνει κατανοητό, του αφαιρώ πλήρως το διευθυντικό δικαίωμα που έχει στην επιχείρηση του, το αναλαμβάνει το κράτος με ότι αυτό σημαίνει σε προσωπικό που πρέπει να καταθέσει το κράτος (επιτρόπους, νέο διοικητικό συμβούλιο κλπ. ) και όλο το προσωπικό το υποχρεώνω να δουλέψει για τις ανάγκες της πανδημίας με μισθό δημόσιου τομέα. Αυτό σημαίνει επίταξη.
Όλα τα άλλα είναι άλλα πράγματα και βέβαια το λέω από τώρα, επειδή τέτοιες ανάγκες δεν αφορούν μόνο την πανδημία, μπορεί σήμερα να έχουμε εβδομήντα θανάτους την ημέρα και στο τέλος τον Απρίλιο ‘21 να φτάσουμε με πέντε χιλιάδες θανάτους. Να είναι δηλαδή τέτοιο το κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Και πόσες αναπηρίες θα δούμε, γιατί ξέρετε αυτοί οι άνθρωποι έχουν και πάρα πολλά προβλήματα μετά και ένα τεράστιο θέμα για τη στελέχωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας είναι το να αντιμετωπίσει και την ιδιαίτερη μετά-covid νοσηρότητα που αφορά τον covid (σύνδρομα νευρολογικά, μακροχρόνιας κόπωσης κλπ.) όπως έχουν καταγραφεί και από την εμπειρία άλλων χωρών. Επειδή όμως ακριβώς υπήρχε και το πρόβλημα από πριν, δηλαδή πολλοί άνθρωποι ειδικά των φτωχών λαϊκών στρωμάτων που δεν είχαν τη δυνατότητα να πληρώσουν τον ιδιωτικό τομέα δεν έβρισκαν απάντηση στο πρόβλημα τους έγκαιρα, αποτελεσματικά και ποιοτικά στο δημόσιο σύστημα υγείας, το θέμα του να υπάρχει πολύ πιο διευρυμένος ο δημόσιος τομέας ήταν υπαρκτό εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
Και το ερώτημα είναι: Όταν δίπλα υπάρχει ένας ιδιωτικός επιχειρηματικός τομέας και εμείς έχουμε ένα δημόσιο, είναι απλώς το αίτημα μας το δημόσιο να στελεχωθεί; Και το άλλο θα μένει να κάνει τι; Να μένει να κάνει εμπόριο δίπλα; Μα ξέρετε ο επιχειρηματικός τομέας ασκεί μονοπωλιακές πιέσεις και μόνο με την ύπαρξη του. Απομυζά στελέχη που τα πληρώνει επαρκώς, χειρουργούς και υψηλά εξειδικευμένο προσωπικό, τα απομυζά από το δημόσιο, τους δίνει υψηλό μισθό και τα παίρνει μετά από τον άρρωστο. Συν το κέρδος που έχει ο ιδιώτης επιχειρηματίας. Δηλαδή δεν είναι απάντηση η απλή ενίσχυση του ΕΣΥ μόνο και αυτό είναι μια μεγάλη σύγκρουση που είχαμε παλιότερα και εντός του Σύριζα όταν για πρώτη φορά θέσαμε το 2009 το ζήτημα της επίταξης στη θεματική υγείας. Εξηγούσαμε ότι επειδή το δημόσιο δεν μπορεί να δίνει λεφτά για τα πάντα και δεν υπάρχει κανένας λόγος να δώσει για να ξαναχτίσει νέα νοσοκομεία και κέντρα αποκατάστασης που δεν έχουμε ούτε ένα δημόσιο στη Θεσσαλονίκη ενώ έχουμε εφτά ιδιωτικά, δεν πρέπει ο κρατικός προϋπολογισμός σε μια περίοδο που του λείπουν τόσα πράγματα, να τριπλασιάσει ουσιαστικά τις δαπάνες του δημόσιου για να ανταπεξέλθει σε αυτές τις πραγματικές ανάγκες τις υγειονομικές. Οφείλει να κρατικοποιήσει τον επιχειρηματικό τομέα. Δηλαδή για μένα η επίταξη σήμερα που είναι αδήριτη ανάγκη, είναι και το πρώτο στάδιο για το πέρασμα στην απόλυτη κρατικοποίηση-κοινωνικοποίηση-εθνικοποίηση, όπως θέλετε πείτε το, δηλαδή την απώλεια και της ιδιοκτησίας των επιχειρηματιών πάνω στις δομές υγείας.
Όπως έγινε, βέβαια σε προχωρημένες κοινωνικές καταστάσεις όπως το νοσοκομείο Αρμάντο Χερέιρα στη Κούβα που ήταν μια τράπεζα που κρατικοποιήθηκε και μετατράπηκε σε νοσοκομείο. Λέω για την Κούβα τώρα γιατί είναι το ανάποδο παράδειγμα στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Η Κούβα με τον ίδιο πληθυσμό με εμάς, γύρω στα 10.000.000, και εμείς έχουμε 13.000 γιατρούς ως πραγματική δύναμη στο δημόσιο σύστημα υγείας ενώ η Κούβα έχει 60.000 (30.000 γενικούς γιατρούς στη πρωτοβάθμια, 30.000 στα νοσοκομεία της και τριπλάσιους έως και πενταπλάσιους νοσηλευτές απ’ ότι έχουμε εμείς). ΄Έχει 280.000 εργαζόμενους σταθερά από το 2000 και μετά στο υγειονομικό σύστημα, γι’ αυτό μπορεί να στέλνει και να βοηθάει και άλλες χώρες βέβαια, έχει τη δυνατότητα αυτή.
Λοιπόν, επιμένω ότι η επίταξη είναι η απάντηση στο σήμερα και είναι το άνοιγμα, και ειδικά για τη ριζοσπαστική αριστερά, είναι το στοιχείο του εναλλακτικού προγράμματος για μια κατεύθυνση σοσιαλιστικής προοπτικής στην Ελλάδα του 2020. Θέλω να πω πως ο ιδιωτικός τομέας, να ξέρουμε και για ποιόν ιδιωτικό τομέα μιλάμε, δεν είναι απλώς ένας τομέας στον οποίον ανοίγει κάποιος μια επιχείρηση και μέσα στις γνωστές νεοφιλελεύθερες συνθήκες κερδοφορεί. Ο ιδιωτικός τομέας όταν αναπτύχθηκε ξανά μετά το 1992 στην Ελλάδα, γιατί θυμίζω ότι ο πρώτος νόμος για το εθνικό σύστημα υγείας απαγόρευσε το 1983 την ίδρυση ιδιωτικών κλινικών και αυτό ξανά επιτράπηκε με την κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη το 1992 και μετά και υλοποιήθηκε με τα Διαβαλκανικά, τα Υγεία, τις Ευρωκλινικές κλπ και όλα αυτά που έχουμε στην πόλη, με τη κυβέρνηση Σημίτη από το 1996 και μετά και στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη αλλά και σε όλες τις άλλες μεγάλες πόλεις. Επίσης, είχε ήδη αναπτύξει στο ενδιάμεσο ένα τεράστιο στόλο από διαγνωστικά κέντρα που απομυζούσαν τα ταμεία, χρεώνοντας τις διάφορες διαγνωστικές εξετάσεις, αξονικές, μαγνητικές κλπ, που το κάνει και τώρα με τα τεστ covid, σε πάρα πολύ υψηλότερη τιμή από το πραγματικό κόστος.
Έτσι και μέσα από την καταλήστευση των ταμείων ασκούσε μια φοβερά παρασιτική πίεση πάνω στο δημοσιονομικό ζήτημα της χώρας, υπερκερδοφορώντας ο ίδιος και χρεώνοντας ουσιαστικά την δική του κερδοφορία στις πλάτες ταμείων και εργαζομένων. Λοιπόν, μιλάμε για έναν παρασιτικό ιδιωτικό τομέα, ασύδοτο κυριολεκτικά, που μόνο τη τριετία 2004-2007 είχε ποσοστό κερδοφορίας 134%, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Ήταν από τους πιο κερδοφόρους κλάδους της καπιταλιστικής ανάπτυξης, την μετά την ΟΝΕ εποχή και εδώ θέλω να τονίσω το εξής από την άποψη της πολιτικής οικονομίας της υγείας: η ιδιωτικοποίηση των συστημάτων και οι συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού που είναι μία εκδοχή της ιδιωτικοποίησης, όπως και η μερική ιδιωτικοποίηση του δημοσίου συστήματος μέσω των συνεργείων καθαριότητας, σίτισης, φύλαξης που περνούσανε στον ιδιωτικό τομέα, είχε να κάνει με το εξής: από τη μία μείωνε τις κρατικές κοινωνικές δαπάνες, παράλληλα με την μείωση της φορολογίας των πλούσιων και των επιχειρήσεων, δηλαδή το κεφάλαιο έδινε όλο και λιγότερα χρήματα για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης -και από την άλλη έδινε νέους χώρους κερδοφορίας στο ίδιο το κεφάλαιο. Αυτή είναι η ιδιωτικοποίηση.
Περνάει πλέον τη κερδοφορία και την πραγμάτωση υπεραξίας όχι μόνο από τη σφαίρα του φαρμάκου- αυτό που θα γίνει τώρα δηλαδή με το εμβόλιο που θα παράγουν οι μεγάλες εταιρίες και θα βγάλουν τα μαλλιοκέφαλα τους- ή από τον ιατρικό εξοπλισμό (τον αναπνευστήρα, το κρεβάτι της εντατικής όλα αυτά που παράγουν οι βιομηχανίες που είναι ιδιωτικές) και τα κάθε λογής αναλώσιμα υλικά, αλλά πλέον περνάει την κερδοφορία του και στην ίδια τη παροχή της υπηρεσίας καταργώντας αυτό που είχε το κράτος πρόνοιας στη Δυτική Ευρώπη σε αντίθεση με την Αμερική. Ότι τουλάχιστον από τη παροχή της περίθαλψης κερδοφορία δεν γινόταν και αυτή προσφέρονταν δωρεάν στον πληθυσμό. Πραγματώνονταν η τελική υπεραξία βέβαια αλλά κερδοφορία δεν γινόταν και από αυτό το σκέλος. Λοιπόν, είναι ζωτικό για το κεφάλαιο (γι’ αυτό και ασκούνται αυτές οι πολιτικές) να κρατήσει αυτούς τους ζωτικούς χώρους αναπαραγωγής του κέρδους και ειδικά στον τομέα υγείας επειδή αφορά ανελαστική ανάγκη των ανθρώπων, ο πολίτης τα «ακουμπάει» πολύ εύκολα για ζητήματα υγείας σε σχέση με άλλα αγαθά ας το πούμε έτσι.
Επομένως για μια πορεία διαφορετική κοινωνική αξιοποιώντας όλη αυτή την σημερινή αηδία του κόσμου απέναντι στον ιδιωτικό τομέα είμαστε σε θέση να θέσουμε και το στρατηγικό ζήτημα της συνολικής κρατικοποίησης του τομέα. Η μάχη θα είναι μακρόσυρτη ανεξάρτητα από το τι απώλειες θα έχουμε και πως θα βγούμε από την πανδημία και εάν το εμβόλιο θα είναι αποτελεσματικό ή όχι, γιατί και εδώ υπάρχουν τεράστια ερωτήματα, μια μετάλλαξη του ιού μπορεί να αχρηστεύσει το εμβόλιο πάνω που θα έχει παραχθεί και θα είναι έτοιμο να χορηγηθεί. Δεν ξέρουμε τελικά στη πράξη πόσο αποτελεσματικό θα είναι ανεξάρτητα από αυτά που λένε. Δεν ξέρουμε πόσοι θα προλάβουν να εμβολιαστούν διότι και εδώ παίζεται ένα παιχνίδι μέσα στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα -ισχυρές χώρες θα παραλάβουν σαφώς πιο γρήγορα το εμβόλιο από τις υπόλοιπες παρά τα όσα ακούγονται για διαπραγματεύσεις εντός της Ε.Ε.
Επίσης να θυμίσω ότι στη Γερμανία που ελέγχει το παιχνίδι ακόμα, είναι η μόνη χώρα στην Ε.Ε. που δεν έχει τέτοιο αριθμό θανάτων και κρουσμάτων σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μόλις σήμερα πληροφορήθηκα, γιατί μιλάμε για σχεδιασμό άλλων χωρών, παρόλο που διέθετε πενταπλάσιο ανά 1.000.000 πληθυσμού αριθμό κρεβατιών στις ΜΕΘ, τα αύξησε από την άνοιξη μέχρι τώρα κατά 13.000 κρεβάτια. Από 25.000 κρεβάτια εντατικής που είχε όλη η Γερμανία τα πήγε στα 38.000. Δηλαδή κοιτάξτε πως παίζουν οι χώρες που έχουν ένα σοβαρό σχεδιασμό εντός του καπιταλιστικού πλαισίου και πως οι ξεφτίλες οι δικοί μας, το τι κάνουν το παρακολουθείται καθημερινά για να ξέρουμε και τι μας περιμένει. Αυτές οι χώρες εννοείται, σαν τη Γερμανία στη μετά covid εποχή με τη διαλυμένη οικονομία, με την φτωχοποίηση του πληθυσμού, πέρα από όλα τα άλλα προβλήματα που θα αντιμετωπίζουμε θα έχουμε και αυτόν τον ανταγωνισμό εντός της Ε.Ε. στον οποίο θα είμαστε σε πολύ χειρότερη μοίρα ακριβώς λόγω του ότι αυτοί θα έχουν κρατήσει την οικονομία τους πολύ περισσότερο από τη δική μας με τα συνεχή lockdown κλπ.
*Βάσει της εισήγησης του Θοδωρή Ζδούκου στην κοινή εκδήλωση του δημοτικού σχήματος «Η Πόλη Ανάποδα» και της καμπάνιας «Καμιά μόνη -Κανένας μόνος στην Πανδημία»
