Του Γιάννη Γκλαρνέτατζη
Ο Κάρλος Φουέντες αναφέρει πως ο Μεξικανός δικτάτορας Πορφίριο Ντιάζ (αυτός που ανέτρεψε η μεξικανική επανάσταση του 1910 των Ζαπάτα και Βίλα) είχε κάποτε δηλώσει: «Καημένο Μεξικό, τόσο μακριά από τον Θεό, τόσο κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες». Αυτή η ρήση μπορεί γενικά να επεκταθεί σ’ όλη τη Λατινική Αμερική, που ιστορικά έχει αποτελέσει την πίσω αυλή των ΗΠΑ. Σχετίζεται όμως και με την παρούσα κατάσταση της εξάπλωσης της πανδημίας, καθώς, ενώ ακόμη στις ΗΠΑ υπάρχουν μεγάλοι αριθμοί νέων κρουσμάτων και θυμάτων, το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται τις τελευταίες εβδομάδες σε πολλές χώρες της υπόλοιπης αμερικανικής ηπείρου. Βέβαια δεν φταίει μόνο η Αμερική και ο Τραμπ, καθώς παρομοίων ιδεών ηγεσίες συναντάμε στις χώρες στις οποίες αναφερόμαστε (π.χ. ο Μπολσονάρο στη Βραζιλία), όμως η γειτνίαση και οι πολλές επαφές κάθε είδους μεταξύ αυτών των χωρών και των ΗΠΑ θεωρούμε ότι συνεισφέρουν στην ανησυχητική αυτή κατάσταση.
Σ’ αυτά τα άρθρα περιγράφουμε την εξέλιξη της επιδημίας στις πενήντα χώρες (πενήντα μία για την ακρίβεια) που είχαν τα περισσότερα κρούσματα την 31η Μαΐου, εξετάζοντάς τες κατά δεκάδες και κατά δεκαήμερο ξεκινώντας από τις 2 Απριλίου (με εξαίρεση το τελευταίο διάστημα που είναι εννιά ημέρες). Όπως φαίνεται στα διαγράμματα, οι καμπύλες των περισσότερων δυτικοευρωπαϊκών χωρών, όπου υπάρχουν και τα πιο πολλά θύματα, παρουσιάζουν παραβολικές τροχιές που τείνουν προς κάποια ασύμπτωτη, ενώ αυτές των λατινοαμερικανικών χώρων (όπως και κάποιων άλλων, κυρίως ασιατικών) έχουν υπερβολικές τροχιές. Αν δεν καταλάβατε τα γεωμετρικά σχόλια, μην ανησυχείτε, θα τα δείτε στα διαγράμματα. Αυτό που διακρίνει τις χώρες της Λατινικής Αμερικής απ’ αυτές της Ασίας (όπου παρατηρείται μεγάλη αύξηση κρουσμάτων στην Αραβική χερσόνησο και την ινδική υποήπειρο) ή τη Ρωσία είναι ότι αυξάνονται εκθετικά τόσο τα κρούσματα όσο και τα θύματα. Επίσης, αρχίζουν να αυξάνονται σχετικά γρήγορα οι αριθμοί κρουσμάτων και θυμάτων και σε κάποιες αφρικανικές χώρες, που ίσως αποτελέσουν το μεθεπόμενο επίκεντρο της πανδημίας. Εν γένει φαίνεται πως η αρρώστια πλέον αναπτύσσεται σε πιο τροπικά κλίματα και πιο φτωχές χώρες.
Όμως ένα στοιχείο που έχει ιδιαίτερη σημασία και για την Ελλάδα είναι πως πολλές απ’ αυτές τις χώρες που θα δούμε είχαν ελάχιστα κρούσματα πριν από δύο ή έναν μήνα, οπότε οι κάτοικοί τους (και οι κυβερνήσεις τους) θα μπορούσαν να σκεφτούν ότι την είχαν σκαπουλάρει!
Οι πρώτες δέκα χώρες σε αριθμό κρουσμάτων είναι οι ΗΠΑ, η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, η Ινδία, η Γαλλία, η Γερμανία και το Περού.
Α) Κρούσματα
Διάγραμμα 1: Αριθμός κρουσμάτων της πρώτης δεκάδας χωρών
Φαίνεται ξεκάθαρα η σχεδόν ευθεία γραμμή των ΗΠΑ, που σημαίνει μια περίπου γραμμική αύξηση. Όμως επειδή η διαφορά με τις άλλες χώρες είναι μεγάλη, οι γραμμές τους μπλέκονται και δεν πολυφαίνονται, παρά μόνο στο τέλος ξεχωρίζουν κάπως οι καμπύλες της Βραζιλίας και της Ρωσίας. Γι’ αυτό στο επόμενο διάγραμμα αφαιρούμε τις ΗΠΑ, για να δούμε πιο καθαρά την πορεία των άλλων χωρών.
Διάγραμμα 2: Αριθμός κρουσμάτων της πρώτη δεκάδας χωρών εκτός των ΗΠΑ
Βλέπουμε λοιπόν τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία και Γερμανία), που μέχρις τις αρχές Μαΐου ξεπερνούσαν σαφώς τις υπόλοιπες χώρες, να ακολουθούν παραβολική τροχιά, δηλαδή ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνει με αργό ρυθμό από τα μέσα του προηγούμενου μήνα. Ακόμη και η βρετανική γραμμή, που μοιάζει περισσότερο με ευθεία, προς το τέλος κάμπτεται και αποκτά χαρακτηριστικά παραβολής. Αντίθετα, υπερβολική τροχιά (δηλαδή αργή άνοδο αρχικά αλλά απότομη από τη μέση και μετά) παρουσιάζουν οι καμπύλες των άλλων τεσσάρων χωρών. Και το σημαντικό είναι ότι και οι τέσσερις αυτές χώρες πριν από δύο μήνες είχαν μηδαμινό αριθμό κρουσμάτων. Χειρότερη είναι η πορεία της Βραζιλίας, που έχει πια ξεπεράσει το μισό εκατομμύριο κρούσματα, ενώ η γραμμή της Ρωσίας παρουσιάζει κάποια κάμψη και τείνει να μεταβληθεί σε ευθεία από υπερβολή, έχοντας ωστόσο υπερβεί τις 400.000. Η Ινδία έχει φθάσει και ξεπεράσει Γαλλία και Γερμανία, ενώ με μικρή απόκλιση ακολουθεί το Περού.
Αν τώρα διαιρέσουμε τον αριθμό των κρουσμάτων διά τον πληθυσμό αυτών των χωρών στις 31 Μαΐου, προκύπτει το επόμενο διάγραμμα.
Διάγραμμα 3: Αριθμός κρουσμάτων ανά εκατομμύριο πληθυσμού της πρώτης δεκάδας χωρών στις 31.5
Αναλογικά λοιπόν με τον πληθυσμό, τα περισσότερα κρούσματα έχει η Ισπανία (9η παγκοσμίως), ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ (11ες), το Περού (17ο), το Ηνωμένο Βασίλειο (19ο), την Ιταλία (21η), τη Γαλλία (33η), τη Ρωσία (34η), τη Βραζιλία (38η) και τη Γερμανία (45η), ενώ η Ινδία έχει πολύ λίγα κρούσματα σε σχέση με τον πληθυσμό της (144η παγκοσμίως). Αυτή είναι και η μόνη από τις χώρες που εξετάζουμε η οποία βρίσκεται κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο θυμάτων ανά εκατομμύριο πληθυσμού, που είναι 803.
Β) Θύματα
Διάγραμμα 4: Αριθμός θυμάτων της πρώτης δεκάδας χωρών
Και πάλι η καμπύλη των ΗΠΑ ξεχωρίζει, με τον τραγικό απολογισμό των θυμάτων να ξεπερνά τις 100.000, αν και προς το τέλος κάμπτεται και από σχεδόν ευθεία αποκτά χαρακτηριστικά παραβολής. Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε καλύτερα την πορεία των υπόλοιπων χωρών.
Διάγραμμα 5: Αριθμός θυμάτων της πρώτης δεκάδας χωρών εκτός των ΗΠΑ
Οι καμπύλες των θυμάτων μοιάζουν με αυτές των κρουσμάτων. Δηλαδή οι δυτικοευρωπαϊκές είναι και πάλι παραβολές, με τη βρετανική να μεταβάλλεται ξανά από ευθεία σε παραβολή, καθώς πλησιάζει τις 40.000. Βέβαια, πρέπει να σημειώσουμε την πορεία της Γερμανίας, που διατηρεί πολύ χαμηλά τον αριθμό των θανάτων σχετικά με τις υπόλοιπες χώρες της Δυτικής Ευρώπης με μεγάλο αριθμό κρουσμάτων. Να πούμε ότι κάποια στιγμή η Ισπανία αναθεώρησε προς τα κάτω τον αριθμό των νεκρών από τον κορονοϊό, γι’ αυτό εμφανίζεται το παράδοξο η τελευταία τιμή να είναι μικρότερη της προηγούμενης. Από τις άλλες χώρες ξεχωρίζει η ραγδαία αύξηση των θυμάτων στη Βραζιλία, που είναι ήδη στην τέταρτη θέση παγκοσμίως. Παραβολικές τείνουν να γίνουν και οι καμπύλες των υπόλοιπων τριών χωρών, με τη Ρωσία να βρίσκεται στα ίδια επίπεδα σε θύματα με Ινδία και Περού, ενώ σε αριθμό κρουσμάτων είναι στα επίπεδα της Βραζιλίας.
Διάγραμμα 6: Αριθμός θυμάτων ανά εκατομμύριο πληθυσμού της πρώτης δεκάδας χωρών στις 31.5
Στους νεκρούς αναλογικά με τον πληθυσμό, στις πρώτες θέσεις βρίσκονται τέσσερις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, η Ισπανία (4η παγκοσμίως), το Ηνωμένο Βασίλειο (5ο), η Ιταλία (6η) και η Γαλλία (7η). Ακολουθούν οι ΗΠΑ (12ες), ενώ αρκετά παρακάτω είναι σχεδόν μαζί η Βραζιλία (21η) και το Περού (23ο). Στην αμέσως επόμενη θέση παγκοσμίως, 24η βρίσκεται η Γερμανία, ενώ πολύ πιο χαμηλά είναι η Ρωσία (51η) και η Ινδία (120ή). Ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι 47,9 θύματα ανά εκατομμύριο πληθυσμού και οι δύο τελευταίες χώρες βρίσκονται σαφώς χαμηλότερά του.
Αν αντί με τον πληθυσμό διαιρέσουμε τον αριθμό των θυμάτων με τον αριθμό των κρουσμάτων, προκύπτει ο δείκτης θνητότητας κατά χώρα.
Διάγραμμα 7: Θνητότητα (θύματα / κρούσματα) της πρώτης δεκάδας χωρών στις 31.5
Βλέπουμε ότι Γαλλία, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο έχουν πολύ υψηλούς δείκτες, ακολουθούμενες από την Ισπανία. Οι ΗΠΑ και η Βραζιλία βρίσκονται λίγο κάτω από τον παγκόσμιο δείκτη θνητότητας, που είναι στο 6%. Μία ποσοστιαία μονάδα παρακάτω είναι η Γερμανία (που και πάλι ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες δυτικοευρωπαϊκές χώρες). Άλλες δύο μονάδες πιο χαμηλά έχουμε την Ινδία και το Περού και λίγο πάνω από τη μονάδα βρίσκεται η Ρωσία.
Γ) Τεστ
Θα δούμε τώρα τους αριθμούς σχετικά με τα διαγνωστικά τεστ που έχουν κάνει αυτές οι χώρες.
Διάγραμμα 8: Συνολικός αριθμός τεστ της πρώτης δεκάδας χωρών στις 31.5
Τα δέκα εκατομμύρια τεστ ξεπερνούν οι ΗΠΑ και η Ρωσία, ενώ λίγο πάνω ή λίγο κάτω από το τέσσερα εκατομμύρια είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία, η Ιταλία και η Ινδία. Πάνω από ένα εκατομμύριο τεστ έχουν κάνει η Γαλλία και το Περού και λίγα λιγότερα η Βραζιλία.
Διάγραμμα 9: Αριθμός τεστ ανά εκατομμύριο πληθυσμού της πρώτης δεκάδας χωρών στις 31.5
Αναλογικά με τον πληθυσμό περισσότερα τεστ έχει κάνει η Ισπανία (16η παγκοσμίως), ενώ και πάλι δεύτερη είναι η Ρωσία (20ή παγκοσμίως). Σε μικρή απόσταση μεταξύ τους έχουμε την Ιταλία (23η) και το Ηνωμένο Βασίλειο (24ο), ενώ στην πέμπτη θέση είναι οι ΗΠΑ (34ες). Παρακάτω βρίσκεται η Γερμανία (37η), το Περού (48ο) και η Γαλλία (65η). Πολύ μικρός είναι ο αριθμός των τεστ ανά εκατομμύριο πληθυσμού για τη Βραζιλία (124η) και την Ινδία (141η).
Διάγραμμα 10: Αριθμός τεστ ανά κρούσμα της πρώτης δεκάδας χωρών στις 31.5
Κι ερχόμαστε στον δείκτη που η τηλεόραση του ΣΚΑΪ, ψευδώς, ανέφερε ότι η Ελλάδα είναι πρώτη, πράγμα που στη συνέχεια αναμετέδωσε το υπουργείο Υγείας! Για περισσότερα: https://new.infolibre.gr/2020/05/13/propagandistiki-statistiki-apo-kyvernisi-kai-systimika-mme/. Η αξία αυτού του δείκτη έγκειται στο ότι μας λέει πόσο ευρέως γίνονται τυχαία τεστ στον πληθυσμό και όχι σε όσους έχουν συμπτώματα της ασθένειας και φθάνουν στα νοσοκομεία, και πρέπει να «διαβάζεται» συνδυαστικά με τον προηγούμενο (αριθμός τεστ ανά εκατομμύριο πληθυσμού). Εδώ λοιπόν ξεχωρίζουν η Ρωσία, η Γερμανία και η Ινδία, με τις δύο πρώτες να ξεπερνούν και την τρίτη να φθάνει τα 20 τεστ ανά κρούσμα. Γύρω στα 15 βρίσκονται Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ισπανία. Σχεδόν 10 είναι τα τεστ στις ΗΠΑ, ενώ χαμηλότερα βρίσκονται Γαλλία και Περού, με τελευταία –και πάλι– τη Βραζιλία, που έχει λιγότερο από το ένα δέκατο των τριών πρώτων χωρών.
Δ) Συμπερασματικά
Πλησιάζοντας τα δύο εκατομμύρια κρούσματα και ξεπερνώντας τις εκατό χιλιάδες θύματα, η πιο ισχυρή χώρα στον κόσμο αποδεικνύεται τραγικά ανίσχυρη να εξασφαλίσει τη ζωή και την υγεία των κατοίκων της. Είναι πράγματι παταγώδης η αποτυχία της κυβέρνησης Τραμπ, ενώ την ίδια στιγμή η εξουσία στις ΗΠΑ κάνει επίδειξη ρατσισμού και αυταρχισμού. Και βέβαια η επιδημία έχει πολύ δρόμο ακόμα σ’ αυτή τη χώρα, παρόλο που φαίνεται να υπάρχει κάμψη στους ρυθμούς της.
Μάλλον όμως τον Τραμπ ξεπερνά η αποτυχία (ή αδιαφορία) του Μπολσονάρο, καθώς η Βραζιλία είναι πια δεύτερη σε κρούσματα στον κόσμο ξεπερνώντας το μισό εκατομμύριο κρούσματα και πλησιάζοντας τους τριάντα χιλιάδες νεκρούς. Και είναι μεγαλύτερες οι ευθύνες της βραζιλιάνικης κυβέρνησης, καθώς η κορύφωση έρχεται δύο μήνες μετά τη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Ξεκάθαρο χαρακτηριστικό της βραζιλιάνικης περίπτωσης, ο εξαιρετικά χαμηλός αριθμός τεστ, τόσο συνολικά όσο και ανά εκατομμύριο πληθυσμού και ανά κρούσμα. Σε όλες τις περιπτώσεις βρίσκεται στην τελευταία (ή, αναλογικά με τον πληθυσμό, στην προτελευταία) θέση, μακράν των υπολοίπων.
Η Ρωσία παρουσιάζει μια μεγάλη αύξηση κρουσμάτων αλλά μια πολύ μικρή θυμάτων, ενώ έχει διεξαγάγει πολύ μεγάλο αριθμό διαγνωστικών τεστ (πρώτη ανά κρούσμα, δεύτερη ανά εκατομμύριο πληθυσμού). Το ερώτημα είναι πόσο μπορεί να συνεχιστεί μια κατάσταση όπου η αύξηση των κρουσμάτων θα έχει τόσο πολύ διαφορετικό ρυθμό από την αύξηση των θυμάτων και αν θα αλλάξει προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο.
Οι δυτικοευρωπαϊκές χώρες παρουσιάζουν τώρα κάμψη τόσο στα κρούσματα όσο και στα θύματα, αλλά παραμένουν στις υψηλότερες θέσεις αναλογικά με τον πληθυσμό, καθώς και στη θνητότητα. Για τη Δυτική Ευρώπη έχουμε γράψει παλιότερα: https://new.infolibre.gr/2020/05/02/yparchei-dytikoeyropaiko-kako-paradeigma-stin-exelixi-tis-pandimias/ Μεταξύ αυτών που βρίσκονται στην πρώτη δεκάδα το χειρότερο παράδειγμα είναι το βρετανικό, καθώς η χώρα αυτή είναι δεύτερη σε συνολικό αριθμό θυμάτων, αλλά και πολύ υψηλά σε θύματα ανά εκατομμύριο κατοίκων και στον δείκτη θνητότητας, ενώ οι καμπύλες της εξακολουθούν να αυξάνονται αρκετά πιο γρήγορα απ’ όλες τις υπόλοιπες δυτικοευρωπαϊκές. Ισπανία, Ιταλία και Γαλλία παρουσιάζουν παρόμοιες καμπύλες αύξησης κρουσμάτων και θυμάτων, με την πρώτη να βρίσκεται ψηλότερα τόσο στον αριθμό κρουσμάτων όσο και σ’ αυτόν των θυμάτων αναλογικά με τον πληθυσμό, αλλά λίγο χαμηλότερα από τις άλλες δύο στη θνητότητα, ενώ η τελευταία παρουσιάζει τον μεγαλύτερο δείκτη θνητότητας (πάνω από 15%) και έχει κάνει πολύ λίγα διαγνωστικά τεστ (σ’ όλες τις σχετικές κατηγορίες βρίσκεται στη προπροτελευταία θέση, πολύ πίσω από την υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη).
Από την άλλη, η Γερμανία αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα μεταξύ αυτών των χωρών της Δυτικής Ευρώπης, καθώς έχει διατηρήσει σχετικά χαμηλά τον αριθμό των κρουσμάτων και ακόμη χαμηλότερα τον αριθμό των θυμάτων (τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και αναλογικά με τον πληθυσμό). Επίσης έχει υψηλό αριθμό τεστ ανά εκατομμύριο πληθυσμού και κυρίως ανά κρούσμα.
Η Ινδία αποτελεί το μεγαλύτερο αίνιγμα. Αν κι έχει μικρό αριθμό κρουσμάτων και θυμάτων αναλογικά με τον τεράστιο πληθυσμό της, ο ρυθμός αύξησης και των δύο έχει ξεκινήσει να ανεβαίνει, όπως συμβαίνει και σ’ άλλες χώρες της Νότιας Ασίας. Αν συνεχιστεί αυτό, τα πράγματα θα είναι πολύ άσχημα για μια εξαιρετικά φτωχή και πυκνοκατοικημένη χώρα.
Τέλος, το Περού μπήκε στην πρώτη δεκάδα ακριβώς την τελευταία μέρα ξεπερνώντας την Τουρκία, παρουσιάζει ψηλούς ρυθμούς αύξησης, μεγάλο αριθμό κρουσμάτων ανά εκατομμύριο και λίγα τεστ συνολικά και ανά κρούσμα. Αποτελεί κι αυτό στοιχείο της άσχημης κατάστασης στη Λατινική Αμερική.
