Με την πανδημία του κορονοϊού οι πολίτες σε όλο τον κόσμο συνειδητοποιούν όσο ποτέ άλλοτε την αναγκαιότητα ύπαρξης οργανωμένου δημόσιου συστήματος υγείας με επαρκή εξοπλισμό, πλήρεις υποδομές και εγκαταστάσεις, αλλά κυρίως στελεχωμένο με ικανό αριθμό εξειδικευμένου προσωπικού. Εκτός από τη σωματική υγεία των πολιτών, που οφείλεται να προστατεύεται από ένα καλά οργανωμένο σύστημα υγείας, σήμερα μπαίνει στο μικροσκόπιο των ερευνών και η ψυχική υγεία των πολιτών, που πλήττεται σημαντικά σε περιόδους κρίσης. Και μάλιστα φαίνεται πως όλο και περισσότεροι ερευνητές στέκονται σε αυτό το πεδίο αναγνωρίζοντάς το ως κομβικό, άξιο προσοχής και παρατήρησης, αφού εξάλλου η υγεία μας συνολικά ξεκινά από την καλή και θετική στάση μας στη ζωή, άρα από τη βέλτιστή μας κατάσταση σε ψυχικό επίπεδο. Αν ανατρέξουμε σε προηγούμενες περιόδους κρίσεων και φυσικές καταστροφές παγκοσμίως, θα συμπεράνουμε κρίνοντας από τις δυσμενείς επιπτώσεις τους στην ψυχική υγεία των πολιτών πως οι παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν στο σύγχρονο δημόσιο σύστημα υγείας με κεντρικό άξονα την ψυχική υγεία είναι πολλές και ότι είμαστε ήδη πολύ πίσω. Πρέπει να γίνουν σημαντικά βήματα και να δοθεί σημαντική ώθηση για την ίδρυση και ενίσχυση δομών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, τη στελέχωση του ευρύτερου δημόσιου τομέα (σχολείων, νοσοκομείων κλπ.) από αντίστοιχες ειδικότητες. Επίσης το σημαντικότερο είναι να γαλουχηθεί και να στηθεί η ίδια η κουλτούρα των κοινωνιών πάνω σε αξίες που ενισχύουν τη συλλογικότητα, την αλληλεγγύη, την αλληλοβοήθεια, την πολυπολιτισμικότητα, τη συνεργασία και τον ανθρωπισμό.
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, οι περισσότεροι άνθρωποι είναι εξαιρετικά ανθεκτικοί στην αντιμετώπιση του ψυχολογικού τραύματος και οι ψυχολογικές διαταραχές ως αποτέλεσμα καταστροφών μεγάλης κλίμακας δεν φθάνουν συνήθως σε επιδημικές διαστάσεις. Ωστόσο, ένα ορισμένο ποσοστό πληθυσμού θα υποστεί τις ψυχολογικές επιπτώσεις από ένα τέτοιο τραυματικό γεγονός. Συχνά οι άνθρωποι που ήδη βιώνουν άγχος στη ζωή τους, ή που υπέστησαν ψυχολογικό τραύμα ή απώλεια νωρίτερα, θα κινδυνεύουν περισσότερο από μια ψυχική διαταραχή μετά την εκδήλωση ενός καταστροφικού γεγονότος.
Σύμφωνα με μελέτη του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, διαπιστώνεται πως ένα χρόνο μετά από μια φυσική καταστροφή το 30%-40% των ενηλίκων που έχουν επηρεαστεί άμεσα από το γεγονός μπορεί να πάσχουν από μετατραυματική ψυχική διαταραχή. Επιπλέον, 10%-20% των εργαζομένων διάσωσης και 5%-10% του γενικού πληθυσμού μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα διαταραχής, όπως αναδρομές και επαναλαμβανόμενους εφιάλτες, ενοχές επιβίωσης ή τύψεις για τους ίδιους που σώθηκαν και για άλλους που δεν τα κατάφεραν, καθώς και υπερ-επαγρύπνηση. Από την ίδια μελέτη, που εξέτασε τις συνέπειες καταστροφών μεταξύ των οποίων και της 11ης Σεπτεμβρίου, διαπιστώνεται επίσης ότι οι πιο κρίσιμοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη της μετατραυματικής ψυχικής διαταραχής (PTSD) ήταν η έκταση της έκθεσης στο γεγονός καθώς και η θέση στο πεδίο της καταστροφής. Η έκθεση του Μίσιγκαν έδειξε επίσης ότι οι γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για PTSD από ό,τι οι άνδρες. Επίσης, υψηλότερο βαθμό κινδύνου αντιμετωπίζουν άτομα με ιστορικό ψυχικής νόσου και άτομα που υπήρξαν και πριν θύματα φυσικών καταστροφών ή είχαν υποστεί άλλα τραυματικά γεγονότα και σημαντικό στρες στη ζωή τους.
Είναι σημαντικό να ανατρέξουμε σε έρευνες που αφορούν σε προηγούμενες καταστροφές και περιπτώσεις κρίσεων παγκοσμίως για να εξετάσουμε τις ψυχολογικές συνέπειες στις ζωές των ανθρώπων. Να διαπιστώσουμε τι πρέπει να κρατήσουμε σήμερα -εκτός από την ψυχραιμία μας- σαν μάθημα από αυτές. Ένα πάντως μοιάζει σίγουρο, πως το πεδίο της κοινωνικής ψυχολογίας έχει πολλά χρόνια μελέτης κι έρευνας για να αναδείξει τις κρυμμένες πτυχές και συνέπειες και αυτής της πανανθρώπινης τραγωδίας, της πανδημίας του Covid -19.
Πυρηνική καταστροφή στη Φουκουσίμα
Οι Ιάπωνες ιστορικά έχουν γνωρίσει ποικίλες καταστροφές, όπως σεισμούς, τυφώνες και τσουνάμι, αντιμετωπίζοντάς τες με αρκετές δυσκολίες και τελικά ξεπερνώντας τες έπειτα από μεγάλη προσπάθεια. Αν και ο τεράστιος σεισμός της Ανατολικής Ιαπωνίας και το τσουνάμι που συνέβη στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας ήταν μια μεγάλη καταστροφή, η επίδραση του πυρηνικού ατυχήματος που ακολούθησε αποδείχτηκε ακόμη πιο καταστροφική για την ψυχική υγεία των κατοίκων.
Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ φυσικών και άλλων καταστροφών (π.χ. πυρηνικών), που σχετίζονται με τις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις από την απώλεια ανθρώπων και υλικών, την ψυχολογική αποδοχή, τη συνοχή της κοινότητας, το στιγματισμό, την επιρροή των μέσων ενημέρωσης. Ο αντίκτυπος της πυρηνικής καταστροφής στη Φουκουσίμα ήταν σε μεγάλο βαθμό μη ορατός, γεγονός που δυσχέρανε να διευκρινιστεί το όριο μεταξύ κατεστραμμένης και μη κατεστραμμένης περιοχής. Επίσης, δεδομένου ότι οι εκρήξεις σημειώθηκαν στο πυρηνικό εργοστάσιο Fukushima Daiichi (FDNPP) μετά το τεράστιο τσουνάμι του Μαρτίου 2011, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την τρέχουσα κατάσταση στην πόλη της Φουκουσίμα. Πάνω από 100.000 άτομα εκκένωσαν την περιοχή, είτε οικειοθελώς είτε ακούσια, για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Η καταστροφή της Φουκουσίμα έχει αρκετά μοναδικά χαρακτηριστικά σε σύγκριση με άλλες φυσικές καταστροφές.
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, θεωρείται πως οι φυσικές καταστροφές είναι ψυχολογικά πιο αποδεκτές. Σε αντίθεση με τις φυσικές καταστροφές, οι επιπτώσεις ενός πυρηνικού ατυχήματος είναι αδιανόητες, επίμονες και διαρκείς, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε συνεχή φόβο για την εμφάνιση ή την έκθεση σε ακτινοβολία μεταξύ των ανθρώπων που ζουν μέσα και γύρω από την πληγείσα περιοχή. Ακόμη, στις πυρηνικές καταστροφές ο αριθμός των ανθρώπινων απωλειών είναι ασαφής.
Το ασαφές νούμερο των ανθρώπινων απωλειών, η πρόχειρα οργανωμένη διαδικασία ανακούφισης των πληγέντων με μη άμεσα και ορατά αποτελέσματα, η αβεβαιότητα και η σύγχυση σε σχέση με τις πληροφορίες, καθώς και η δυσπιστία προς τις αρχές και τους διάφορους εμπειρογνώμονες, ήταν επίσης βασικοί παράγοντες που συνετέλεσαν ώστε οι κάτοικοι της Φουκουσίμα να βιώσουν εμπειρία έντονου άγχους, που προκάλεσε πολλαπλά προβλήματα ψυχικής υγείας (π.χ., κατάθλιψη, μετατραυματικές διαταραχές και κατάχρηση αλκοόλ). Επιπλέον, εκτός από τα ψυχικά προβλήματα, οι κάτοικοι της Φουκουσίμα που εκκένωσαν την περιοχή ή μεταφέρθηκαν σε άλλους νομούς έπρεπε να αντέξουν και το δημόσιο και ατομικό στίγμα. Συχνά αντιμετώπιζαν το στιγματισμό και το ρατσισμό λόγω των επιπτώσεων της ακτινοβολίας από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο σε σχέση με το γάμο, την αναπαραγωγή, ή τις αποζημιώσεις. Πολλοί άνθρωποι φαίνεται να επηρεάζονταν σε μεγάλο βαθμό από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, συχνά υπομένοντας αβάσιμες φήμες κι επίσης το στιγματισμό. Συγκεκριμένα, η μεγάλη φοβία κινδύνου σχετικά με τις γενετικές επιδράσεις της ακτινοβολίας συσχετίστηκαν με συμπτώματα κατάθλιψης μεταξύ των εκτοπισμένων.
Επιπλέον, σημαντική ψυχική εξουθένωση και διάφορα είδη καταθλιπτικών συμπτωμάτων έχουν καταγραφεί μεταξύ των εργαζομένων διάσωσης και προσωπικού υγείας στη Φουκουσίμα, που επίσης χρειάστηκαν εντατική περίθαλψη και θεραπεία.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα των ερευνών, οι μετατραυματικές ψυχικές διαταραχές των κατοίκων σε συνδυασμό με τις ψυχοκοινωνικές αντιδράσεις και τη χρόνια ανησυχία αποδείχτηκαν ότι οδήγησαν και σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως την κατάχρηση αλκοόλ αλλά και την αυτοκτονία.
Ο τυφώνας Κατρίνα
Στα τέλη Αυγούστου 2005, ο τυφώνας «Κατρίνα» χτύπησε τις ακτές του Κόλπου του Μεξικού στις ΗΠΑ προκαλώντας τεράστιες απώλειες, ενώ καταστράφηκαν ολόκληρες κοινότητες. Το πέρασμα του τυφώνα «Κατρίνα» αναγνωρίζεται ως μία από τις χειρότερες φυσικές καταστροφές που χτύπησαν ποτέ τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Η μεγάλη καταιγίδα και τα επακόλουθά της μετατόπισαν περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους, κυρίως Αφροαμερικανούς, και αποκάλυψαν ζητήματα ετοιμότητας για τέτοιου είδους καταστροφές σχετιζόμενα με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, τη φυλή των πολιτών κλπ. Σύντομα άρχισαν να διερευνώνται οι ψυχολογικές συνέπειες αυτής της καταστροφής στη ζωή των πολιτών που επλήγησαν. Τα θύματα των καταστροφών συχνά αντιμετώπιζαν τραύμα που οδήγησε σε ψυχολογικές διαταραχές όπως μετατραυματική διαταραχή άγχους, κατάθλιψη και κατάχρηση ουσιών. Η «Κατρίνα» με τα επακόλουθά της αποτελείωσε ολόκληρες κοινότητες που ήταν ιδιαίτερα ευάλωτες σε ψυχολογικές διαταραχές, όχι μόνο λόγω του συνεχιζόμενου στρες από το φυσικό γεγονός αλλά και λόγω των καθημερινών δυσκολιών που ζούσαν πολλά θύματα πριν από αυτό. Το σύστημα ψυχικής υγείας ήταν από πριν ανεπαρκές χωρίς υποδομές, με πολλούς ανθρώπους χωρίς πρόσβαση σε αντίστοιχη φροντίδα ή περίθαλψη. Επιπλέον, πολλά από τα θύματα της «Κατρίνα» ήταν μέλη μειονοτικών ομάδων και οικονομικά εξαθλιωμένων ομάδων, ενώ το υπάρχον τότε υγειονομικό σύστημα δεν ήταν επίσης σχεδιασμένο έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στα ιδιαίτερα κοινωνικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά τους.
Οι ερευνητές του πανεπιστημίου της Νέας Ορλεάνης, του Στάνφορντ και της Αριζόνας παρακολούθησαν 386 άτομα που ζούσαν σε περιοχές που επλήγησαν από τον τυφώνα «Κατρίνα». Τους ζήτησαν να απαντήσουν σε ερωτηματολόγια σχετικά με το πώς τους επηρέασε ο τυφώνας. Τα ευρήματα ήταν ανησυχητικά. Πολλοί από αυτούς που επηρεάστηκαν αντιμετώπισαν αγχωτικά και τραυματικά επεισόδια κατά τη διάρκεια του τυφώνα και μετά. Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι δήλωσαν ότι βίωσαν, κατά μέσο όρο, περίπου δύο τραυματικά γεγονότα με κάποιες από τις ακόλουθες εμπειρίες: Να ψάχνουν τα παιδιά, τους φίλους, τους γείτονες και τους συγγενείς τους. Να βλέπουν το σπίτι τους τη στιγμή που καταστρέφεται ή κατεστραμμένο. Να βλέπουν τους άλλους να τραυματίζονται ή να πεθαίνουν. Να βλέπουν εγκλήματα ή βία. Επιπλέον, πάνω από το 50% των ερωτηθέντων ανέφεραν επίσης ότι είχαν τα ακόλουθα συμπτώματα της PTSD και της γενικής ψυχικής δυσφορίας: Ανάκληση αρνητικών εικόνων και σκέψεων για το γεγονός. Αίσθημα αναστάτωσης μετά την υπενθύμισή του. Προσπάθεια αποφυγής σκέψεων, συναισθημάτων και συνομιλιών. Αυξημένη ευερεθιστότητα και θυμό. Ανησυχία για το ότι το γεγονός θα μπορούσε να συμβεί ξανά. Ακραία συναισθηματική φόρτιση και ένταση.
Η επίδραση της «Κατρίνα» στα παιδιά
Τα παιδιά που έζησαν την «Κατρίνα» άμεσα ή έμμεσα είναι πιθανό να απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή ακόμη και σήμερα. Σύμφωνα με δύο μελέτες, τη μία από το Κέντρο Επιστημών Υγείας (LSUHSC) του Κρατικού Πανεπιστημίου της Λουιζιάνας και την άλλη από το Πανεπιστήμιο της Κολούμπια, διαπιστώθηκαν, μεταξύ των παιδιών που επλήγησαν από τον τυφώνα, υψηλά ποσοστά κατάθλιψης, άγχους, συμπεριφορικών προβλημάτων και μετατραυματικής ψυχικής διαταραχής (PTSD).
Το προσωπικό του Τμήματος Ψυχιατρικής από το Κέντρο Υγείας του Πανεπιστημίου της Λουιζιάνας εξέτασε μετά την εκκένωση τα παιδιά που μεταφέρθηκαν σε κρουαζιερόπλοια (λίγο μετά την καταιγίδα) και τα παιδιά που επέστρεψαν στις ενορίες Αγίου Βερνάρδου και Νέας Ορλεάνης, καθώς και τα παιδιά που παρέμειναν εκτοπισμένα, για τα επίπεδα δυσφορίας και την ανάγκη τους σε ψυχολογικές υπηρεσίες. Η ομάδα του LSUHSC διαπίστωσε ότι από τα παιδιά που είχαν μετακινηθεί και επιστρέψει το 54% αντιμετώπιζε συμπτώματα που τους ανάγκασαν σε περαιτέρω ψυχική φροντίδα. Τα συμπτώματα ήταν συχνότερα σε παιδιά που είχαν υποστεί προηγούμενη απώλεια ή τραύμα.
Επιπλέον, τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από τα παιδιά που επέστρεψαν στις ενορίες Αγίου Βερνάρδου και Νέας Ορλεάνης έδειξαν ότι πάνω από το 31% ανέφεραν σημαντικά κλινικά συμπτώματα ενδεικτικά της κατάθλιψης και της μετατραυματικής ψυχικής διαταραχής.
Φυλετικές διαφορές στις τιμές PTSD
Ένας περιορισμένος αριθμός μελετών εξέτασε τις διαφορές στα ποσοστά PTSD σε σχέση με το χρώμα και τη φυλή. Μια μελέτη μεγάλης κλίμακας διαπίστωσε ότι οι Αφροαμερικανοί είχαν περισσότερες πιθανότητες από τους Ευρωπαίους Αμερικανούς να αναπτύξουν PTSD. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι οι Αφροαμερικανοί είχαν περισσότερες πιθανότητες από τους Λευκούς Αμερικανούς να αναπτύξουν PTSD ως αποτέλεσμα φυσικής καταστροφής. Και ένα αυξανόμενο σώμα ερευνών υποδηλώνει ότι οι Λατίνοι-Ισπανόφωνοι αντιμετωπίζουν περισσότερο PTSD από ό, τι άλλες εθνοτικές ομάδες. Μια υπόθεση για την αιτία του μεγαλύτερου κινδύνου εμφάνισης PTSD στους έγχρωμους είναι η αυξημένη πίεση που προκαλούν οι καθημερινές εμπειρίες ρατσιστικών διακρίσεων και φυλετικών προκαταλήψεων. Μια άλλη υπόθεση είναι ότι οι καθημερινές υποχρεώσεις τούς προσθέτουν άγχος και πίεση λόγω περιορισμένων οικονομικών ευκαιριών. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα των ειδικών, η καταστροφή εξέθεσε τα άτομα σε νέο τραύμα επιδεινώνοντας την κατάστασή τους, αφού ζούσαν σε ήδη υποβαθμισμένες κοινότητες. Η βιετναμέζικη αμερικανική κοινότητα της περιοχής της Νέας Ορλεάνης, η οποία περιλαμβάνει πολλούς ανθρώπους που ήρθαν στις Ηνωμένες Πολιτείες ως πρόσφυγες και επιζώντες πολέμων και πολιτικών αναταραχών, διέτρεχε επίσης ιδιαίτερο κίνδυνο με υψηλότερες από τις μέσες τιμές σε PTSD.
Ο ρόλος των κοινωνικοοικονομικών ζητημάτων στον μετριασμό ή την επιδείνωση των επιπτώσεων
Όταν συμβαίνουν τέτοιες καταστροφές μεγάλης κλίμακας -καταστροφές που καταλήγουν στη διάλυση ολόκληρων κοινοτήτων-, η κατάλληλη παρέμβαση και ψυχοκοινωνική υποστήριξη είναι σημαντικό να περιλαμβάνει πόρους που να καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα γνώσεων και κατάρτισης σε θέματα ψυχικής υγείας καθώς και βαθιά γνώση των κοινοτήτων που επηρεάζονται. Του πολιτισμού, της παράδοσης και της γλώσσας τους. Οι κοινότητες έχουν αξίες, πρακτικές και πνευματικούς προσανατολισμούς που υποστηρίζουν την ψυχολογική και πνευματική θεραπεία, σύμφωνα με τις έρευνες. Τα αποτελέσματα από την καταστροφή του τυφώνα «Κατρίνα» δίνουν ένα σημαντικό μάθημα: ότι οι κεντρικές στρατηγικές βοήθειας και παρέμβασης για να είναι αποτελεσματικές θα πρέπει πάντα να εντοπίζουν τις ειδικές πολιτισμικές ανάγκες. Επίσης, εκείνοι που εμπλέκονται στην παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας πρέπει να γνωρίζουν το ρόλο των ψυχοκοινωνικών θεμάτων και να κατανοούν τις μοναδικές αντιδράσεις από τραύματα που ενδέχεται να εκδηλώσουν οι πληθυσμοί των εθνικών μειονοτήτων. Η ομάδα εργασίας της αμερικανικής ομοσπονδίας ψυχολογίας (APA) ορίζει τις δεξιότητες που σχετίζονται με την πολιτισμική κληρονομιά, τις γνώσεις και δεξιότητες για την εργασία στο πλαίσιο της ιστορίας της κοινότητας, τα ψυχοκοινωνικά άγχη, τη γλώσσα και άλλες επικοινωνιακές μορφές, την παράδοση, αξίες και καλλιτεχνικές εκφράσεις, άτυπες υποστηρικτικές δομές και φυσικές θεραπευτικές διαδικασίες. Οι πολιτισμικά αρμόδιοι πάροχοι πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται σε πολιτισμικά βασισμένα στοιχεία και να μπορούν να συνεννοούνται με τους επιζώντες και να τους αξιολογούν με βάση τα προσωπικά, ψυχολογικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, πολιτικά και πνευματικά τους μοντέλα. Ο δυσανάλογος βαθμός στον οποίο οι Αφροαμερικανοί έφεραν το βάρος της δυστυχίας και της απώλειας οφείλεται σαφώς στην οικονομική και κοινωνική διαστρωμάτωση που υπήρχε στη Νέα Ορλεάνη πριν από τον τυφώνα «Κατρίνα» και αποκαλύφθηκε μετά από αυτόν.
Το τσουνάμι στην Ταϊλάνδη
Στις 26 Δεκεμβρίου 2004, ένα έντονο τσουνάμι μετά από υποθαλάσσιο σεισμό στη Σουμάτρα της Ινδονησίας έπληξε τις 6 νοτιοδυτικές επαρχίες της Ταϊλάνδης, όπου 5.395 άτομα έχασαν τη ζωή τους, 2.991 αγνοούνταν και 8.457 τραυματίστηκαν.
Μεταξύ των επιζώντων του τσουνάμι στη νότια Ταϊλάνδη, οκτώ εβδομάδες μετά την καταστροφή, αναφέρθηκαν αυξημένα ποσοστά συμπτωμάτων μετατραυματικής ψυχικής διαταραχής, με ακόμη υψηλότερα ποσοστά άγχους και κατάθλιψης . Υπολογίζεται πως 20.000 παιδιά σε 6 νοτιοδυτικές επαρχίες της Ταϊλάνδης ενδεχομένως επηρεάστηκαν. Πολλά από αυτά υπέφεραν από μετατραυματική διαταραχή άγχους Τα κορυφαία στον κατάλογο των συμπτωμάτων της μετατραυματικής ψυχικής διαταραχής ήταν η δυσφορία, η ενοχλητική σκέψη, η λειτουργική βλάβη, η τρομακτική ανταπόκριση, η τρομοκράτηση και η υπερ-επαγρύπνηση.
Το ποσοστό της PTSD στα θύματα του τσουνάμι ήταν 57,3% έξι εβδομάδες μετά την καταστροφή. Παρά την οικονομική υποστήριξη, την αποκατάσταση και την ψυχική υγεία, πέντε χρόνια μετά την καταστροφή το 2,7% των θυμάτων συνέχιζε να υποφέρει από PTSD.
Πυρηνική καταστροφή στο Τσέρνομπιλ
Ο αντίκτυπος του Τσέρνομπιλ στην ψυχική υγεία θεωρείται από πολλούς ειδικούς ως το μεγαλύτερο πρόβλημα
δημόσιας υγείας που προκάλεσε το ατύχημα μέχρι σήμερα. Στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου των 20 ετών μετά το ατύχημα σχετικά με τα συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος, τις επιδράσεις στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο και τις γνωστικές και ψυχολογικές αναπηρίες μεταξύ των ιδιαίτερα εκτεθειμένων εργαζομένων καθαρισμού, διαπιστώθηκαν σημαντικά ευρήματα.
Όσον αφορά τα συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος, τα ποσοστά καταθλιπτικού άγχους (ειδικά συμπτώματα μετατραυματικού στρες) και ιατρικά ανεξήγητα σωματικά συμπτώματα είναι δύο έως τέσσερις φορές υψηλότερα στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν στο Τσέρνομπιλ, παρόλο που τα ποσοστά διαγνωστικών ψυχιατρικών διαταραχών δεν φαίνεται να είναι ανυψωμένα. Οι αυξήσεις των συμπτωμάτων εντοπίστηκαν μόλις 11 έτη μετά το ατύχημα.
Η σοβαρότητα της συμπτωματολογίας σχετίζεται σημαντικά με τις αντιλήψεις κινδύνου και με τη διάγνωση ενός προβλήματος υγείας που σχετίζεται με το Τσέρνομπιλ. Γενικά, τα πρότυπα νόσησης συμβαδίζουν με τις ψυχολογικές βλάβες που τεκμηριώνονται μετά από άλλα τοξικά γεγονότα, όπως οι ατομικές βομβιστικές επιθέσεις της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, το ατύχημα του Three Mile Island και το Μποπάλ. Όσον αφορά τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο των εκτεθειμένων παιδιών που ήταν νεογέννητα ή πολύ νεαρά όταν συνέβη το ατύχημα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας καθώς και αμερικανοί και ισραηλινοί ερευνητές δεν βρήκαν σημαντικούς συνδυασμούς έκθεσης στην ακτινοβολία με γνωστικές διαταραχές. Οι γνωστικές διαταραχές σε εργαζόμενους στον καθαρισμό που έχουν εκτεθεί σε μεγάλο βαθμό έχουν αναφερθεί από ουκρανούς ερευνητές, αλλά αυτά τα ευρήματα δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Σύμφωνα όμως με μια ακόμη μελέτη, διαπιστώνεται ένα σημαντικό ποσοστό θνησιμότητας λόγω αυτοκτονίας σε εργαζόμενους καθαρισμού, γεγονός που υποδηλώνει το μεγάλο συναισθηματικό φόρτο. Λόγω του μεγέθους και της διάρκειας ανεπιθύμητων επιπτώσεων της ψυχικής υγείας στο γενικό πληθυσμό, πρέπει να ξεκινήσουν οι μακροχρόνιες εκπαιδευτικές και ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στους περισσότερους γιατρούς πρωτοβάθμιας περίθαλψης και στην έρευνα για τους πληθυσμούς υψηλού κινδύνου.
Πηγές:
https://www.niph.go.jp/journal/data/67-1/201867010007.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5330089/
https://www.apa.org/news/press/releases/2006/08/katrina
https://www.verywellmind.com/ptsd-and-hurricane-katrina-2797190
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16882960
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22043767
file:///C:/Users/Xara/Downloads/2006FVGTsunamiinadultsJAMA.pdf
